Św. Józef z Dzieciątkiem Jezus

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Czernichów
Miejscowość
Kamień
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Opieki Matki Boskiej
Tagi
alabaster Dzieciątko Jezus Fabryka Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” Kamień rzeźba rzeźba religijna rzeźba XX wieku św. Józef Żórawno
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny św. Józefa (północny)
Identyfikator
DZIELO/02077
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
1937-1939
Technika i materiał
drewno, gips; rzeźbienie, polichromowanie
Wymiary podstawowe
wysokość – 107 cm
Autor noty katalogowej
Justyna Kuska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Dzieje rzeźby są wspólne z dziejami ołtarza św. Józefa, w którym znajduje się omawiana figura. Zespół alabastrowych ołtarzy w kamieńskiej świątyni powstał w latach 1937-1939. Ich wykonaniem zajęła się Fabryka Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” z Żórawna nad Dniestrem (obecnie na terenie Ukrainy). Kontakt z fabryką nawiązano w 1936 roku, projekty ołtarzy oraz pozostałych elementów wyposażenia były gotowe już w styczniu 1937 roku, a realizację zamówienia rozpoczęto we wrześniu tego samego roku. W pierwszym etapie prac wykonano ołtarz główny, który był gotowy już jesienią 1937 roku. Następnie powstały dwa ołtarze boczne oraz ambona i chrzcielnica, a także balustrada oddzielająca prezbiterium od nawy (usunięta w 1979 roku), które ukończono w lutym 1939 roku. Wszystkie elementy wykonano w Żórawnie, a następnie w specjalnie przystosowanych skrzyniach przesłano koleją do oddalonej o około 8 kilometrów stacji w Ryczowie-Półwsi, skąd już zaprzęgami konnymi przetransportowano je do kamieńskiej świątyni. Montażem zajmowali się pracownicy fabryki w Żórawnie. Gotowy zespół wyposażenia poświęcono 8 lipca 1939. Omawiana rzeźba św. Józefa z Dzieciątkiem od początku była przeznaczona do ustawienia w ołtarzu pod tym wezwaniem.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna, ustawiona na dwustopniowym, prostopadłościennym postumencie. Święty Józef ukazany frontalnie, stojący w lekkim kontrapoście. Postać przedstawiona jako dojrzały, brodaty mężczyzna o jasnobrązowych, kędzierzawych włosach i szczupłej twarzy. Józef na prawym ręku podtrzymuje siedzące Dzieciątko, lewą rękę wspiera na lasce zwieńczonej kwitnącą, białą lilią. Postać ubrana jest w długą, białą szatę spodnią oraz luźno przerzucony przez lewe ramię brązowy płaszcz z szaro-zieloną podszewką. Spod szat widoczne są stopy obute w sandały. Ponad głową świętego złocony nimb w formie okręgu z wpisanym czwórliściem. Dzieciątko ukazane w pozycji siedzącej z ciałem zwróconym w trzech czwartych w prawo. Prawą ręką wykonuje gest błogosławieństwa, lewą wspiera na globie zwieńczonym złotym krzyżem. Dzieciątko ubrane jest w długą, białą szatę dekorowaną złotą lamówką wokół szyi oraz rękawów. Spod szaty widoczne są bose stopy.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba przedstawiająca św. Józefa z Dzieciątkiem powstała w latach trzydziestych XX wieku, najprawdopodobniej równocześnie wraz z zespołem alabastrowych ołtarzy wykonanych w latach 1937-1939 w należącej do rodziny Czartoryskich Fabryce Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” w Żórawnie. W żórawnieńskiej fabryce zamówiono gotowy projekt ołtarzy, ambony, chrzcielnicy oraz balustrady oddzielającej prezbiterium od nawy kościoła, który został bez większych zmian zaakceptowany przez Zgromadzenie Kanoników Regularnych Najświętszego Zbawiciela Laterańskiego, którzy sprawowali duszpasterstwo w kamieńskiej parafii. Figura od początku była przeznaczona do ołtarza św. Józefa, w którym obecnie się znajduje. Pod względem formalnym nawiązuje do wykonywanych w XIX i w pierwszej połowie XX wieku wyrobów kościelnych tworzonych przez warsztaty czynne w Tyrolu i Austrii, które zamawiano i sprowadzano do Polski. W tym samym czasie również w Polsce działały warsztaty naśladujące zagraniczne wyroby. Rzeźba przedstawia św. Józefa, opiekuna Świętej Rodziny, patrona Kościoła powszechnego, cieśli, drwali, rzemieślników, wszystkich pracujących, rodzin chrześcijańskich oraz dobrej śmierci. Święty Józef został ukazany w tradycyjnym typie ikonograficznym jako mężczyzna w średnim wieku, co wiąże się z jego szybką śmiercią, jeszcze przed rozpoczęciem publicznej działalności przez Chrystusa. Tradycyjnym atrybutem świętego jest gałązka białej lilii symbolizująca czystość. W przypadku omawianej rzeźby Józefa odwołano się także do opisanej w apokryficznej „Ewangelii o Narodzeniu Marii” historii wyboru męża dla służącej w świątyni Marii. Kapłani, kierując się proroctwem Izajasza: „Wyrośnie różdżka z pnia Jessego, a pęd z jego korzeni wyda owoc. I spocznie na nim Duch Pana; Duch mądrości i rozumu, Duch rady i mocy, Duch poznania i bojaźni Pana. I będzie miał upodobanie w bojaźni Pańskiej” (Iz 11, 1-3a), nakazali przybyć do świątyni wszystkim niezamężnym mężczyznom z rodu Dawida. Każdy z nich otrzymał laskę, lecz jedynie laska Józefa zakwitła. Dodatkowo usiadła na niej gołębica Ducha Świętego, co zostało odczytane jako znak wskazujący na wybór Józefa.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Rzeźba św. Józefa powstała w latach trzydziestych XX wieku, najprawdopodobniej równocześnie z zespołem alabastrowych ołtarzy wykonanych w latach 1937-1939 w Fabryce Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” w Żórawnie. W tej fabryce zamówiono gotowy projekt ołtarzy, ambony, chrzcielnicy oraz balustrady oddzielającej prezbiterium od nawy kościoła, który został bez większych zmian zaakceptowany przez Zgromadzenie Kanoników Regularnych, którzy sprawowali duszpasterstwo w Kamieniu. Figura od początku była przeznaczona do ołtarza św. Józefa, w którym obecnie się znajduje. Przedstawia św. Józefa, opiekuna Świętej Rodziny, patrona Kościoła powszechnego, cieśli, drwali, rzemieślników, wszystkich pracujących, rodzin chrześcijańskich oraz dobrej śmierci. Święty został ukazany w tradycyjnym typie ikonograficznym jako mężczyzna w średnim wieku oraz z kwitnącą laską (zakończoną kwiatem białej lilii), która nawiązuje do opisanej w apokryficznej „Ewangelii o Narodzeniu Marii” historii wyboru męża dla służącej w świątyni Marii.

Bibliografia

Łatak Kazimierz, "Dzieje parafii i kościoła Opieki Matki Bożej w Kamieniu", Kraków 2010

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Justyna Kuska, "Św. Józef z Dzieciątkiem Jezus", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jozef-z-dzieciatkiem-jezus

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności