Św. Józef

Dzieje zabytku

Ołtarz oraz ustawione w nim rzeźby wykonał, jak wynika z zapisów kroniki parafialnej, po 1770 roku pochodzący z Kieżmarku snycerz Johann Feeg. Z tego samego źródła wynika, że ołtarz boczny lewy został ukończony tuż po 1773 roku. W 1869 i 1938 roku ołtarz odzłocono, a w latach 2004-2005 został odnowiony w pracowni konserwatorskiej Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie pod nadzorem Danuty Prządy.

Opis

Rzeźba pełna, na cokole, ukazująca św. Józefa w całej postaci, w kontrapoście, frontalnie. Święty ma głowę zwróconą w prawo, prawą rękę przyciska do ciała, w lewej trzyma kwitnącą laskę. Ma prostokątną twarz o wąskich brwiach, dużych, migdałowatych oczach, dużym nosie i rozchylonych ustach, okoloną krótką brodą i układającymi się w pukle, długimi włosami. Jest ubrany w długą suknię w dużym dekoltem, która okleja ciało, łamiąc się grubymi fałdami. Na nogach ma sandały. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna, szaty złocone, laska w kolorze brązowym, rozkwitające z niej kwiaty czerwone, na zielonych gałązkach.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Józef został przedstawiony w niepopularny sposób, jako brodaty mężczyzna w sile wieku trzymający kwitnącą laskę. Częściej bywa ukazywany, trzymając na rękach Dzieciątko Jezus, którym się opiekował lub z narzędziami ciesielskimi wskazującymi na wykonywany zawód. Kwitnąca laska nawiązuje do historii wyboru męża dla służącej w świątyni Marii. Nakazano przybyć do świątyni wszystkim niezamężnym mężczyznom z rodu Dawida, a każdy z nich otrzymał laskę. Laska Józefa zakwitła i usiadła na niej gołębica Ducha Świętego, co zostało odczytane jako wybór. Historia odwołuje się do epizodu zakwitnięcia laski Aarona, którego Jahwe ogłosił w ten sposób pierwszym arcykapłanem Izraela.
Znany z nazwiska autor dzieła Johann Feeg był późnobarokowym kieżmarskim rzeźbiarzem. Tworzone przez niego postacie charakteryzują eleganckie pozy i gesty, ostro załamujące się fałdy szat, ostre rysy twarzy o zapadniętych policzkach, dużych nosach i głęboko osadzonych oczach o migdałowym wykroju. Ołtarze z rzeźbami jego autorstwa znajdują się również w kieżmarskim kościele Paulinów, w kościołach w Wierzbowie, Lewoczy i w Popradzie Wielkiej.
Figura jest przykładem tzw. spiskiego lub wschodniosłowackiego rokoka, stylu który stopniowo kształtował się od lat czterdziestych XVIII stulecia i cechował się wyjątkową dekoracyjnością środków wyrazu. Twórczość wspomnianego Johanna Feega oraz współpracującego z nim malarza Imricha Jagušiča stanowi kulminacyjne osiągnięcie tego stylu. Od lat osiemdziesiątych XVIII wieku do głosu zaczęły dochodzić tendencje klasycyzujące.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

W latach 2004-2005 ołtarz został odnowiony w pracowni konserwatorskiej Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie pod nadzorem Danuty Prządy.

Streszczenie

Rzeźba przedstawiające św. Józefa została wykonana między 1770 a 1774 rokiem przez kieżmarskiego rzeźbiarza Johanna Feega. Postacie jego autorstwa można rozpoznać po charakterystycznych rysach twarzy i sposobie ukazywania fałdowanych szat.

Bibliografia