Święta Rodzina

Dzieje zabytku

Przedstawienie Świętej Rodziny namalował Bolesław Rutkowski w 1914 roku.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, z przedstawieniem Świętej Rodziny w pracowni stolarskiej. W centrum, na pierwszym planie św. Józef ukazany w pozycji stojącej, frontalnie, w kontrapoście, lewą ręką podtrzymuje Dzieciątko, w prawej, wyciągniętej w bok trzyma gałązkę lilii. Twarz ma szczupłą, o starczych rysach, dużych, migdałowatych oczach w ciemnej oprawie, garbatym nosie i wąskich ustach; okoloną gęstą, siwą brodą i krótkimi włosami. Ubrany jest w jasnofioletową, luźną tunikę oraz żółty płaszcz zarzucony na ramiona i z przodu postaci, zapięty pod szyją. Dzieciątko w pozycji siedzącej, zwrócone w trzech czwartych w prawo, w lewej, opuszczonej ręce trzyma krzyżyk, prawą unosi w geście błogosławieństwa. Twarz ma pełną, o dużych, migdałowatych oczach, małym nosie i pełnych ustach; okoloną jasnymi, kręconymi włosami. Ubrane jest w białą, luźną i długą tunikę. W lewej części obrazu, na drugim planie Maria ukazana w pozycji siedzącej, zwrócona w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką, w którą trzyma igłę z nitką. Twarz ma owalną, o młodzieńczych rysach, dużych oczach, prostym nosie i pełnych ustach, okoloną włosami ukrytymi pod welonem. Ubrana jest w jasnoczerwoną suknię, przepasaną w talii, niebieski płaszcz narzucony na kolana, wokół głowy i szyi ma biały welon, na kolanach zaś białą tkaninę, którą szyje. Postacie ukazane we wnętrzu pracowni, z podłogą wyłożoną kamiennymi płytami i jasnobrązowymi ścianami, w prawej części obrazu ukazany drewniany stół przy którym znajdują się narzędzia stolarskie. W lewym dolnym rogu sygnatura „B(olesław) Rutkowski / r(oku) p(ańskiego) 1914”.

Zarys problematyki artystycznej

Ikonografia Świętej Rodziny kształtowała się od średniowiecza razem z rozwojem kultu i zagadnień teologicznych związanych z osobą św. Józefa. Najwcześniejsze przedstawienia Świętej Rodziny występowały w scenach i cyklach narracyjnych związanych z Bożym Narodzeniem, Pokłonem pasterzy, Pokłonem trzech króli czy Ofiarowania w świątyni. Po soborze trydenckim w sztuce zachodniej ikonografia św. Józefa znacznie się rozwinęła. Pojawiły się samodzielne przedstawienia św. Józefa, jego postać była dodawana do tradycyjnych wizerunków Matki Boskiej z Dzieciątkiem, a także zaczęto ukazywać sceny z życia Świętej Rodziny. Te ostatnie, oparte na przekazach apokryficznych, miały ukazywać rodzinny klimat domu Chrystusa w Nazarecie, jak sceny Wieczerzy Świętej Rodziny, Pielgrzymującej Świętej Rodziny (Wędrującej) czy przedstawienia z Marią zajętą pracami gospodarczymi oraz Józefem i Jezusem w warsztacie stolarskim, jak na omawianym obrazie.
Około 1914 roku częstochowski malarz Bolesław Rutkowski (1882-1978) wykonał obrazy do ołtarzy bocznych kościoła w Luborzycy, w tym omawiane dzieło. Ten wciąż dosyć słabo rozpoznany malarz był wykonawcą dziesiątków obrazów do kościołów w całej Polsce, jak również wielu kopii wizerunku jasnogórskiego. Jego twórczość cechuje jeszcze dziewiętnastowieczna maniera malarstwa religijnego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ściemniały werniks, zabrudzenia i zaplamienia, przedziurawienia płótna.

Streszczenie

Przedstawienie Świętej Rodziny namalował Bolesław Rutkowski w 1914 roku. Ikonografia Świętej Rodziny kształtowała się od średniowiecza razem z rozwojem kultu i zagadnień teologicznych związanych z osobą św. Józefa. Po soborze trydenckim w sztuce zachodniej ikonografia św. Józefa znacznie się rozwinęła. Pojawiły się samodzielne przedstawienia św. Józefa, jego postać była dodawana do tradycyjnych wizerunków Matki Boskiej z Dzieciątkiem, a także zaczęto ukazywać sceny z życia Świętej Rodziny, np. sceny z Marią zajętą pracami gospodarczymi, a Józefa i Jezusa w warsztacie stolarskim, jak na omawianym obrazie.

Bibliografia