Feretron z obrazami św. Józefa i Koronacji Najświętszej Marii Panny

Dzieje zabytku

Powstały w XIX wieku feretron najpewniej należał do bractwa ciesielskiego św. Józefa, które opiekowało się w tym czasie ołtarzem o tym wezwaniu. Domysł ten potwierdza wizerunek tego świętego widniejący na jednej ze stron dzieła.

Opis

Feretron obustronny, z przedstawieniem św. Józefa z Dzieciątkiem i Koronacji Najświętszej Marii Panny. Rama jest drewniana, profilowana, w formie stojącego prostokąta, ujęta ażurowym ornamentem z liści akantu z motywem róż, polichromowana w kolorze błękitnym, ornament pozłacany. Rama ustawiona na podstawie utworzonej z listwy na dwóch profilowanych cokołach z otworami na drążki.
Święty Józef jest ukazany do pasa, zwrócony frontalnie, z głową skierowaną w trzech czwartych w prawo, na prawej ręce trzyma Dzieciątko Jezus, w lewej gałązkę lilii. Twarz świętego pociągła, o półprzymkniętych oczach, prostym nosie, okolona gęstą, siwą brodą i krótkimi włosami. Wokół jego głowy złoty nimb ozdobiony motywem wici roślinnych. Józef odziany jest w zieloną tunikę ze złotą lamówką oraz fioletowy płaszcz obwiedziony złotą tasiemką. Dzieciątko skierowane w trzech czwartych w lewo, z głową zwróconą frontalnie, unosi prawą rękę w geście błogosławieństwa. Twarz o wyraźnych, młodzieńczych rysach, okolona krótkimi włosami. Głowa otoczona krzyżowym nimbem w kolorze złota. Ubrane jest w różową tunikę, ze złotą obwódką i jasnobrązowy płaszcz. Postacie ukazane na złotym tle, z inskrypcjami „S(ANCTE) JOS(EPH) / E(CCLESIAE) C(ATHOLICAE) P(ATRONIS) / O(RA) P(RO) N(OBIS)”. Z drugiej strony feretronu przedstawienie Koronacji Najświętszej Marii Panny. Centralnie ukazana został klęcząca na globie Matka Boska, zwrócona w trzech czwartych w prawo, z głową skierowaną w przeciwną stronę, z rękoma złożonymi na piersi. Twarz ma pociągłą, z oczami skierowanymi ku górze, okoloną długimi włosami. Ubrana jest w białą suknię i niebieski płaszcz. Po prawej stronie Marii przedstawienie tronującego, zwróconego w trzech czwartych w lewo Boga Ojca, który w prawej ręce trzyma jabłko królewskie. Ukazany jest jako starzec z długą białą brodą i włosami opadającymi na ramiona, wokół głowy ma nimb trójkątny. Ubrany jest w zieloną tunikę, ze złotymi wzorami i brązowy płaszcz ze złotą lamówką. Po lewej stronie Marii siedząca postać Jezusa, zwróconego w trzech czwartych w prawo, prawą ręką nakładającego koronę na głowę Marii, w lewej trzymającego berło. Twarz ma pociągłą, okoloną krótką brodą i włosami sięgającymi ramion. Ubrany jest w niebieską tunikę ze złotą lamówką i w czerwony płaszcz ze złotym obszyciem. Postacie znajdują się w otoczeniu obłoków, na tle rozświetlonego nieba. Nad grupą znajduje się nadlatująca gołębica Ducha Świętego w glorii promienistej. Poniżej postaci grupa czterech aniołków, w różowych przepaskach, z girlandą kwiatów, gałązką lilii i liściem palmy.

Zarys problematyki artystycznej

Feretrony to dekoracyjnie oprawione obrazy lub figury przystosowane do noszenia w procesjach, dlatego osadzone są na podstawach, w które wsuwa się drążki.
W ramę omawianego feretronu wprawiono dwa obrazy w technice oleodruku. Są to reprodukcje wykonane wielobarwnym drukiem farbami z dodatkiem oleju, które miały przypominać obrazy olejne.
Święty Józef był oblubieńcem Marii i opiekunem Jezusa. W ikonografii najczęściej przedstawiany jest z Dzieciątkiem oraz lilią – symbolem czystości. Natomiast Koronacja Najświętszej Marii Panny stanowi ostatni epizod z życia Marii po Wniebowzięciu. Nie został on opisany w Nowym Testamencie, jakkolwiek podstawy do kultu Marii jako Królowej Niebios, dały inne teksty, jak psalmy czy Pieśń nad Pieśniami. Omawiane dzieło odwołuje się do nowożytnego sposobu ukazania tego tematu z unoszącą się wśród obłoków Marią, którą koronuje Trójca Święta, w postaci tronujących w niebie Boga Ojca i Chrystusa, nad nimi zaś unosi się gołębica Ducha Świętego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Drobne ubytki w strukturze ramy. Brak krzyża w zwieńczeniu.

Streszczenie

Powstały w XIX wieku feretron z dwoma oleodrukami, najpewniej należał do bractwa ciesielskiego św. Józefa, które opiekowało się w tym czasie ołtarzem o tym wezwaniu, o czym świadczy wizerunek tego świętego widniejący na jednej ze stron dzieła. Feretrony to dekoracyjnie oprawione obrazy lub figury przystosowane do noszenia w procesjach, dlatego osadzone są na podstawach, w które wsuwa się drążki.

Bibliografia