Św. Józef z Dzieciątkiem

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Wieprz
Miejscowość
Gierałtowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Marcina
Miejsce przechowywania
ściana zachodnia nawy głównej, pod chórem
Identyfikator
DZIELO/24483
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
połowa XIX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – 96 cm
wysokość – 133,5 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 124 cm
Szerokość bez ramy – 87 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz z około połowy XIX wieku najprawdopodobniej pierwotnie był umieszczony na zasuwie w którymś z ołtarzy bocznych w starym kościele, a po wybudowaniu nowego przeniesiono go do jego wnętrza.

Opis

Obraz uzyskał formę stojącego prostokąta z całopostaciowym przedstawieniem św. Józefa z Dzieciątkiem. Józef zwrócony jest nieznacznie w trzech czwartych w lewo, z pochyloną głową. Święty lewą ręką podtrzymuje Dzieciątko, w prawej natomiast trzyma laskę zakończoną gałązką lilii. Twarz ma owalną, o starczych rysach, wysokim czole i migdałowatych oczach skierowanych w dół, długim nosie i pełnych ustach, okoloną siwą brodą oraz siwymi włosami sięgającymi ramion. Ubrany jest w długą ciemnoróżową tunikę oraz obficie drapowany, ciemnożółty płaszcz z zielonym pasem wzdłuż krawędzi zarzucony na ramiona. Wokół jego głowy widoczna jest złota aureola. Dzieciątko zwrócone zostało w trzech czwartych w prawo. Jezus z pochyloną głową i skrzyżowanymi stopami, prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, a w opuszczonej lewej dłoni trzyma krzyżyk. Zbawiciel ma okragłą twarz o dużych oczach, małym nosie i ustach, otoczoną jasnymi, krótkimi włosami. Jego głowę okala stylizowany nimb krzyżowy. Ubrany jest w białą obfitą tunikę. Postacie zostały ukazane w bliżej nieokreślonym wnętrzu otwierającym się na pejzaż zasadniczo przesłonięty kotarą zawieszoną na drążku, po którym pnie się winna latorośl. Po lewej stronie obrazu widoczne są zawieszone na filarze narzędzia ciesielskie (siekiera, kątownica, cyrkiel), a w prawym dolnym rogu wazon z różami.

Zarys problematyki artystycznej

Wizerunek św. Józefa w Gierałtowicach wpisuje się w typowe przedstawienia tego świętego, które bardzo licznie powstawały wraz z rozwojem jego kultu, szerzonego w Polsce zwłaszcza przez zakony karmelitańskie od drugiej połowy XVII wieku. Józef, jako opiekun małego Jezusa, był przedstawiany z nim na rękach często w całopostaciowym ujęciu. Można to zauważyć np. na grafice Pierre'a Leone'a „Św. Józef” z 1707 roku, wykorzystanej przez Szymona Czechowicza w obrazie „Św. Józef” w kościele Bernardynów we Lwowie (ok. 1747) oraz w kościele parafialnym w Drzewicach i w Sokołach z lat sześćdziesiątych XVIII wieku. Tak samo św. Józefa przedstawił Tadeusz Kuntze na obrazie w ołtarzu z fundacji kanonika krakowskiego Józefa Rogallego w katedrze krakowskiej z lat 1759-1761. Ważne miejsce w tych przedstawieniach dla środowiska małopolskiego miało wyobrażenia tego świętego z ołtarza w dawnym krakowskim kościele Karmelitów bosych św. Michała. Obraz obecnie znajduje się w karmelitańskim kościele Niepokalanego Poczęcia w Krakowie. Cieszący się kultem obraz autorstwa brata Łukasza (Charles'a Sibreque) z Belgii, czynnego w Rzymie karmelitańskiego malarza, zyskał wielką popularność, kiedy Rada Miasta Krakowa w 1714 roku obrała św. Józefa za patrona miasta. Stąd też postać św. Józefa często powtarzano, jak np. widać to na obrazie „Święty Józef z Dzieciątkiem adorowany przez karmelitów i karmelitanki" z drugiej połowy XVIII wieku w klasztorze Karmelitanek bosych na Wesołej w Krakowie. W wizerunku powstałym w oparciu o stare zasady ikonograficzne wyraźnie widoczny jest wpływ religijnego malarstwa dziewiętnastowiecznego z kręgu bawarskiego i austriackiego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Widoczne są krakelury oraz niewielkie dziury w płótnie.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4. Miasto Kraków, cz. 1, Wawel, red. J. Szablowski, Warszawa 1965, s. 68, il. 309;
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 466;
G. Kaster, Joseph von Nazareth, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, t. 7, Ikonographie der Heiligen. Innozenz bis Melchisedech, Herg. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Wien 1994, kol. 210-221;
Mam ja skarb mam… Katalog. Wystawa z okazji czterystu lat pobytu karmelitanek bosych w Polsce, red., J. Daranowska-Łukaszewska, Kraków 2012, s. 44-45, il. III/16;
Z. Michalczyk, W lustrzanym odbiciu. Grafika europejska a malarstwo Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych ze szczególnym uwzględnieniem późnego baroku, Warszawa 2016, s. 718, il. 344a-d.

Streszczenie

Obraz św. Józefa z Dzieciątkiem z około połowy XIX wieku najprawdopodobniej pierwotnie był umieszczony na zasuwie w którymś z ołtarzy bocznych w starym kościele, a po wybudowaniu nowego przeniesiono go do jego wnętrza. W wizerunku powstałym w oparciu o stare zasady ikonograficzne wyraźnie widoczny jest wpływ religijnego malarstwa dziewiętnastowiecznego z kręgu bawarskiego i austriackiego.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Józef z Dzieciątkiem", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jozef-z-dzieciatkiem-32

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności