Józef św.
Miejsce urodzenia
Betlejem
Autor opracowania
Maria Działo, Kacper Kowalczyk
Biogram
Święty Józef Oblubieniec był małżonkiem Marii z Nazaretu i opiekunem Jezusa. Dokładne miejsca i daty jego narodzin oraz śmierci pozostają nieznane. Głównym źródłem wiedzy o życiu św. Józefa są Ewangelie i apokryfy. Święty pochodził z rodu Dawida, z miasta Betlejem. Z zawodu był cieślą.
Początki kultu świętego nie są znane. Pierwsze opinie na temat jego świętości pochodzą od św. Augustyna. Jego domniemany grób w dolinie Jozafata czczono dopiero od XVII wieku. Kult świętego rozwinął się w VIII wieku na Wschodzie, a na Zachodzie od XII wieku, dzięki kierunkom reformistycznym w Kościele, które akcentowały kult Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, wartość ubóstwa oraz pracy fizycznej. Jego wspomnienie obchodzone jest 19 marca i 1 maja. Prawdopodobnie pierwszy kościół ku czci św. Józefa został wzniesiony w Nazarecie przez cesarzową Helenę. Najstarszą w Europie jest świątynia św. Józefa w Bolonii z 1129 roku. W Polsce kościoły pod wezwaniem św. Józefa pojawiły się w XVII wieku. Do najstarszych należą: kościół Karmelitanek bosych w Lublinie (1624), Bernardynek w Krakowie (1646) i Cystersów w Krzeszowie (1692). Obecnie w Polsce znajduje się około 250 kościołów pod wezwaniem tegoż świętego. Szczególny jego kult szerzy sanktuarium św. Józefa w Kaliszu, skąd m.in. w 1994 roku rozpoczęła się peregrynacja kopii cudownego wizerunku patrona po diecezji kaliskiej.
W ikonografii św. Józef przedstawiany jest jako brodaty mężczyzna w średnim wieku, rzadziej jako starzec z siwą brodą. W sztuce średniowiecznej ukazywano go w stroju mieszczańskim albo żydowskim (w spiczastej czapce, zwanej ghetto). Często przedstawiano go również w długiej, luźnej szacie, w najnowszych przedstawieniach w stroju rzemieślnika. Najbardziej popularnym atrybutem świętego jest biała lilia, symbol niewinności. Kolejne to: prosta lub zagięta laska, kij pasterski, zakwitająca laska bądź różdżka, która pojawia się w scenach Wyboru Oblubieńca i Zalśubin. Następne atrybuty związane są z wykonywanym przez świętego zawodem stolarza (topór, piła, cyrkiel, hebel, dłuto i inne). Czasem w scenie Bożego Narodzenia św. Józef trzyma w dłoni świecę lub latarnię. Święty jest czczony jako patron rodzin, robotników, stolarzy, gospodarzy oraz ojców. Papież Pius IX 8 grudnia 1870 ogłosił go patronem Kościoła powszechnego.
Dzieła związane z osobą
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego, Wilków, obraz
Ucieczka do Egiptu, Kraków, obraz
Św. Rodzina, Parafia Św. Bartłomieja Apostoła, Poręba Wielka, feretron
Św. Józef, Parafia Św. Apostołów Szymona i Judy, Łętownia, rzeźba
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Parafia Św. Katarzyny Aleksandryjskiej, Nowa Biała, rzeźba
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Św. Bartłomieja Apostoła, Łapanów, obraz
Św. Józef, Parafia Św. Bartłomieja Apostoła, Poręba Wielka, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Św. Małgorzaty, Raciborowice, obraz
Św. Józef , Parafia Św. Jakuba, Palczowice, rzeźba
Feretron z obrazami św. Józefa i Koronacji Najświętszej Marii Panny, Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Grabie, feretron
Święta Rodzina ze św. Janem Chrzcicielem (Matka Boża Dzikowska), Parafia Parafia św. Klemensa , Trzemeśnia, obraz
Święta Rodzina, Parafia Św. Jana Chrzciciela, Orawka, obraz
Św. Józef, Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Brody, obraz
Odpoczynek Świętej Rodziny w czasie ucieczki do Egiptu, Kraków, obraz
Ołtarz boczny północny, Parafia Św. Piotra i św. Pawła, Łapsze Wyżne, ołtarz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Św. Anny, Krzyszkowice, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego, Wilków, obraz
Matka Boska Dzikowska / Matka Boska Saletyńska, Polanka Wielka, feretron
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Św. Marcina, Gierałtowice, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Św. Urbana, Brzeszcze, rzeźba
Św. Józef, Parafia Matki Boskiej Szkaplerznej, Głębowice, obraz
Feretron św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Św. Piotra i św. Pawła, Lachowice, feretron
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Św. Apostołów Szymona i Judy, Łętownia, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Św. Apostołów Szymona i Judy, Łętownia, rzeźba
Św. Józef, Parafia Św. Piotra i św. Pawła, Łapsze Wyżne, rzeźba
Św. Józef z Dzieciątkiem , Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Myślenice, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Parafia św. Klemensa , Trzemeśnia, obraz
Św. Józef, Parafia Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych, Dobczyce, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Biórków Wielki, obraz
Św. Józef, Parafia Św. Katarzyny Aleksandryjskiej, Tenczynek, rzeźba
Św. Rodzina, Parafia Św. Sebastiana, Jurgów, obraz
Św. Józef z Jezusem, Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bachowicach, Bachowice, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Św. Stanisława Biskupa i Męczennika, Świątniki Górne, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Parafia Przenajświętszej Trójcy, Bieńkówka, rzeźba
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Św. Stanisława, Raba Wyżna, rzeźba
Św. Józef z Dzieciątkiem Jezus, Parafia Opieki Matki Boskiej, Kamień, rzeźba
Św. Józef i Matka Boska Częstochowska, Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Igołomia, feretron
Św. Józef, Parafia Św. Apostołów Filipa i Jakuba, Osielec, rzeźba
Św. Józef, Parafia Parafia Św. Jana Chrzciciela, Korzkiew, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Parafia Przemienienia Pańskiego (Sanktuarium Matki Bożej Opiekunki i Królowej Rodzin) , Maków Podhalański, rzeźba
Feretron z obrazami Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Józefa z Dzieciątkiem, Parafia Parafia św. Klemensa , Trzemeśnia, feretron
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Parafia Matki Boskiej Pocieszenia, Budzów, feretron
Ecce Homo oraz św. Józef, Parafia Parafia Matki Boskiej Pocieszenia, Budzów, feretron
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Gdów, obraz
Św. Józef, Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Igołomia, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem , Parafia Św. Józefa, Kalwaria Zebrzydowska, inne dzieła sztuki
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Św. Anny, Kraków, feretron
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Gdów, obraz
Św. Józef, Parafia Parafia Św. Marcina z Tours, Biskupice, obraz
Św. Józef, Parafia Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, Paczółtowice, obraz
Św. Anna Samotrzeć / św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, Paczółtowice, feretron
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Krzęcin, witraż
Św. Anna Samotrzeć ze świętymi, Parafia Św. Sebastiana, Wieliczka, obraz
Święta Rodzina, Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego, Wysiołek Luborzycki, obraz
Św. Józef, Parafia Św. Mikołaja, Czulice , obraz
Św. Józef, Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Zielonki, obraz
Św. Józef, Parafia Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, Kasinka Mała, płaskorzeźba
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Trójcy Świętej, Krzywaczka, rzeźba
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Parafia Matki Boskiej Śnieżnej, Tokarnia, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny , Gaj, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Parafia Św. Marcina z Tours, Biskupice, obraz
Nawiedzenie Najświętszej Marii Panny, Parafia Parafia Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, Tarnawa, obraz
Św. Józef, Parafia Św. Sebastiana, Jurgów, rzeźba
Św. Józef, Parafia Św. Sebastiana, Jurgów, rzeźba
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Św. Anny, Stryszawa, rzeźba
Święta Rodzina ze św. Janem Chrzcicielem, Kraków, obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem, Parafia Parafia Przenajświętszej Trójcy, Bieńkówka, obraz
Święta Rodzina ze św. Janem Chrzcicielem i św. Franciszkiem z Asyżu, Kraków, obraz
Św. Anna Samotrzeć, Parafia Św. Mikołaja, Chrzanów, obraz
Rodzina Marii, Kraków, obraz
Jak cytować?
Maria Działo, Kacper Kowalczyk, "Józef św. ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/ludzie/jozef-sw