Św. Józef z Dzieciątkiem

Dzieje zabytku

Dzieje obrazu nie są znane.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta, zbliżonego do kwadratu, przedstawiający św. Józefa z Dzieciątkiem Jezus. Święty został ukazany w centrum kompozycji do wysokości kolan, delikatnie zwrócony w lewą stronę z głową przechyloną na lewe ramię. Święty Józef na rękach trzyma Dzieciątko Jezus. Święty ubrany jest w szarą suknię z kołnierzykiem u szyi oraz obszerny czerwony płaszcz. Opiekun Jezusa ma podłużną twarz z długim i prostym nosem, okoloną długą i siwą brodą. Jego długie włosy opadają na plecy, a nad głową ma cienki i okrągły nimb. Dzieciątko Jezus zostało ukazane w pozycji półleżącej, widoczne z lewego profilu. Jezus obiema rączkami obejmuje za szyję i brodę św. Józefa. Ubrany jest w białą, prześwitującą pieluszkę, której końce opadają na dłonie świętego Józefa. Ma twarz o pulchnych policzkach, jasne i kędzierzawe włosy oraz złoty otok wokół głowy. Po prawej stronie kompozycji znajduje się stolik nakryty ugrowym obrusem. Na nim leżą zamknięta księga i gałązka białej lilii z trzema małymi kwiatami. W prawym górnym narożu obrazu prześwituje złote niebo, a wokół rozmieszczone są skłębione i szare chmury. Po lewej stronie obrazu stoi kolumna o żłobionym trzonie, a przed nią podwieszona jest ciemnozielona kotara ze złotymi frędzlami na końcu i z chwostem zwisającym nad głową św. Józefa. Rama nowa, drewniana.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz został wykonany przez nieznanego malarza w XVIII wieku. W centrum kompozycji tego dzieła zostali ukazani święty Józef i Dzieciątko Jezus. Święty Józef Oblubieniec był małżonkiem Marii z Nazaretu i opiekunem Jezusa. Głównym źródłem wiedzy o życiu św. Józefa są Ewangelie i apokryfy. Święty pochodził z rodu Dawida, z miasta Betlejem, a z zawodu był cieślą. Początki kultu świętego Józefa nie są znane. Wiadomo, że kult rozwijał się już w VIII wieku na Wschodzie, a na Zachodzie od XII wieku. W Polsce kościoły pod wezwaniem św. Józefa pojawiły się dopiero w XVII wieku. Do najstarszych należą: kościół Karmelitanek bosych w Lublinie (1624), kościół przy klasztorze sióstr Bernardynek w Krakowie (1646) i kościół przy klasztorze Cystersów w Krzeszowie (1692). Obecnie w Polsce znajduje się około 250 kościołów pod wezwaniem tegoż świętego. Szczególny jego kult szerzy sanktuarium św. Józefa w Kaliszu. Na omawianym obrazie święty Józef został przedstawiony w tradycyjnej konwencji ikonograficznej z Dzieciątkiem Jezus na ręku, mającym ukazać go jako opiekuna Syna Bożego oraz z białą lilią leżącą na stoliku, symbolem czystości. Takie ujęcie tematu było często rozpowszechniane w grafice europejskiej. Kotara zawieszona w prawym górnym narożu obrazu jest charakterystyczna dla teatralnej sztuki barokowej, ale geneza umieszczania jej na obrazach sięga jeszcze tradycji średniowiecznej – podniesiona kotara stanowiła wówczas symbol ujawnienia tajemnicy boskiej i możliwość spojrzenia w sferę sacrum.

Streszczenie

Obraz został wykonany przez nieznanego malarza w XVIII wieku. W centrum kompozycji tego dzieła zostali ukazani święty Józef i Dzieciątko Jezus. Na omawianym obrazie święty Józef został przedstawiony w tradycyjnej konwencji ikonograficznej z Dzieciątkiem Jezus na ręku, mającym ukazać go jako opiekuna Syna Bożego oraz z białą lilią leżącą na stoliku, symbolem czystości. Takie ujęcie tematu było często rozpowszechniane w grafice europejskiej. Kotara zawieszona w prawym górnym narożu obrazu jest charakterystyczna dla teatralnej sztuki barokowej, ale geneza umieszczania jej na obrazach sięga jeszcze tradycji średniowiecznej – podniesiona kotara stanowiła wówczas symbol ujawnienia tajemnicy boskiej i możliwość spojrzenia w sferę sacrum.

Bibliografia