Św. Józef

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Osiek
Miejscowość
Głębowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Matki Boskiej Szkaplerznej
Miejsce przechowywania
plebania
Identyfikator
DZIELO/23965
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
lata trzydzieste XX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
olej na płótnie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz o charakterze wotywnym, najprawdopodobniej przeznaczony dla ozdoby plebanii.

Opis

Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta. W półpostaci ukazano na nim frontalnie stojącego św. Józefa Oblubieńca NMP na tle żółtawo-szarawych obłoków. Święty trzyma na lewym ramieniu Dzieciątko Jezus, a w prawej ręce kwiat lilii. Józef został tu przedstawiony jako starszy mężczyzna z widocznymi zakolami na czole i siwiejącymi włosami. Ma pociągłą, mocno zmęczoną twarz o prostym nosie i ustach z kącikami skierowanymi ku dołowi. Ubrany jest w zielonkawoszarą tunikę i brązowy płaszcz przerzucony przez lewę przedramię. Trzymane przez niego Dzieciątko Jezus zostało ukazane w układzie trzech czwartych. Prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, lewą zaś zdaje się dotykać lewej ręki swojego opiekuna. Jego głowa jest lekko pochylona w prawo. Ma owalną twarz z wysokim czołem i krótkimi jasnymi włosami. Uwagę widza przykuwają ciemnoniebieskie i wyraziste, szeroko otwarte oczy. Nos ma prosty, a kąciki ust są skierowane ku dołowi. Mały Jezus ubrany jest w bladoczerwoną tunikę. Trzymana przez św. Józefa lilia ma trzy kwiaty i parę pąków znajdujących się na końcu długiej łodygi w zielononiebieskim kolorze.

Zarys problematyki artystycznej

Głębowickie przedstawienie św. Józefa jest przykładem typowego obrazu dewocyjnego, jakich wiele powstawało wraz z rozwojem jego kultu szerzonego zwłaszcza przez zakony karmelitańskie. W tych ujęciach Józef jako opiekun Jezusa był ukazywany w całej postaci z lilią – symbolem czystości i Dzieciątkiem na rękach. Można tu przywołać grafikę Pierre'a Leone'a, „Św. Józef z Dzieciątkiem” z 1707 roku, która posłużyła jako wzór kompozycji dla Szymona Czechowicza do obrazów św. Józefa w kościele Bernardynów we Lwowie (ok. 1747) oraz w kościele parafialnym w Drzewicach (lata sześćdziesiąte XVIII w.) i w Sokołach (lata sześćdziesiąte XVIII w.). W zbliżony sposób św. Józefa przedstawił Tadeusz Kuntze na obrazie w ołtarzu z fundacji kanonika krakowskiego Józefa Rogallego w katedrze krakowskiej z lat 1759-1761. Bardzo podobnie ukazano św. Józefa, co wyraża się także w kolorystyce szat widocznych w Głębowicach, na cieszącym się kultem wizerunku powstałym przed 1899 rokiem w ołtarzu głównym kościoła klasztornego Karmelitów na Kopcu w Wadowicach. Ten sam układ kompozycyjny pojawiał się także w rzeźbie, czego przykładem jest figura św. Józefa ufundowana w 1890 roku przez Jana i Katarzynę z Danków Nowaków w Wilamowicach. Głębowickie przedstawienie św. Józefa bliskie jest także ujęciu zastosowanemu na siedemnastowiecznym miedziorycie kolorowanym odbitym na pergaminie w oszklonym relikwiarzu wielu świętych w krakowskim klasztorze Karmelitanek na Wesołej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4. Miasto Kraków, cz. 1, Wawel, red. J. Szablowski, Warszawa 1965, s. 68, il. 309;
G. Kaster, Joseph von Nazareth, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, t. 7, Ikonographie der Heiligen. Innozenz bis Melchisedech, Herg. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Wien 1994, kol. 210-221;
Mam ja skarb mam… Katalog. Wystawa z okazji czterystu lat pobytu karmelitanek bosych w Polsce, red., J. Daranowska-Łukaszewska, Kraków 2012, s. 66, il. VI/21;
Z. Michalczyk, W lustrzanym odbiciu. Grafika europejska a malarstwo Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych ze szczególnym uwzględnieniem późnego baroku, Warszawa 2016, s. 718, il. 344a-d.

Streszczenie

Głębowickie przedstawienie św. Józefa jest przykładem typowego obrazu dewocyjnego, jakich wiele powstawało wraz z rozwojem jego kultu szerzonego zwłaszcza przez zakony karmelitańskie. W tych ujęciach Józef jako opiekun Jezusa był ukazywany w całej postaci z lilią – symbolem czystości i Dzieciątkiem na rękach. Obraz powstał najprawdopodobniej w latach trzydziestych XX wieku.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Józef", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jozef-6

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności