Czyli rozważań o intrygującej dekoracji karty pewnego rękopisu część 2

Po wprowadzeniu do zagadnienia i prezentacji wybranych odcisków z zespołu Acta Gratiosa przechowywanego w Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, w kolejnym tekście kontynuujemy tematykę oscylującą wokół problematyki pieczęci parafialnych.

Kiedy wertujemy kolejne księgi metrykalne w poszukiwaniu swoich korzeni, nie spodziewamy się odnaleźć w nich niczego poza rzędami i kolumnami rejestrów chrztów, zaślubin czy zgonów. Zdarza się jednak, że ten monotonny rytm zaburzą bardzo interesujące interludia...

23 kwietnia w Kościele katolickim przypada liturgiczne wspomnienie św. Wojciecha, którego imię jest pochodzenia starosłowiańskiego i składa się z dwóch członów: woj- odnosi się do wojownika, a –ciech do pociechy, uciechy.

Drodzy użytkownicy i użytkowniczki portalu,

Choć w żadnej z Ewangelii nie opisano bezpośrednio grobu Chrystusa, w przekazie św. Mateusza można znaleźć relację dotyczącą wydarzeń mających miejsce bezpośrednio po ukrzyżowaniu:

Z okazji zbliżających się Świąt Wielkanocnych chcieliśmy życzyć wszystkim czytelnikom naszego portalu zdrowia, spokoju oraz odpoczynku w radosnej atmosferze.


życzy

zespół Pracowni Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków
Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie

oraz 

redakcja portalu Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Losy Archiwum Archidiecezji Lwowskiej obrządku łacińskiego (dziś Archiwum abpa Eugeniusza Baziaka) są niezwykle burzliwe. Akta wielokrotnie były przenoszone z miejsca na miejsce, zasób kilkakrotnie uległ rozproszeniu, aby po latach znów stanowić całość. Wojna, nieustanne przewożenie oraz złe warunki przechowywania (część akt została zalana) spowodowały, że wiele dokumentów uległo zniszczeniu a inne zaginęły. Jak to się stało, że archiwalia z terenu archidiecezji lwowskiej znalazły się w depozycie krakowskiej uczelni?

Podczas inwentaryzacji kościołów Archidiecezji Krakowskiej udało się zidentyfikować znaczną grupę dzieł dotychczas słabo znanego malarza – Mariana Szczurowskiego. W toku dalszych badań okazało się, że w świątyniach małopolskich znajduje się wiele prac opatrzonych jego sygnaturą.

Z okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia chcieliśmy życzyć wszystkim czytelnikom naszego portalu spokoju, radości oraz odpoczynku w ciepłej, rodzinnej atmosferze. Mamy nadzieję, że nadchodzący Nowy Rok okaże się lepszy od mijającego i będziemy mogli spotkać się na małopolskich szlakach, odkrywając i podziwiając najcenniejsze skarby małopolskiej sztuki sakralnej

życzy

zespół Pracowni Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków
Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie

oraz redakcja portalu Sakralne Dziedzictwo Małopolski

W poprzednim wpisie przedstawiliśmy genezę i znaczenie pieczęci parafialnych i dekanalnych, które rozpowszechniły się na terenach polskich na przełomie XVIII i XIX wieku. Część z nich (a także kilka innych typów) zachowało się w zbiorze Acta Gratiosa przechowywanym w Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie.

Rzecz o znakach wodnych

W dniach 25-27 września w Brzegu odbędzie się VII. Ogólopolska Konferencja Genealogiczna. Drugiego dnia obrad, w sobotę 26 września o godzinie 12-ej dr Piotr Kołpak z Pracowni Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków UPJPII wygłosi referat Źródła metrykalne w archiwach archidiecezji krakowskiej i diecezji bielsko-żywieckiej digitalizowane w projekcie „Cyfrowe Archiwum Archidiecezji Krakowskiej”.

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie w ramach projektu "Sakralne Dziedzictwo Małopolski" zdigitalizował i udostępnił w domenie publicznej ponad 500 jednostek archiwalnych z zasobów Archiwum Krakowskiej Kurii Metropolitalnej, Archiwum Krakowskiej Kapituły na Wawelu oraz Archiwum Archidiecezji Lwowskiej.

Zapewne niejeden przechodzień, spoglądając w słynne „okno papieskie” przy ulicy Franciszkańskiej 3 w Krakowie, zastanawiał się, co skrywają mury Pałacu Arcybiskupiego. Uchylając nieco rąbka tajemnicy, parter prawego skrzydła pałacu zajmuje Archiwum Kurii Metropolitalnej, gdzie gromadzone są dokumenty i akta sięgające XV stulecia, jak choćby dyplomy pergaminowe czy zespoły Acta episcopalia i Acta officialia. W znacznie późniejszym zbiorze Acta gratiosa (Akta przywilejów i dyspens) zachowały się liczne odciski pieczętne należące do plebanów, dziekanów i komendarzy (administratorów) kościołów parafialnych. Podobne artefakty znajdziemy w zespole Akta dziekańskie, a także w księgach metrykalnych z XIX wieku. Zanim jednak przejdziemy do ich prezentacji i omówienia, warto powiedzieć kilka słów genezie samego tłoka jako środka uwierzytelniającego oraz nośnika treści ideowych.

Trzy złote korony w polu błękitnym – herb Aaron stał się inspiracją dla logo projektu Cyfrowe Archiwum Archidiecezji Krakowskiej.

Zegar do renowacji postaci świętych (hostii i komunikantów), popularnie nazywany również zegarem eucharystycznym, służył do oznaczania terminu odnawiania zapasów hostii, aby uniknąć ich zepsucia.

W XIX wieku epidemie śmiertelnych chorób zakaźnych wybuchały co kilkanaście lat, a smutnymi po nich pamiątkami do dziś pozostają samotne krzyże oddalone od siedzib ludzkich i oznaczające miejsce cmentarzy cholerycznych. „Morowe powietrze” (jak nazywano epidemię cholery) które grasowało w Galicji w 1831 roku, doprowadziło do śmierci ponad 100 000 osób. Śmiertelna choroba wróciła jednak w 1847 roku i uderzyła ze zdwojoną siłą.

Pracownia Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków UPJPII mieszcząca się w przyziemiu budynku przy ul. Bernardyńskiej 3 przeszła gruntowny remont dzięki, któremu została przystosowana do potrzeb projektu „Cyfrowe Archiwum Archidiecezji Krakowskiej”.

15 maja w Kościele katolickim przypada liturgiczne wspomnienie św. Zofii, której imię, pochodzące ze starożytnej greki (Sophia) oznacza mądrość, którą w chrześcijaństwie utożsamia się z mądrością bożą – Hagia Sophia.

Epidemie grypy, zgorzel, puchlina brzuszna czy zapalenie płuc. To częste powody zgonów odnotowywane w rubryce „Morbus et qualitas mortis” (Choroba i przyczyna zgonu) w dawnych, galicyjskich księgach zmarłych. Większość z tych dolegliwości zapisywano w brzmieniu łacińskim albo zapomnianym już języku zwyczajowym. Badacz – czy to profesjonalny historyk, czy genealog-amator – analizujący te rejestry niejednokrotnie staje zatem przed trudnym zadaniem rozszyfrowania owych meningitisów, omephalitisów czy palpitatisów cordisów. Dlatego zamieszczamy tu poprzedzony niewielkim wstępem słownik terminów, którymi lekarze i kapłani spisujący metryki określali przyczyny zgonów w dawnej Galicji.

W legendach, którymi obrósł wizerunek Matki Bożej Inwałdzkiej, zbiegają się najciekawsze cechy pobożności ludowej przedziwnie splecionej z fascynacją beskidzkim zbójnictwem. Przed obliczem inwałdzkiej Pani mieli modlić się i nawracać zatwardziali zbóje rabujący plebanie i dwory, a następnie ukrywający swoje łupy w trudno dostępnych karpackich jaskiniach. W jaki sposób Maria spoglądająca z łaskami słynącego obrazu zyskała w kulturze ludowej górali beskidzkich miano Matki Bożej Zbójnickiej?

Rusza remont pomieszczeń zajmowanych przez Pracownię Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków UPJPII w przyziemiu budynku przy ul. Bernardyńskiej 3. Prace są prowadzone w związku z realizacją przez Uniwersytet Papieski projektu „Cyfrowe Archiwum Archidiecezji Krakowskiej” dofinansowanego ze środków unijnych i potrwają do końca marca 2020.

Dziś Walentynki, z tej okazji przypominamy, że w Kościele katolickim tego dnia przypada liturgiczne wspomnienie św. Walentego, tradycyjnie uważanego za patrona zakochanych, małżeństw, ale także... chorych na epilepsję, dżumę i podagrę. Kim był św. Walenty i jak przedstawiano go w sztukach plastycznych? Zapraszamy do lektury!

W styczniu 2020 roku Pracownia Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II rozpocznie realizację projektu Cyfrowe Archiwum Archidiecezji Krakowskiej, dzięki któremu bezcenne zasoby archiwalne zostaną w pełni zdigitalizowane, opracowane i udostępnione w Internecie. Prace nad portalem internetowym potrwają do końca 2022 roku.

Lato to dla zespołu Pracowni Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków UPJPII czas wyjazdów inwentaryzacyjnych. W czasie trwania projektu Sakralne Dziedzictwo Małopolski przeprowadziliśmy prace inwentaryzacyjne w kilkudziesięciu kościołach na terenie Archidiecezji Krakowskiej i Diecezji Bielsko-Żywieckiej.

W dniach 10-11 października 2019 w krużgankach Klasztoru OO. Franciszkanów w Krakowie odbyła się druga edycja specjalistycznych targów poświęconych zabezpieczeniu dóbr dziedzictwa kulturowego. Impreza, która w tym roku odbywała się pod hasłem Targi Dziedzictwo „Zabezpieczenie dziedzictwa dla przyszłych pokoleń” to jedno z najważniejszych w Polsce wydarzeń, podczas którego spotykają się archiwiści, muzealnicy, bibliotekarze, konserwatorzy zabytków oraz eksperci z dziedziny kultury by wymienić się swoją wiedzą i doświadczeniami w pracy z dobrami kultury.

W piątek 27 września w godzinach 17-21 Pracownia Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków UPJPII otworzy się dla zwiedzających!