Igołomia

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Igołomia-Wawrzeńczyce
Autor opracowania
Stanisław Witecki
Uznanie autorstwa 4.0

Zabytki

Parafie

Zdjęcie nr 1: Kościół położony pośrodku wsi, na wysokiej skarpie, wzmocnionej murem. Otoczenie ogrodzone współcześnie. Od wschodu dzwonnica w formie bramy, ze schodami.  Kościół murowany, tynkowany, orientowany, zbudowany na planie wydłużonego prostokąta, jednonawowy, z węższym prezbiterium zamkniętym wielobocznie, opiętym szkarpami. Od północy przylega parterowa zakrystia z przedsionkiem, od południa dwie kruchty. Nawa od prezbiterium oddzielone ostrołukową arkadą. Wnętrze oświetlone oknami prostokątnymi zamkniętymi odcinkowo, wszystkie z witrażami. Nawa nakryta trójspadowym stropem, prezbiterium sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Odrzwia z prezbiterium do zakrystii ostrołukowe. Okno w prezbiterium od wschodu ostrołukowe (zamurowane), okno w przedsionku zamknięte tzw. oślim grzbietem. Elewacje na kamiennym, obecnie tynkowanym cokole, oszkarpowane. Szkarpy uskokowe o zmiennym przekroju. Fasada jednoosiowa, zwieńczona trójkątnym szczytem. W osi elewacji ostrołukowy profilowany uskokowo portal, w szczycie okrągły otwór okienny, w płaskiej, tynkowanej opasce. Szczyt dodatkowo podzielony lizenami, u góry zdobiony fryzem arkadkowym, zamknięty wydatnym, profilowanym gzymsem. Oś elewacji zaakcentowana pośrodku wykonanym w tynku i zróżnicowanym kolorystycznie krzyżem, umieszczonym nad wejściem. Po lewej stronie portalu marmurowa tablica epitafijna. Po prawej stronie portalu marmurowa prostokątna tablica z donatorami. Elewacja zachodnia zamknięta wielobocznie, oszkarpowana. W górnej części ostrołukowa blenda, poniżej umieszczony krucyfiks, osłonięty dwuspadowym daszkiem, wspartym na konsolkach. Elewacje boczne pięcioosiowe z prostokątnymi otworami drzwiowymi w drugich osiach od zachodu. Poszczególne osie oddzielone prostokątnymi oknami. Zakrystia i kruchty nakryte dachem jednospadowym. Konstrukcja dachu korpusu głównego drewniana, krokwiowo-płatwiowa. Dach dwuspadowy, nad prezbiterium trójspadowy, kryty blachą ocynkowaną. Sygnaturka w całości obita blachą. Dzwonnica posiada dwie kondygnacje: dolną przeprutą dwiema arkadami, tworzącymi wejście w obręb cmentarza kościelnego i górną, przedzieloną czterema arkadami, przeznaczonymi na pomieszczenie dzwonów. Dach siodłowy.
kościół

Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna, drążona od tyłu, ustawiona na konsoli. Maria stoi w lekkim kontrapoście, ciężar ciała opierając na lewej nodze, prawą lekko uginając w kolanie. Lewą ręką podtrzymuje siedzące na jej ramieniu Dzieciątko, w prawej ugiętej w łokciu i wysuniętej lekko do przodu trzyma błyskawicę. Twarz pociągła, z długim, prostym, wąskim nosem, oczami o migdałowym wykroju, regularnymi łukami brwiowymi oraz wąskimi ustami, okolona długimi, ciemnobrązowymi włosami, z przedziałkiem pośrodku głowy, opadającymi na ramiona dwoma skręcającymi się w pukle pasmami. Maria ubrana w długą, czerwoną suknię z wąskimi rękawami oraz złoty płaszcz spięty na piersi, przerzucony z przodu przez lewe ramię, układający się pośrodku w trzy płytkie misowe fałdy, po bokach formujący się w dwa festony. Dzieciątko siedzi wyprostowane w ramionach Matki, zwrócone przodem do widza, w prawej rączce trzymając krzyż, w lewej jabłko królewskie. Głowa pochylona lekko na lewe ramię; okrągła twarz z małym, zadartym nosem, wąskimi ustami, niewielkimi oczami i regularnymi łukami brwiowymi, okolona krótkimi ciemnobrązowymi włosami. Jezus ubrany w długą białą szatę układającą się w proste, bardzo płytkie fałdy. Na głowach nowsze korony otwarte.
rzeźba

Matka Boska z Dzieciątkiem

Zdjęcie nr 1: Krzyż drewniany o prostych ramionach z figurą w typie Cristo vivo przybitą trzema gwoździami. Sylwetka w lekkim zwisie, o szerokim rozłożeniu ramion, z głową przechyloną na prawe ramię; nogi ugięte w kolanach, skierowane w prawą stronę, stopy w układzie prawa na lewą. Twarz pociągła o wąskich, otwartych oczach, dużym nosie, otwartych ustach, okolona brodą oraz włosami skręconymi w rurkowate pukle. Na głowie korona cierniowa, wokół niej trzy wiązki promieni. Ciało wychudzone, o zaznaczonych mięśniach ramion i nóg oraz sumarycznie kształtowanej klatce piersiowej z podkreślonymi liniami żeber i wypukłością brzucha oraz ze śladami męki w postaci rzeźbionych kropel krwi wypływającej z ran. Perizonium krótkie, ściśle opinające biodra, zawiązane w partii podbrzusza, ze zwisem na prawym biodrze. Na górnym zakończeniu pionowej belki krzyża banderola z napisem „INRI”. Ciało polichromowane naturalistycznie, perizonium pozłacane.
rzeźba

Krucyfiks

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, z tyłu opracowana. Na podstawie w formie okrągłego pagórka figura Chrystusa Zmartwychwstałego. W lekkim kontrapoście, z prawą ręką uniesioną w geście błogosławieństwa, w lewej złocony krzyż na wysokim drzewcu. Na ramiona zarzucony złocony płaszcz o czerwonej podszewce. Na głowie złocona, otwarta korona.
rzeźba

Chrystus Zmartwychwstały

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, zamknięty łukiem półkolistym z przedstawieniem Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej adorowanej przez królową Jadwigę (lub św. Helenę) i św. Stanisława Biskupa. W centrum kompozycji ukazana Maria, frontalnie, w postawie stojącej na globie ziemskim i półksiężycu, z rękami złożonymi w geście modlitwy. Ubrana jest w długą i jasną suknię z długimi rękawami, bogato dekorowaną złotym ornamentem w kształcie skręconych wolutek, przewiązaną na wysokości talii zielonym paskiem. Na plecy ma założony ciemnoniebieski płaszcz z czerwoną podszewką, na brzegach obwiedziony złotą lamówką. Stopy bose, na głowie wianek z różowych róż, a wokół głowy wieniec ze złotych gwiazd i promienisty nimb. Matka Boska ma długie i kędzierzawe włosy spływające na plecy i wzdłuż ramion. Rysy twarzy delikatne, ma wysokie czoło, długi i wąski nos, drobne i jasnoczerwone usta. Po prawej stronie obrazu ukazana jest królowa zwrócona w trzech czwartych w swoją prawą stronę, z prawą ręką złożoną na piersi, w lewej trzymająca berło królewskie i wysoki krzyż. Ubrana jest w długą, złotą suknię spodnią oraz krótszą wierzchnią, sięgającą do wysokości kolan, przewiązaną w talii paskiem, zdobioną dekoracją ornamentalną. Na plecy ma założony gronostajowy płaszcz, spięty na piersi broszą; na głowie biały welon i koronę w typie zamkniętym. Po drugiej stronie obrazu ukazano św. Stanisława Biskupa zwróconego trzy czwarte w lewo, z rękami złożonymi w geście modlitwy, z głową skierowaną do góry. Biskup ubrany jest w humerał, jasnobrązową albę, białą rokietę, mucet, krzyż pektoralny, złotą kapę z czerwoną podszewką, ma założone również białe rękawiczki i infułę na głowie. Marię otaczają uskrzydlone główki aniołków na tle obłoków oraz symbole litanii loretańskiej. Od lewej, od dołu znajdują się: Studnia, Wieża Dawidowa, Słońce, Brama Niebios. Po prawej, od dołu: Runo Gedeona, Zamek warowny z wieżą, Półksiężyc i Drabina Jakubowa. W zwieńczeniu obrazu jest gołębica z szeroko rozpostartymi skrzydłami, symbol Ducha Świętego. Glob ziemski w kolorze ciemnoniebieskim, opleciony przez węża z gałązką jabłoni w pysku. Rogi półksiężyca skierowane do góry. Całość oddana w złotych odcieniach z dominacją ciemnoniebieskiego płaszcza Matki Boskiej pośrodku kompozycji.
obraz

Matka Boska Niepokalanie Poczęta ze św. Stanisławem i królową Jadwigą lub św. Heleną

Zdjęcie nr 1: Płyta w kształcie leżącego prostokąta, ujęta od dołu szerokim cokołem, od góry belkowaniem. W polu, w lewym narożu kompozycji ukazane są perspektywicznie, widoczne z prawego profilu dwie klęczące postacie: niezamężna kobieta w długiej przepasanej na biodrach sukni z kryzą wokół szyi i toczenicą na głowie oraz chłopiec. Obie postacie z rękami złożonymi do modlitwy. Po prawej stronie kompozycji znajduje się Chrystus w otoczeniu dwunastu apostołów. Apostołowie ukazani są całopostaciowo, w różnych pozach, ubrani są w długie szaty. W lewym górnym narożu epitafium znajduje się owalny i pusty medalion. Na belkowaniu inskrypcja: „SINITE PARVULOS VENIRE AD ME”, natomiast na cokole: „INFANTULI OZAROWSCI DE WIRSBNO DELITIAE MOEROR PARENTUM ANNA A(NNO) D(OMINI) 1600 DIE 10 MEN(SIS) (OCTO)BRIS VIXIT DIES 30 NI/COLAUS AUTEM A(NNO) D(OMINI). 1607 DIE 9 MEN(SIS) (DECEM)BRIS VIXIT DIES 36 HIC SEPULTI”.
płyta nagrobna

Epitafium Anny i Mikołaja Ożarowskich

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica osadzona na wysokim postumencie wmurowanym w ścianę, prostopadłościennym cokole, z trzonem w typie gruszkowym oraz czarą z puklami i profilowanym brzegiem. Na trzonie herb Przyjaciel i sygle wokół niego: "MB O[LSZYŃSKI] / S[ANCTAE] T[HEOLOGIAE] D[OCTOR] / P[AROCHUS] I[GOLOMIENSIS]". Pokrywa w kształcie ażurowej świątynki, na rzucie sześcioboku, ujętej spływami wolutowymi, nakryta czaszą ozdobioną liśćmi akantu, z popiersiem Boga Ojca błogosławiącego z kulą w dłoni; wewnątrz św. Jana Chrzciciel chrzczący Jezusa w Jordanie.
chrzcielnica

chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem oraz Zaślubiny Marii na odwrociu. Madonna ukazana jest w pozycji siedzącej, widoczna w półpostaci, zwrócona w trzech czwartych w swoją prawą stronę, obejmująca obiema rękami Dzieciątko Jezus. Głowę ma lekko pochyloną w prawą stronę. Twarz okrągła, oczy półprzymknięte, brwi łukowato wygięte. Włosy ciemne, swobodnie opadające na ramiona. Matka Boska odziana jest w czerwoną suknię, na ramiona ma zarzucony ciemnozielony płaszcz, zdobiony na brzegach bordiurą. Na głowie maforium, owinięte też wokół szyi. Dzieciątko ukazane jest w pozycji siedzącej na pieluszce i rękach Marii. Lewą ręką obejmuje Matkę za szyję, prawą ma położoną na jej dekolcie, głowę unosi do góry i przytula do policzka Marii. Włosy krótkie i kręcone. Dzieciątko odziane jest w długą suknię. W tle pięć uskrzydlonych główek aniołków. Na odwrociu scena przedstawiająca Zaślubiny Marii. Pośrodku kompozycji ukazani Maria i Józef, zwróceni ku sobie, trzymający się za dłonie. Pomiędzy nimi kapłan udzielający ślubu. Za plecami Matki Boskiej widoczna kobieta, za plecami św. Józefa dwaj mężczyźni. Pozostałe elementy kompozycji nieczytelne, z powodu dużego zniszczenia dzieła.
obraz

Matka Boska z Dzieciątkiem oraz Zaślubiny Marii

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełna, ustawiona jest na niskiej podstawie w formie płyty oraz na wypukłym postumencie imitującym fragment gruntu. Chrystus ukazany jest w całej postaci, frontalnie, w wykroku, z prawą ręką uniesioną w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma drzewce zakończone krzyżem, z brakującą chorągwią. Jego twarz jest szczupła i pociągła, o dużych oczach, prostym nosie i pełnych ustach, okolona krótką, brązową brodą skręconą w dwa pukle oraz brązowymi, silnie kręconymi włosami opadającymi na plecy. Biodra Chrystusa przepasane są krótkim perizonium, zaś na jego lewym ramieniu zawieszony jest czerwony płaszcz, który otacza diagonalnie postać i zarzucony jest z przodu postaci na lewym przedramieniu, odsłaniając tors i nogi. Ciało bardzo wychudzone, o podkreślonych liniach żeber i mostka klatki piersiowej, z zaznaczonymi śladami męki. Polichromia ciała jest naturalistyczna, perizonium pozłacane, a drzewce pomalowane na kolor brązowy.
rzeźba

Chrystus Zmartwychwstały

Zdjęcie nr 1: Do krzyża o prostych ramionach, zwieńczonego tabliczką z napisem „I.N./R.I.”, przybita jest trzema gwoździami figura umarłego Chrystusa. Jego ciało zostało ukazane w średnim zwisie, o nieznacznie łukowatym układzie ramion, głowa opada na prawy bark, lewa noga jest ugięta w kolanie, prawa wyprostowana, stopy w układzie prawa na lewą. Chrystus ma pociągłą twarz, o zamkniętych oczach, okoloną krótką brodą i brązowymi, falowanymi włosami opadającymi na ramiona. Jego ciało jest stosunkowo szczupłe, o szerokiej, umięśnionej klatce piersiowej z widocznym zarysem żeber oraz podkreślonej muskulaturze i ścięgnach ramion. Perizonium zawieszone na sznurze, odsłania prawe udo. Polichromia karnacji naturalistyczna z zaznaczonymi śladami męki, perizonium pozłacane.
rzeźba

Krucyfiks

Zdjęcie nr 1: Figura umarłego Chrystusa została przybita do prostego krzyża trzema gwoździami. Jego ciało ukazane jest w lekkim zwisie, o niemal horyzontalnie rozłożonych ramionach, z głową opadającą na prawy bark, z lekko ugiętymi kolanami i stopami skrzyżowanymi w układzie prawa na lewą. Twarz Chrystusa jest szczupła, zwężająca się mocno ku dołowi, z okrągłymi, zamkniętymi oczami, z niewielkim, wąskim nosem i z małymi, rozchylonymi ustami, okolona krótką brązową, brodą, układającą się w dwa pukle oraz brązowymi, kręconym włosami opadającymi na prawe ramię. Ciało Chrystusa jest szczupłe, o delikatnym modelunku, z zaznaczoną muskulaturą ramion i nóg, z wyraźnie zarysowanymi żebrami i mostkiem klatki piersiowej. Perizonium zawieszone na sznurze, częściowo odsłaniające biodra i prawe udo, ze zwisem tkaniny opadającym wzdłuż prawego boku Chrystusa. Na głowie korona cierniowa. Na górnym zakończeniu pionowej belki krzyża kartusz z napisem „I.N.R.I.”. Polichromia karnacji ciała naturalistyczna, z zaznaczonymi śladami męki, tkanina perizonium i korona cierniowa pozłacane.
rzeźba

Krucyfiks

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie leżącego prostokąta o wklęsłych bokach, zamknięty od góry łukiem nadwieszonym. W centrum kompozycji, na pierwszym planie ukazana scena narodzin Marii. W perspektywicznie ujętej kołysce leży Maria z główką zwróconą delikatnie w prawo z podgiętymi nóżkami, owinięta pieluszką. Po jej lewej stronie siedzi kobieta, zwrócona w trzech czwartych w prawo, pochylająca się nad Marią, lewą ręką owija ją pieluszką, prawą zbliża koniec pieluszki ku twarzy. Ubrana jest w czerwoną suknię, jasnoszarą szatę wierzchnią i chustę założoną na głowę. Po przeciwnej stronie kołyski ukazana jest druga kobieta, zwrócona w trzech czwartych ku Marii, prawą ręką podtrzymuje drugi koniec pieluszki. Ubrana jest w żółtą suknię oraz niebieską szatę wierzchnią. Kołyska ozdobiona jest na ściance monogramem Marii, a w miejscu bieguna ma sierp księżyca z ludzką twarzą. W lewym dolnym narożu obrazu znajduje się blaszana waza ze szmatą na krawędzi. Na drugim planie z lewej strony kompozycji ukazana jest stojąca kobieta przy piecu, rozwijająca długi pas tkaniny, a obok niej trzy uskrzydlone główki aniołków. Natomiast po prawej stronie obrazu widoczny jest mężczyzna z brodą, z ciemną czapką na głowie, czytający księgę. U góry niebo ze złocistą poświatą oraz gołębica Ducha Świętego. Scena narodzin ukazana jest w sumarycznie oddanym wnętrzu architektonicznym. Kolorystyka zgaszona.
obraz

Narodzenie Marii

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum kompozycji ukazany św. Jan Ewangelista w postawie stojącej, frontalnie, z lewą stopą wspartą na niskim cokole, piszący piórem w otwartej księdze podtrzymywanej lewą ręką. Twarz szeroka, o młodzieńczych rysach, z długim i szerokim nosem, wzrokiem skierowanym ku górze. Włosy długie, z przedziałkiem pośrodku, opadające na plecy i ramiona. Wokół głowy, złoty i kolisty nimb. Święty ubrany jest w długą, czerwoną suknię z długimi rękawami, z szerokim dekoltem, odsłaniającą bose stopy oraz zielony płaszcz zarzucony na plecy. U stóp świętego, po prawej stronie obrazu orzeł z kałamarzem w dziobie. Tło szare.
obraz

Św. Jan Ewangelista

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem półkolistym. W centrum kompozycji ukazany św. Józef w postawie stojącej, delikatnie zwrócony w prawą stronę, z prawą stopą wysuniętą do przodu a prawą ręką złożoną na piersi, zaś lewą ręką przytrzymujący połę płaszcza u boku. Twarz świętego owalna, z długim i prostym nosem, okolona siwą brodą oraz długimi i delikatnie siwymi włosami, opadającymi na ramiona. Postać przykryta metalową sukienką w kolorze srebra, na powierzchni której oddano przebieg draperii szat świętego oraz zdobiący je ornament roślinny, a nad głową złoconą, kameryzowaną i promienistą koronę. Tło jednolite, brunatne, wokół głowy św. Józefa delikatnie rozjaśnione na kształt nimbu. Po lewej stronie obrazu krzak białej lilii.
obraz

Św. Józef

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica osadzona na wysokim, prostopadłościennym cokole, z gruszkowatym trzonem ujętym pierścieniami, z niską, puklowaną czarą o profilowanym bogato wylewie.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta zamknięty łukiem półkolistym z przedstawieniem Matki Boskiej Bolesnej. W centrum kompozycji ukazana Maria w postawie stojącej, frontalnie, ze złożonymi w geście modlitwy rękami, z głową zwróconą w swoją lewą stronę, z sercem przebitym mieczem. Twarz szeroka, z długim i prostym nosem, lekko rozchylonymi ustami, oczami przymkniętymi, ze wzrokiem skierowanym w dół. Karnacja blada. Matka Boska ubrana jest w długą suknię w kolorze różu weneckiego z długimi rękawami, biały welon wokół głowy oraz ciemnoniebieski płaszcz szeroko spowijający całą postać. Na stopach ma założone sandały, wokół głowy złoty i kolisty nimb. Całość ukazana na tle pejzażu z drzewami po prawej stronie kompozycji. W oddali, po lewej stronie obrazu Golgota z trzema krzyżami. W prawym, dolnym narożu sygnatura „L. B. A[nno] D[omini] 1759go” i za nią słabo czytelny znak.
obraz

Matka Boska Bolesna

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie leżącego prostokąta o wklęsłych bokach, zamknięty od góry łukiem nadwieszonym. W centrum kompozycji św. Kryspin z Viterbo ukazany do wysokości kolan, zwrócony delikatnie w swoją prawą stroną, z różańcem w prawej dłoni oraz torbą podróżną przerzuconą przez lewe ramię do przodu i przytrzymywaną obiema rękami. Święty ma podłużną twarz, z długim i wąskim nosem, wzrokiem skierowanym w dół, okoloną długą i siwą brodą oraz krótkimi włosami z zakolami. Ubrany jest w habit franciszkański. Torba szaro-biała, tło obrazu jednolite, w odcieniach ugru i brązu.
obraz

Św. Kryspin z Viterbo

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawia klęczącego przed ołtarzem z obrazem Misericordia Domini św. Jana Kantego. Święty ukazany w trzech czwartych, z prawą ręką na piersi, a lewą opuszczoną ku dołowi i odchyloną do tyłu. Jego głowa jest ukazana z profilu, oczy zwrócone w kierunku obrazu. Nos jest podłużny, siwe włosy jedynie na tyle głowy, twarz okala krótka, kręcona, siwa broda. Święty ubrany jest w czarną togę z szerokimi rękawami, o czerwonych mankietach i brzegach, z białym, krótkim kołnierzem i białą załogę (pelerynkę). Na ołtarzu o wklęsłych bokach i czerwonym antepedium dzielonym brązową kratą z dwoma świecznikami i kanonem (fragmentami modlitw) w ozdobnej, złotej ramie znajduje się owalny obraz ze sceną Misericordia Domini – Matką Boską z rękami w geście modlitwy, stojącą przed Chrystusem w studni, nalewającym krew z przebitego boku do kielicha. Przed ołtarzem siedzą dwa putta, jedno obleczone na biodrach niebieską opaską, drugie zasłonięte trzymaną przez oba putta otwartą księgą, w dłoniach trzymają czarny biret i kwiat lilii. W prawym górnym rogu rozpostarta zasłona, za którą fragment wnętrza kościoła z arkadą i widoczną w głębi wnęką z figurą apostoła.
obraz

Wizja św. Jana Kantego

Zdjęcie nr 1: Ołtarz prostopadłościenny z mensą. Antepedium w formie leżącego prostokąta ujętego drewnianą, profilowaną ramą z przedstawieniem Mandylionu i narzędziami Męki Pańskiej na tle wypełnionym ornamentem roślinnym. W centrum, u dołu dwie tarcze herbowe z inicjałami: „TR” i „W”.
Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa z bramkami, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole. Ujęta dwiema parami kolumn o kapitelach korynckich, ustawionych uskokowo na cokołach zdobionych ornamentem rocaille, dźwigających pełne belkowanie wyłamane na ich osi, nad polem głównym przerwany architraw i fryz oraz gzyms przyjmujący kształt łuku odcinkowego. Na belkowaniu wewnętrznej pary kolumn przerwany wolutowy przyczółek z siedzącymi na nim puttami z narzędziami Męki Pańskiej. W polu głównym wnęka o wykroju prostokąta stojącego zamkniętego łukiem odcinkowym nadwieszonym, w złotej ramie dekorowanej rocaille, w której znajduje się krucyfiks na tle czerwonego atłasu obwieszonego wotami. Powyżej, w partii belkowania rocaillowy kartusz z napisem: „HOC OPUS / NOSTRAE / SALUTIS”. Ołtarz ujęty ażurowymi uszami utworzonymi z ornamentu rocaille.  Zwieńczenie ujęte spływami wolutowymi, zamknięte dwiema skierowanymi do środka wolutami, dekorowane ornamentem rocaille. W polu płycina w formie stojącego owalu wyłożona czerwonym atłasem, ujęta profilowaną ramą z rzeźbą gołębicy Ducha Świętego na tle obłoków w glorii promienistej, flankowana przez akant przechodzący w woluty oraz przez kwiatowe festony z wstęgą. Bramki o wykroju stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem odcinkowym nadwieszonym z drzwiczkami, zakończone konsolami ujętymi spływami wolutowymi, stanowiącymi podstawy dla figur św. Michała Archanioła i św. Wacława. Struktura ołtarza malowana na kolor biały, z pozłacaną ornamentyką profilami i kolumnami.
ołtarz

Ołtarz główny

Zdjęcie nr 1: Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole, z wyodrębnionymi po bokach dwoma prostopadłościennymi postumentami. Ołtarz drewniany, prostopadłościenny. Antepedium w formie poziomego prostokąta w profilowanej ramie, jego powierzchnia podzielona jest wstęgami na trzy owalne pola, wewnątrz każdego wazon z bukietem kwiatów z owocami, dookoła nich w niewielkich polach przedstawienia orłów. Na mensie ustawione tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki z drzwiczkami w formie pionowego prostokąta, z przedstawieniem hostii w glorii promienistej.
Środkowa część struktury nastawy ujęta parą kolumn kompozytowych na tle zwielokrotnionych pilastrów, ustawionych na wyodrębnionych cokołach dekorowanych rocaille'm. Kolumny dźwigają pełne belkowanie wyłamane na ich osi oraz odcinki przerwanego, falistego przyczółka, na którym siedzą putta. W polu środkowym obraz z przedstawieniem Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej ze św. Heleną i św. Wojciechem w formie pionowego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym, w profilowanej ramie dekorowanej rocaille'm. Nad obrazem, w partii belkowania rocaille'owy kartusz z napisem „TOTA / PULCHRA EST MARIA / ET MACULA ORDINATIS/ IN TE”. Po zewnętrznej stronie kolumn na wspornikach stoją figury św. Anny i św. Joachima. Ołtarz flankowany uszami utworzonymi z motywów rocaille. Zwieńczenie w formie trapezu ujętego spływami wolutowymi, zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym, obwiedzionego profilowanymi listwami, zwieńczonego gzymsem, dekorowanym rocaiile'owym kartuszem i ornamentem roślinnym. W polu powtarzającym kształt zwieńczenia obraz Narodzenia Marii w profilowanej ramie. Struktura ołtarza polichromowana w kolorze bieli, ornamentyka, profile i kolumny pozłacane.
ołtarz

Ołtarz boczny

Zdjęcie nr 1: Rzeźba z tyłu drążona, ustawiona na niewielkiej, prostej podstawie. Joachim przedstawiony w całej postaci, ustawiony  frontalnie, z głową skierowaną w prawo, stojąc w kontrapoście, odchylony jest delikatnie w tył. Prawa dłoń świętego spoczywa na piersi, lewa wyciągnięta jest do przodu, w geście przemowy. Twarz świętego jest szczupła i pociągła, o dużych oczach z głęboko rzeźbionymi powiekami oraz uniesionymi brwiami. Nos ma prosty, usta pełne, rozchylone, okolona jest gęstą, kręconą brodą oraz włosami sięgającymi ramion, układającymi się w głęboko rzeźbione pukle. Święty ubrany jest w długą tunikę przepasaną w talii, obficie drapowaną i przylegającą do ciała oraz w płaszcz opasujący diagonalnie postać, zawieszony na lewym przedramieniu świętego z rozwianym zwisem tkaniny na lewym boku. Figura polichromowana naturalistycznie w partiach ciała, broda i włosy brązowe, tunika srebrzona, płaszcz złocony.
rzeźba

Św. Joachim

Zdjęcie nr 1: Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole, z wyodrębnionymi po bokach dwoma prostopadłościennymi postumentami. Ołtarz drewniany, prostopadłościenny. Antepedium w formie poziomego prostokąta w profilowanej ramie, w polu podzielone jest wstęgami na trzy owalne pola, wewnątrz każdego korona w wieńcu z ornamentu roślinnego, dookoła w niewielkich polach ptaki z gałązkami w dziobach. Na mensie ustawione tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki, ujętej spływami wolutowymi, zwieńczonej motywem rocaille. Drzwiczki w formie pionowego prostokąta, w profilowanej ramie z rytym przedstawieniem kielicha z hostią na obłoku. 
Środkowa część struktury nastawy ujęta parą kolumn kompozytowych ustawionych na tle zwielokrotnionych pilastrów oraz na wyodrębnionych cokołach dekorowanych rocaille'm. Kolumny dźwigają pełne belkowanie wyłamane na ich osi oraz odcinki przerwanego, falistego przyczółka z siedzącymi na nich puttami. W polu środkowym obraz z przedstawieniem św. Józefa w formie pionowego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym, w profilowanej ramie dekorowanej rocaille'm. Nad obrazem, w partii belkowania rocaille'owy kartusz z napisem „SANCTE / JOSEPH / INTERCEDE / PRO NOBIS”. Po zewnętrznej stronie kolumn na wspornikach stoją figury Dawida i Mojżesza. Ołtarz flankowany uszami utworzonymi z motywów rocaille. Zwieńczenie w formie trapezu ujętego spływami wolutowymi, zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym, obwiedzionego profilowanymi listwami, zwieńczonego gzymsem, dekorowanym kartuszem z motywów rocaille. W polu powtarzającym kształt zwieńczenia obraz św. Kryspina z Viterbo w profilowanej ramie. Struktura ołtarza polichromowana w kolorze bieli, ornamentyka, profile i kolumny pozłacane.
ołtarz

Ołtarz boczny

Zdjęcie nr 1: Rzeźba drążona z tyłu, ustawiona na podstawie o nieregularnym planie. Figura ukazana w całej postaci, zwrócona w trzech czwartych w lewą stronę, stoi w kontrapoście. Michał w swojej prawej, uniesionej ręce trzyma miecz skierowany ostrzem w górę, lewą przytrzymuje z boku owalną tarczę z tetragramem („יהוה” - hebrajski czteroliterowy zapis imienia Boga). Ma szeroką twarz o młodzieńczych rysach i migdałowatych oczach, dużym nosie i pełnych ustach, okoloną silnie kręconymi włosami opadającymi na plecy. Ubrany jest w zbroję rzymskiego legionisty z tuniką sięgającą kolan, pancerzem oraz z wysoko zawiązanymi sandałami. Na jego prawym ramieniu zawieszony jest płaszcz opadający na plecy. Na głowie ma hełm z pióropuszem. Skrzydła są złożone po bokach postaci. Polichromia figury naturalistyczna w partiach ciała, tunika i pancerz srebrzone, płaszcz, hełm, sandały, skrzydła, tarcza i detale stroju złocone.
rzeźba

Św. Michał Archanioł

Zdjęcie nr 1: Ołtarz drewniany, prostopadłościenny. Antepedium nowe w formie leżącego prostokąta w profilowanej ramie. 
Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem, ustawiony na dwustrefowym cokole. Retabulum ujęte dwiema parami kolumn, z których skrajne wysunięte do przodu. Podpory o kapitelach kompozytowych, dźwigają pełne belkowanie wyłamane na ich osi oraz przerwany, trójkątny przyczółek z ustawionymi za nim figurami: po lewej św. Kazimierza, po prawej św. Floriana. W polu środkowym obraz z przedstawieniem „Jezu Ufam Tobie” oraz „Święty Jan Kanty” na zasuwie. Obrazy ujęte w profilowane, proste ramy w kształcie stojącego prostokąta. Ołtarz flankowany uszami utworzonymi z rocaille'u. Zwieńczenie w formie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem nadwieszonym, ujętego po bokach spływami wolutowymi. U szczytu zdobione rzeźbioną, dekoracją rocaille'ową. W polu w kształcie stojącego prostokąta obraz „Święty Jan Ewangelista”. W partii belkowania pięć relikwiarzy ułożonych w rzędzie, w różnych kształtach: pierwszy znajdujący się pośrodku w postaci prostokątnej płyciny o bokach zamkniętych łukiem nadwieszonym, dwa umieszczone po bokach w formie krzyża greckiego i dwa na skrajach w kształcie spłaszczonego owalu. W relikwiarzach na czerwonym materiale umieszczone relikwie świętych, opisane karteczkami: „S(anctae) Gertrudis.”, „S(anctae) Victoris. M(artyris)”, „S(anctae) Maximae M(artyris)”, „3 Sanctor-”, „S(ancti) Victoris M(artyris)”, „S(anctae) Marcella”, „S(ancta) Prisca (?)”. Część podpisów nieczytelna.
Struktura ołtarza polichromowana w kolorze bieli; rzeźby, detale, ornamentyka, profile i kolumny pozłacane.
ołtarz

Ołtarz boczny

Zdjęcie nr 1: Rzeźba drążona z tyłu, ustawiona na podstawie o nieregularnym planie. Święty ukazany w całej postaci, frontalnie, z głową skierowaną w prawą stronę, stojący w kontrapoście. Prawa ręka postaci spoczywa na piersi, lewą trzyma drzewce zwiniętej chorągwi zakończone krzyżem, na srebrnym płacie chorągwi widoczny czerwony krzyż. Wacław ma szeroką twarz o migdałowatych oczach, dużym nosie i pełnych ustach, okoloną krótką brodą oraz silnie kręconymi włosami opadającymi na ramiona. Ubrany jest w zbroję oraz tunikę widoczną w partii ud, przepasaną w biodrach wstęgą. Ramiona i plecy przykrywa płaszcz z imitującą futro gronostajowe pelerynką, na piersi ma zawieszony łańcuch z krzyżem, na głowie zaś mitrę książęcą. Polichromia figury jest naturalistyczna w partiach ciała, zbroja i tunika srebrzone, płaszcz, mitra i detale stroju złocone.
rzeźba

Św. Wacław

Zdjęcie nr 1: Tabernakulum w formie skrzynki, na cokole, z wybrzuszonym licem, z korpusem flankowanym ustawionymi ukośnie pilastrami, dźwigającymi gzyms, o trzonach przechodzących dołem w spływy wolutowe dekorowane motywami rocaille. Drzwiczki kwadratowe, zamknięte od góry półkoliście, ujęte ramą dekorowaną ornamentem roślinnym, w polu aplikowany kielich eucharystyczny w otoczeniu kłosów zbóż i kiści winogron. Na tabernakulum tron wystawienia utworzony ze ścianki wyłożonej czerwonym atłasem flankowanej kolumienkami dekorowanymi liśćmi akantu, ustawionymi na postumentach i dźwigającymi podwójne imposty i stojące na nich wazoniki. Całość zwieńczona baldachimem w formie kopuły zakończonej krzyżem, na planie analogicznym do tabernakulum, z podwieszonym stylizowanym lambrekinem. Drewniana struktura tabernakulum pozłacana, tron posrebrzany i pozłacany.
tabernakulum

Tabernakulum z tronem wystawienia

Zdjęcie nr 1: Rzeźba jest drążona z tyłu, ustawiona na niewielkiej, prostej podstawie. Dawid przedstawiony w całej postaci, ukazany jest frontalnie, stoi w kontrapoście, z głową skierowaną w lewą stronę, lekko uniesioną. Jego lewa ręka spoczywa na piersi, prawą przytrzymuje stojącą przed nim harfę. Twarz ma szczupłą, o dużych oczach z głęboko rzeźbionymi powiekami i uniesionymi brwiami, o prostym nosie i pełnych ustach, okoloną krótką kręconą brodą oraz rzeźbionymi w falowane pasma włosami opadającymi na jego lewe ramię. Dawid ubrany jest w wysokie buty, tunikę sięgającą kolan i zbroję torsową, na piersi ma zapięty płaszcz królewski z futrzanym kołnierzem, opadający po bokach postaci i zawinięty na jego prawej nodze. Na głowie ma koronę otwartą. Partie ciała polichromowane naturalistycznie, broda i włosy w kolorze brązowym, zaś części stroju i atrybuty są pozłacane.
rzeźba

Dawid

Zdjęcie nr 1: Rzeźba jest drążona z tyłu, ustawiona na niewielkiej, prostej podstawie. Mojżesz przedstawiony jest w całej postaci, ukazany frontalnie, stoi w kontrapoście, z głową skierowaną w prawą stronę. Prawą dłonią trzyma tablice z przykazaniami, częściowo przysłaniające przód postaci, lewą wyciąga przed siebie. Twarz ma szczupłą i pociągłą, o przymrużonych oczach i uniesionych brwiach, prostym nosie i pełnych, rozchylonych ustach, okoloną długą, kręconą brodą opadającą na pierś oraz krótkimi, zmierzwionymi włosami, na szczycie głowy uformowanymi w dwa loki. Mojżesz ubrany jest w tunikę, przepasaną w talii oraz płaszcz z rękawami narzucony na plecy i ramiona. Figura polichromowana naturalistycznie w partiach ciała, tunika srebrzona, płaszcz złocony.
rzeźba

Mojżesz

Zdjęcie nr 1: Rzeźba jest drążona z tyłu, ustawiona na niewielkiej, prostej podstawie. Anna przedstawiona w całej postaci, ustawiona frontalnie, z głową skierowaną w lewo, stoi w kontrapoście, lekko odchylona w tył, obie dłonie ma złożone na piersi. Jej twarz posiada rysy dojrzałej kobiety, duże oczy z podniesionymi brwiami, niewielki nos, pełne usta oraz wyodrębnioną brodę z dołeczkiem i drugim podbródkiem. Głowa okolona jest brązowymi włosami ukrytymi częściowo pod płaszczem. Święta ubrana jest w długą tunikę przepasaną w talii, przylegającą do ciała oraz w płaszcz nakrywający głowę, zawiązany z przodu, na jej prawym biodrze. Figura polichromowana jest naturalistycznie w partiach ciała, tunika jest srebrzona, a płaszcz złocony.
rzeźba

Św. Anna

Zdjęcie nr 1: Ambona wisząca, przyścienna, z dostępem od strony północnej w formie podestu z balustradą, prowadzącego do drzwi przekutych w murze. Kosz na planie zbliżonym do kwadratu, o wklęsło-wypukłych ściankach, na cokole dekorowanym rocaille'em, z podwieszeniem w formie stożka ujętego spływami wolutowymi i zakończonego szyszką. Ścianki kosza ujęte w narożach pilastrami o trzonach w formie spływów wolutowych dekorowanych kampanulami, podtrzymujących belkowanie z gzymsem tworzącym parapet. Na ściankach płyciny zdobione rocaille'em. Balustrada podestu pełna, dekorowana płycinami ze stylizowanym ornamentem roślinnym. Zaplecek flankowany pilastrami o kanelowanych trzonach, o kapitelach w formie konsol dźwigających imposty oraz fragmenty przerwanego, wolutowego, odwróconego na zewnątrz przyczółka. W polu zaplecka płycina w kształcie stojącego prostokąta o wklęsłych narożach, z malowanym krzyżem ujętym wieńcem laurowym i tablicami Dekalogu. Zaplecek flankowany uszami w formie stylizowanego rocaille'u. Całość zwieńczona rzeźbą gołębicy Ducha Świętego w glorii promienistej. Struktura ambony polichromowana na kolor biały, profile i ornamentyka złocone, detale srebrzone.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Feretron dwustronny z obrazami: Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św. Antoniego Padewskiego umieszczony na prostopadłościennej podstawie, zaopatrzonej w otwory na drążki do noszenia. Obrazy umieszczone w prostokątnych i profilowanych ramach. Zwieńczenie utworzone z rzeźbionych, stylizowanych liści akantu oraz srebrzonych obłoków otaczających znajdujący się pośrodku medalion. Obraz św. Antoniego Padewskiego w kształcie stojącego prostokąta. Święty Antoni ukazany w półpostaci, frontalnie, z Dzieciątkiem Jezus na lewej ręce, z gałązką białej lilii w prawej, z głową pochyloną w lewo. Święty ubrany w habit franciszkański, srebrzony, z tonsurą na głowie. Dzieciątko ukazane z lewego profilu, w pozycji siedzącej z prawą rączką trzymającą się habitu świętego, z głową przytuloną do jego ramienia. Dzieciątko ubrane w złotą sukienkę z długimi rękawami, przewiązaną złotym pasem. Wokół głów postaci znajdują się złote i koliste nimby. Tło jednolite, zielone. Wokół postaci namalowana  rama w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem wypukłym z uskokami. Po drugiej stronie feretronu obraz Matki Boskiej w typie Nieustającej Pomocy. Maria ukazana w półpostaci, frontalnie, z Dzieciątkiem Jezus na lewym ręku. Dzieciątko Jezus widoczne z lewego profilu, z głową odwróconą do tyłu, oburącz ujmuje dłoń Marii. Owalne twarze postaci charakteryzują linearnie opracowane rysy, z długimi, wąskimi nosami oraz drobnymi ustami.  Matka Boska ubrana jest w różową suknię z długimi rękawami ze złotymi obszyciami oraz zielony płaszcz nałożony na głowę. Dzieciątko ubrane jest w srebrną sukienkę. Jezus spogląda w kierunku niewielkiej sylwetki jednego z dwóch archaniołów znajdującego się po lewej stronie głowy Marii – archanioła Gabriela. Po drugiej stronie jest archanioł Michał, obaj trzymają w dłoniach narzędzia Męki Pańskiej: Michał (włócznię i gąbkę z octem), Gabriel (krzyż). Na głowach Marii i Dzieciątka metalowe korony: na głowie Matki Boskiej w typie zamkniętym, u Dzieciątka w typie otwartym. Tło jednolite, złocone, sukienka Dzieciątka srebrzona i dekorowana rytym roślinnym wzorem ornamentalnym. U dołu napis: „MATKO BOŻA NIEUSTAJĄCEJ POMOCY MÓDL". Struktura feretronu polichromowana na biało, detale i ornamentyka złocona i srebrzona.
feretron

Matka Boska Nieustającej Pomocy oraz św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Feretron dwustronny z obrazami Najświętszego Serca Jezusa oraz Matki Boskiej Różańcowej. Feretron ustawiony na dwóch prostopadłościennych nóżkach, zaopatrzonych w otwory na drążki do noszenia w procesji. Obrazy umieszczone w prostokątnych, profilowanych ramach, ujętych od dołu wolutami przechodzącymi do góry w stylizowaną wić akantu. U szczytu wić akantu zwieńczona prostym, łacińskim krzyżykiem. Obraz przedstawiający Najświętsze Serce Jezusa w kształcie stojącego prostokąta. Jezus ukazany w półpostaci, z rękami noszącymi ślady po męce, na piersi gorejące serce. Twarz Jezusa podłużna, z długim i wąskim nosem, dużymi i migdałowymi oczami, okolona krótkim zarostem; włosy długie i ciemnobrązowe, spływające na ramiona i plecy. Wokół głowy nimb krzyżowy. Ubrany w białą suknię spodnią z długimi i białymi rękawami, bordową suknię wierzchnią z długimi rękawami oraz błękitny płaszcz ze złotą lamówką spięty pod szyją. Tło szaro-brązowe. Po drugiej stronie feretronu obraz Matki Boskiej Różańcowej. Kompozycja dwustrefowa, w partii wyższej ukazana Matka Boska w postawie stojącej na półksiężycu, frontalnie, z Dzieciątkiem Jezus na lewym ręku, prawą ręką podająca różaniec św. Dominikowi. Twarz Matki Boskiej o delikatnych rysach, wzrok skierowany na św. Dominika; jasne włosy. Ubrana w czerwoną suknię z długimi rękawami, błękitny płaszcz oraz kremowy welon na głowie. Dzieciątko ukazane frontalnie, ze skrzyżowanymi nogami, lewą rączką przekazujące różaniec św. Katarzynie Sieneńskiej, w prawej trzyma mały krzyżyk. Ubrane w długą, białą sukienkę z długimi rękawami. Wokół głów Marii i Dzieciątka nimby złożone ze złoconych gwiazd. W dolnej strefie, po lewej stronie św. Dominik, po prawej św. Katarzyna ze Sieny. Święci ukazani z profilu, zwróceni ku środkowi, św. Dominik z głową uniesioną ku Matce Boskiej. Ubrani są w habity i płaszcze dominikańskie, św. Katarzyna, z gałązkami białych lilii w dłoniach. Obok św. Dominika pies z pochodnią w pysku, u ich nóg dwie, białe karty papieru. W oddali pejzaż górski. Struktura polichromowana w kolorze brązowym, detale i ornamentyka złocone.
feretron

Najświętsze Serce Jezusa i Matka Boska Różańcowa

Zdjęcie nr 1: Płyta epitafijna w kształcie leżącego prostokąta, na brzegach profilowana. W polu kuta inskrypcja „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / s(więtej) p(amięci) / FELIKS MACHNICKI / 19 lat mając umarł 24 Marca / 1885 r(oku) / stroskani rodzice kładąc ten pomnik / proszą o westchnienie / za jego duszę”.
płyta nagrobna

epitafium Feliksa Machnickiego

Zdjęcie nr 1: Tablica epitafijna w kształcie leżącego prostokąta, zamknięta łukiem nadwieszonym, profilowana. W polu inskrypcja „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / s(więtej) p(amięci) / STANISŁAW MACHNICKI / przeżywszy lat 75 / zmarł dnia 21. Sierpnia / 1886 r(oku) / Stroskana żona z dziećmi / proszą o westchnienie / za Jego duszę”.
płyta nagrobna

Epitafium Stanisława Machnickiego

Zdjęcie nr 1: Stacje Drogi krzyżowej w kształcie stojących prostokątów zostały ujęte architektoniczną ramą. Obrazy ustawiono na cokole, po bokach są flankowane dwoma pilastrami, podtrzymującymi wyłamane belkowanie, zamknięte gzymsem w kształcie łuku nadwieszonego. Na szczycie, w rzeźbionych owocach winogron osadzono grecki krzyżyk o trójlistnie zakończonych ramionach z uskokami. Pilastry są zdobione symetryczną wicią cierniową, a pole zwieńczenia bogato dekorowane wicią roślinną złożoną z bujnych, czerwonych kwiatów otaczających numer stacji umieszczony w owalu na tle krzyżyka greckiego. 
Sceny przeważnie wielopostaciowe, płaskorzeźbione, barwnie polichromowane. Postacie o poprawnej anatomii ciała, poruszone, na pierwszym planie bardziej wypukłe. Tło błękitne, malowane. W partii cokołu umieszczono malowane tytuły stacji:
I. „JEZUS NA ŚMIERĆ OSĄDZONY.”
II. „JEZUS BIERZE KRZYŻ NA RAMIONA.”
III. „JEZUS PIERWSZY RAZ UPADA.”
IV. „JEZUS SPOTYKA NAJŚW(IĘTSZĄ) MATKĘ SWOJĄ”
V. „SZYMON CYR(ENEJCZYK) POMAGA NIEŚĆ KRZYŻ JEZUSA”
VI. „ŚW(IĘTA) WERONIKA OCIERA TWARZ JEZUSA”
VII. „JEZUS DRUGI RAZ UPADA”
VIII. „JEZUS NAPOTYKA PŁACZĄCE NIEWIASTY”
IX. „JEZUS TRZECI RAZ UPADA.”
X. „JEZUS Z SZAT OBNAŻONY”
XI. „JEZUS DO KRZYŻA PRZYBITY”
XII. „JEZUS NA KRZYŻU UMIERA.”
XIII. „JEZUS Z KRZYŻA ZDJĘTY.”
XIV. „JEZUS DO GROBU ZŁOŻONY.”
płaskorzeźba

Stacje Drogi krzyżowej

Zdjęcie nr 1: Płyta epitafijna w kształcie leżącego prostokąta. W polu kuta inskrypcja: "D[EO] O[OPTIMO] M[AXIMO] / Ś(WIĘTEJ) P(AMIĘCI) / STANISŁAWA z MACHNICKICH / MIESZKOWSKA / UR(ODZONA) DN(IA) 19/II 1852 ZM(ARŁA) D(NIA) 31/X 1877 R(OKU)"
płyta nagrobna

Epitafium Stanisławy z Machnickich Mieszkowskiej

Zdjęcie nr 1: Płyta epitafijna w kształcie leżącego prostokąta, obwiedziona linią przechodzącą w narożach w stylizowane akroteriony. W polu kuta, złocona inskrypcja „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / ś(więtej) p(amięci) Eufemia z Pietrzyków / GRZYBOWSKA / d(nia) * 16/IX. 1865 r(oku) + 6/IV 1895 r(oku) / w żalu pogrążony mąż wraz z dwoma / małemi sierotami, kładąc tę pamiątkę / proszą o Zdrowaś Marya / za Jej duszę”.
płyta nagrobna

Epitafium Eufemii z Pietrzyków Grzybowskiej

Zdjęcie nr 1: Tablica epitafijna w kształcie leżącego prostokąta. W polu kuta inskrypcja „D[EO] O[PTIMO] M[AXIMO] / Ś(WIĘTEJ) P(AMIĘCI) MARYA Z PERSKICH / MACHNICKA / UR(ODZONA) DN(IA) 24/III 1824. ZM(ARŁA) DN(IA) 23/III 1865 / NAJUKOCHAŃSZEJ MATCE / WDZIĘCZNE DZIECI”.
płyta nagrobna

Epitafium Marii z Perskich Machnickiej

Zdjęcie nr 1: Tablica epitafijna w kształcie leżącego prostokąta. W polu inskrypcja „D[EO] O[PTIMO] M[AXIMO] / Ś(WIĘTEJ) P(AMIĘCI) / LUDMIŁA MACHNICKA / UR(ODZONA) DN(IA) 17/IX 1858 ZM(ARŁA) 15 / VI 1896 R(OKU) / PROSI O WESTCHNIENIE DO BOGA.”
płyta nagrobna

Epitafium Ludmiły Machnickiej

Zdjęcie nr 1: Feretron dwustronny, umieszczony na dwóch nóżkach, ustawionych na niskich cokołach. W centralnej części obrazy w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem nadwieszonym: po jednej stronie Matki Boskiej Częstochowskiej, po drugiej św. Józefa. Obrazy otoczone bogato dekorowaną ramą, oplecioną stylizowanym ornamentem z liści akantu, w zwieńczeniu winne grona i kłosy zbóż. U szczytu mały łaciński krzyżyk. Obraz Marii w typie Matki Boskiej Częstochowskiej. Na postacie  i tło nałożone złocone sukienki. Poniżej banderola z napisem „POD TWOJĄ OBRONĘ UCIEKAMY SIĘ”. Na obrazie ze św. Józefem święty ukazany frontalnie, z Dzieciątkiem Jezus na lewym ramieniu. Pociągłą twarz okala ciemna broda i wąsy. W prawej ręce święty trzyma lilię. Dzieciątko Jezus zwrócone jest w trzech czwartych w prawo, lewą rękę wyciąga w stronę św. Józefa. Na postacie Marii i Dzieciątka nałożone złocone sukienki i nimby. Tło złocone.
feretron

Św. Józef i Matka Boska Częstochowska

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie leżącego prostokąta przedstawiający św. Brata Alberta z ubogimi. Święty przedstawiony jest na tle zabudowań ulic miasta, w otoczeniu trzech młodych chłopców. Ustawiony jest frontalnie, rękami obejmuje dzieci. Ubrany jest w brązowy habit albertyński, przewiązany sznurem oraz brązowy płaszcz, zarzucony na ramiona. Twarz okala siwa broda i wąsy. Włosy krótkie i siwe. Głowę otacza  świetlisty nimb. Chłopcy przytulają się do świętego, wyciągają do niego rece. Odziani są w potargane ubrania w odcieniach szarości i brudnego błękitu.  Na budynku po prawej stronie tabliczka z numerem domu i podpisem „UL(ICA) KRAKOWSKA / 47 / DZ(IELNICA) VIII KAZIMIERZ”. Kolorystyka przygaszona. Obraz otoczony bordiurą, złożoną z rzędu stylizowanych listków akantu.
polichromia ścienna

Św. Brat Albert

Zdjęcie nr 1: Tablica epitafijna w kształcie leżącego prostokąta w profilowanym obramieniu z uszakami, wypełnionym ornamentem roślinnym. W zwieńczeniu, pośrodku medalion ze zdjęciem zmarłego. W polu kuta inskrypcja „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / Ks(iądz) WINCENTY HABDANK TWORZYAŃSKI / PROBOSZCZ IGOŁOMSKI / +21/9. 1903. W 66. R(OKU) ŻYCIA A 41. KAPŁAŃSTWA / Kamień ten kładą wdzięczne / siostry”.
płyta nagrobna

Epitafium księdza Wincentego Tworzyańskiego

Zdjęcie nr 1: Tablica epitafijna w kształcie leżącego prostokąta, przymocowana do ściany czterema nitami, z zewnątrz ozdobionymi rozetkami. W polu złocona, kuta inskrypcja „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / Ś(WIĘTEJ) P(AMIĘCI) / HENRYK HRABIA MORSTIN / SODALIS MARIANUS / STAROSTA PRZEWORSKI RZESZOWSKI I SAMBORSKI / OBYWATEL ZIEMSKI / WIERNY SYN KOŚCIOŁA I OJCZYZNY / UR(ODZONY) 2. II. 1859. W KRAKOWIE ZMARŁ W IGOŁOMII 19. IX. 1922. / R(EQUIESCAT) I(N) P(ACE)”. Między pierwszym a drugim wierszem inskrypcji, kuty i złocony herb Leliwa. W tarczy o ściętych narożach głowicy i podstawie z języczkiem umieszczono godło herbu Leliwa: księżyc, a nad nim gwiazda. Na tarczy hełm z otwartą koroną i klejnotem w postaci czterech piór, na których położono gwiazdę.
płyta nagrobna

Epitafium Henryka Morstina

Zdjęcie nr 1: Tablica w kształcie leżącego prostokąta z inskrypcją „W STULECIE URODZIN / BRATA ALBERTA ADAMA CHMIELOWSKIEGO / W IGOŁOMI  20 - VIII - 1845 / ZAŁOŻYCIELA ZGROMADZEŃ ALBERTYŃSKICH / OPIEKUNA BEZDOMNYCH SIEROT I UBOGICH / ZWIĄZEK PRZYJACIÓŁ DZIEŁA / BRATA ALBERTA 20 - VIII - 1945”. Nad inskrypcją znak przedstawiający gorejące serce oraz łaciński krzyż wpisany w literę „A”.
tablica pamiątkowa

Tablica upamiętniająca stulecie urodzin św. Brata Alberta

Zdjęcie nr 1: Metalowa sukienka zdobiona ornamentem roślinnym oraz bordiurą. Korona zamknięta, kameryzowana, zwieńczona krzyżem. Pod stopami półksiężyc. W dolnej części, w tarczy data: 1970.
sukienka na obraz

Sukienka na obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem

Opis topograficzny

Igołomia to wieś położona w dolinie Wisły na lewym brzegu rzeki, na terenie Niziny Nadwiślańskiej. Niedaleko na północ od niej wznosi się Płaskowyż Proszowicki. Okoliczna ziemia, poza terenami zabudowanymi, wykorzystana jest pod uprawę. Na terenie wsi nie ma użytków leśnych. Przez miejscowość przebiega droga krajowa nr 79 odpowiadająca staropolskiemu gościńcowi łączącemu Kraków i Sandomierz. Administracyjnie wieś należy do gminy Wawrzeńczyce-Igołomia, stanowiącej eksklawę powiatu krakowskiego, od którego oddzielona jest przez Kraków i gminę Koniusza wchodzącą w skład powiatu proszowickiego.

Streszczenie dziejów

Igołomia składa się z trzech historycznie odrębnych części. Boturzyn, gdzie znajduje się obecnie pałac Wodzickich, istniał już w 1258 roku. Należał wtedy do opactwa benedyktynów tynieckich. W latach 1374-1398 był już jednak wsią rycerską. Wieś o nazwie Igołomia Większa, odpowiadająca części położonej obecnie w pobliżu kościoła, powstała przed 1325 rokiem. Obie miejscowości stały się częścią jednego majątku rodziny Boturzyńskich w 1402 roku. Dzisiejsze Zofipole, pierwszy raz odnotował Jan Długosz w „Liber beneficiorum” jako Igołomię Mniejszą. Do jej połączenia z Igołomią Większą doszło na początku XIX wieku, a nazwa Zofipole nadana na cześć właścicielki Zofii z Krasińskich Wodzickiej została odnotowana w 1828 roku. To w jej czasach powstał zabytkowy pałac igołomski. Na przełomie XVI i XVII wieku właścicielem Igołomi był arianin Jan Baptysta Cetys, udzielił on w 1598 roku schronienia Faustowi Socynowi, przywódcy antytrynitarzy polskich. Na terenie wsi w 1794 roku obozowało wojsko powstańcze pod dowództwem Tadeusza Kościuszki, co uwiecznił na obrazie Michał Stachowicz. Po rozbiorach, wojnach napoleońskich i kongresie wiedeńskim Igołomia znalazła się w granicach Królestwa Polskiego. Na jej terenie doszło do kilku przegranych potyczek powstania styczniowego. Na początku pierwszej wojny światowej w okolicach odbyły się walki między wojskami rosyjskim i austriackim. W okresie międzywojennym Igołomia liczyła ponad 700 mieszkańców i była siedzibą gminy wielowioskowej. W czasie drugiej wojny światowej mieszkańców Igołomi obciążano kontyngentami i zmuszano do pracy m. in. przy budowie lotniska w Pobiedniku Wielkim. Niemcy skonfiskowali majątek należący wtedy do Teresy Morsztynówny, a po wyzwoleniu władza ludowa przekazała zespół pałacowy Muzeum Archeologicznemu Polskiej Akademii Umiejętności.

Dzieje miejscowości

Igołomia składa się z trzech historycznie odrębnych części. Najstarsze wzmianki dotyczą Boturzyna, gdzie obecnie znajduje się pałac Wodzickich. Już w 1258 roku książę krakowski Bolesław Wstydliwy darował ten majątek benedyktynom tynieckim w zmian za ziemię koło kościoła św. Floriana na Kleparzu. Jakiś czas później Boturzyn przeszedł na własność rycerską, ponieważ w latach 1374-1398 należał już do niejakiego Fabiana. Igołomia Większa odpowiadająca części położonej obecnie w pobliżu kościoła, powstała przed 1325 rokiem, kiedy to miejscowa parafia została odnotowana w rejestrach świętopietrza, a papież Jan XXII na prośbę króla Władysława Łokietka i jego małżonki Jadwigi nakazał biskupowi, prepozytowi i kanonikom krakowskim osadzenie Andrzeja z Wiślicy na plebanii igołomskiej. Wieś należała wtedy do opactwa benedyktynów w Tyńcu. Istnieją wprawdzie wzmianki informujące o jej dawniejszych dziejach, ale nie są wiarygodne. W dokumencie papieża Grzegorza IX dla klasztoru benedyktynów tynieckich z 1229 roku wymienia się Igołomię, ale jest to piętnastowieczna interpolacja. Z kolei w schematyzmie diecezji kieleckiej z 1881 roku wspomniano, że kościół igołomski został erygowany w 1300 roku. Informacja ta pochodzi zapewne z odnotowanej przez wizytatorów w 1783 roku inskrypcji na murze kościelnym, której wiarygodność jest trudna do oceny. Igołomia Mniejsza, obecnie zwana Zofipolem, została odnotowana pierwszy raz przez Jana Długosza w „Liber beneficiorum”. Należała wówczas do uposażenia kustosza kolegiaty św. Floriana na Kleparzu. Na mocy przywileju Władysława Jagiełły z 25 lutego 1425 Uniwersytet Krakowski uzyskał prawo obsady wszystkich kanonii i prałatur kolegiackich w kościele św. Floriana (z wyjątkiem prepozyta). Związki z uniwersytetem spowodowały, że Igołomia Mniejsza była nazywana akademicką w odróżnieniu od Igołomi Większej zwanej dziedziczną, która już w 1402 roku przeszła w ręce rycerskie. Stało się tak w konsekwencji zamiany między opactwem benedyktynów w Tyńcu reprezentowanym przez opata Mścisława i właścicielem Boturzyna Jakuszem, niegdysiejszym kucharzem i podkomorzym Jadwigi Andegaweńskiej, przyszłym podkomorzym królowych Anny Cylejskiej i Elżbiety Granowskiej i burgrabią krakowskim. W 1402 roku dworzanin królewski dostał Igołomię Większą, a opactwo część wsi Karwin. Dzięki tej zamianie Boturzyn oraz Igołomia Większa znalazły się w jednym majątku, a droga łącząca folwark i kościół stała się jego głównym traktem.
O gospodarce wsi pod koniec XIV wieku można się dowiedzieć z „Liber beneficiorum” Jana Długosza. W części boturzyńskiej znajdowały się aż trzy folwarki rycerskie w tym jeden w posiadającym osobną nazwę Boturzynku. Było to konsekwencją podziału majątku między trzech braci po śmierci Jakusza Boturzyńskiego w 1437 roku. We wsi funkcjonowały ponadto dwie karczmy, w tym jedna z nich przynajmniej od 1370 roku, kiedy to w źródłach odnotowano karczmarza Szczepana. Przynajmniej od 1343 roku wieś funkcjonowała na prawie niemieckim. Gdy w 1478 roku Stanisław Boturzyński sprzedał swoją część Igołomi Janowi Szaszowskiemu, rozpoczął się długoletni okres częstych zmian właścicieli wsi. Już po kilku latach majątek trafił w ręce czterech braci Rzeszowskich z Przybyszówki. W 1491 roku Igołomię Większą nabył od Jana Rzeszowskiego, kanonika katedralnego krakowskiego, Jan Ossoliński z Balic. Niedługo później przeszła z rąk Ossolińskich na własność Seweryna Benthmana, jednego z najbogatszych patrycjuszy krakowskich i teścia Seweryna Bonera, bankiera Zygmunta Starego. W 1504 roku odsprzedał on Igołomię Większą wraz z Boturzynem Annie z Naramowa Drzewickiej, żonie kasztelana radomskiego Adama Drzewickiego herbu Ciołek. W 1507 roku Drzewiccy dokupili jeszcze Boturzynek i skupili w swoich rękach całe dziedzictwo Jakusza z Boturzyna. Członkowie tej rodziny znanej przede wszystkim za sprawą arcybiskupa gnieźnieńskiego Macieja Drzewickiego, byli właścicielami Igołomi Większej i Boturzyna przynajmniej do 1578 roku.
Jakiś czas później rodzina Drzewieckich straciła wsie na rzecz Jan Baptysty Cetysa, mieszczanina krakowskiego, który 12 kwietnia 1589, w czasie sejmu warszawskiego dostał z inicjatywy braci Gostomskich polski indygenat za zasługi w obronie Krakowa przed pretendentem do tronu, księciem Maksymilianem Habsburgiem. Cetys, prominentny działacz antytrynitarski i jeden z kuratorów założonego w 1602 roku gimnazjum ariańskiego w Rakowie, był właścicielem wsi już w 1593 roku. Jednakże, prawdopodobnie ze względu na spory konfesyjne, jeszcze w 1596 roku rodzina Drzewieckich rościła sobie prawo do patronatu nad kościołem parafialnym. Z osobą Jana Babtysty Cetysa łączy się pobyt w Igołomi spowinowaconego z nim Fausta Socyna, pochodzącego z Włoch przywódcy polskich arian. Przybył on do majątku przyjaciela w 1598 roku, zmuszony do ucieczki z Krakowa, gdzie zaatakował go tłum składający się głównie z planujących zabójstwo studentów uniwersyteckich. W wyniku interwencji profesora Marcina Wadowity napastnicy zdołali jedynie zniszczyć długo zbierany księgozbiór reformatora.
Po śmierci Jana Babtysty Cetysa 16 marca 1613 Igołomia Większa i Boturzyn trafiły na krótko w ręce jego synów, a następnie stały się własnością Jana Morawca z Podgajów herbu Ogończyk. Po jego śmierci, która nastąpiła między 1632 a 1634 rokiem, majątek igołomski uległ ponownie rozdrobnieniu. Jedną część przejął siostrzeniec Morawca Stanisław Dembiński, opat klasztoru cysterskiego w Bledzewie i w 1636 roku sprzedał ją swojemu bratu ciotecznemu Krzysztofowi Soleckiemu z Sobicza. Drugą otrzymało rodzeństwo Borkowskich herbu Grzymała: Stanisław, Zuzanna i Katarzyna. Część ta ostatecznie znalazła się w rękach Elżbiety wdowy po Gabrielu Szembeku, która z kolei jakiś czas później odsprzedała ją Krzysztofowi Soleckiemu. Trzecią część dostali bracia Jan i Krzysztof Soleccy. Ten ostatni w latach 1653-1680 był już wzmiankowany jako jedyny właściciel całej Igołomi Większej i Boturzyna. Wygląd wsi, a przede wszystkim upraw w tym okresie odnotował Ulryk Werdum z Fryzji, który swoją podróż przez Igołomię opisał w prowadzonym przez siebie dzienniku, we wpisie z 9 lipca 1671: „Cała ta okolica składa się z urodzajnych gruntów, w których jednak chwast, który we Fryzji nazywamy Riddyck, kwitł tak gęsto, że zakrywał prawie wszystko zboże, choćby go ludzie pilnie pełli, oczyszczając z niego bez różnicy pszenicę, żyto, jęczmień proso, groch, fasolę”.
Prawdopodobnie już po śmierci Krzysztofa Sobeckiego, przed 1688 rokiem właścicielem wsi został Tomasz Karczewski, oboźny koronny i pułkownik za czasów Jana III Sobieskiego. Po śmierci Karczewskiego w 1691 roku Igołomię Większą i Boturzyn odziedziczył jego syn Józef Karczewski, starosta żytomierski, zmarły w 1725 roku. Brakuje informacji o właścicielach Igołomi w połowie XVIII wieku. Pod koniec lat siedemdziesiątych majątek znalazł się natomiast w rękach Teresy z Pociejów Humieckiej, wdowy po wojewodzicu podolskim Ignacym Humieckim. Posiadaczka ogromnych włości nie rezydowała, a zapewne nigdy nie była w Igołomi, oddając wieś w dzierżawę. W latach osiemdziesiątych XVIII wieku majątek kolegiaty św. Floriana w tym Igołomia Mniejsza został przejęty przez Szkołę Główną Koronną, jak nazywał się w czasach KEN Uniwersytet Krakowski. Wtedy też pojawiła się nazwa Folwark Akademicki.
Po śmierci Humieckiej w 1787 roku rozgorzał spór majątkowy, w rezultacie którego w 1789 roku wsie trafiły ostatecznie w ręce siostrzenicy Ignacego Humieckiego, Zofii z Krasińskich Wodzickiej, żony Franciszka Jana Wodzickiego starosty grzybowskiego. Początki jej rządów przypadły na czasy rozbiorów. Między 24 a 26 sierpnia 1794 w Igołomi stacjonowała armia powstańcza pod dowództwem Tadeusza Kościuszki. To właśnie wtedy do naczelnika dotarła podnosząca na duchu informacja o oswobodzeniu Warszawy. Obóz kościuszkowski pod Igołomią przedstawił na obrazie z 1804 roku Michał Stachowicz. Po klęsce zrywu niepodległościowego, w wyniku trzeciego rozbioru, Igołomia trafiła pod rządy monarchii Habsburgów. Podczas wojen napoleońskich, po pokoju w Schönbrunn weszła w skład Księstwa Warszawskiego, by po klęsce cesarza Francuzów, na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego stać się przygraniczną miejscowością Królestwa Polskiego. Konsekwencją powstania granicy państwowej z Wolnym Miastem Krakowem była utrata zagranicznych majątków, w tym Igołomi Mniejszej, przez Uniwersytet Krakowski. Zofia z Krasińskich Wodzicka zmarła 13 marca 1815. Pozostawiła po sobie nowy dwór w Boturzynie, uznawany za jedną z najbardziej udanych klasycystycznych rezydencji w Polsce. Majątek przejęła po niej córka Łucja z Wodzickich Przerembska, która prawdopodobnie na cześć matki przemianowała Igołomię Mniejszą na Zofipole. Nie wiadomo, kiedy dokładnie rodzina Wodzickich zakupiła tę wieś, ale musiało się to stać po kongresie wiedeńskim i przed 1827 rokiem, kiedy pierwszy raz w źródłach pojawiła się nowa nazwa. W rezultacie tego zakupu obie Igołomie i Boturzyn znalazły się w jednym majątku. Rządy Łucji Przerembskiej przypadły na okres represji po powstaniu listopadowym. Wiązały się z nimi m.in. zmiany administracyjne w Królestwie Polskim. W 1837 roku województwa przemianowano na gubernie, w latach 1841-1844 Igołomia znalazła się w granicach guberni kieleckiej, która zastąpiła krakowską, a w latach 1844-1867 stała się częścią guberni radomskiej. Łucja z Wodzickich Przerembska zmarła 16 kwietnia 1847, a majątek odziedziczyła po niej młodsza córka Józefa z Przerembskich Skorupkowa, wdowa po senatorze Wolnego Miasta Krakowa Józefie Piotrze Skorupce. W latach 1852-1857 ukończono budynek igołomskiej komory celnej, w której obecnie siedzibę ma Zgromadzenie Sióstr Albertynek. Na terenie przygranicznej wsi odbyło się kilka potyczek w okresie powstania styczniowego. 21 marca 1863 został otoczony i zmuszony do kapitulacji czterdziestoosobowy oddział brygadiera Józefa Śmiechowskiego, natomiast 4 maja oddział kapitana Stefana Malczewskiego stoczył przegraną potyczkę, której przebieg opisał w pamiętnikach jeden z uczestników Eustachy Petion. Zarówno powstańczy Tymczasowy Rząd Narodowy, jak i władze rosyjskie, szukając poparcia na wsi, ogłosiły uwłaszczenie chłopów. W konsekwencji upadku powstania zasługa została przypisana carowi Aleksandrowi II. Na terenie gminy Wawrzeńczyce-Igołomia do dzisiaj zachowały się kapliczki upamiętniające to wydarzenie. W 1867 roku przeprowadzono ostatnią reformę administracyjną Królestwa Polskiego. Igołomia do 1914 roku znajdowała się na terenie guberni kieleckiej. Józefa z Przerembskich Skorukpkowa w 1870 roku sprzedała majątek igołomski Wilhelmowi Homolaczowi, synowi właściciela Zakopanego. Kolejnym właścicielem od 1895 do 1912 roku był Stanisław Chełmicki herbu Nałęcz. Po nim dobra uzyskał Henryk Morsztyn radca galicyjskiego Namiestnictwa we Lwowie. W przededniu pierwszej wojny światowej, na terenie Igołomi zaczął rozwijać się samorząd chłopski. W 1913 roku powstało Kółko Rolnicze, którego prezesem został Henryk Wójcicki. Funkcjonowała też Gminna Kasa Pożyczkowo-Oszczędnościowa.
Na początku pierwszej wojny światowej, między 16 a 25 listopada 1914, w okolicach Igołomi doszło do walk między 4. armią austro-węgierską a 9. armią rosyjską. Zwycięska armia cesarsko-królewska wkroczyła do Królestwa Polskiego. W rezultacie od 1915 roku Igołomia znalazła się pod okupacją austro-węgierską. Zgodnie z zapowiedzią aktu z 5 listopada 1916, rok później władze okupacyjne utworzyły Królestwo Polskie, które po ogłoszeniu niepodległości 7 października 1918 i przekazaniu władzy Józefowi Piłsudskiemu i republikańskim rządom w listopadzie tego roku przekształciło się w II Rzeczpospolitą. Igołomia stała się częścią powiatu miechowskiego w województwie kieleckim. Do 1933 roku stanowiła siedzibę gminy wielowioskowej. Według spisu powszechnego z 1921 roku we wsi mieszkało 748 osób w tym 27 Żydów, a w folwarku 164 osoby. 19 listopada 1922 zmarł Henryk Morsztyn, a majątek odziedziczyła jego żona Karolina z Mycielskich. W okresie międzywojennym przeprowadzono dwie inwestycje zmieniające sytuację gospodarczą Igołomi. W latach dwudziestych prowadzono prace nad regulacją Wisły, co znacznie zmniejszyło zagrożenia powodziowe. Natomiast w latach 1934-1937 w pobliskim Pobiedniku Wielkim wybudowano lotnisko. W 1934 roku rozpoczęto też budowę nowej siedziby szkoły podstawowej, która dotychczas korzystała z pomieszczeń gminnych i wynajmowanych od prywatnych właścicieli.
Wojsko niemieckie zajęło Igołomię już 7 września 1939. Okupacja trwała aż do wkroczenia wojsk radzieckich 17 stycznia 1945. Wieś znalazła się na terenie Generalnego Gubernatorstwa, w powiecie miechowskim dystryktu krakowskiego. Ludność cierpiała przede wszystkim ze względu na obowiązek dostarczania kontyngentów. Wiele osób wywieziono do Rzeszy, a pozostali we wsi byli wykorzystywani do rozbudowy lotniska w Pobiedniku. Na terenie wsi nieomal od początku okupacji organizowano siatki konspiracyjne. Działały tu oddziały Narodowej Organizacji Wojskowej, Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich, które nie bez konfliktów zjednoczyły się w 1943 roku oraz niezależna do końca Ludowa Straż Bezpieczeństwa. Szczególnie dobrą pamięcią cieszy się Stanisław Latała, który od 1943 roku pełnił funkcję Powiatowego Delegata Rządu i zasłużył się w akcjach ukrywania Żydów, pomocy uciekinierom warszawskim oraz pomocy żywnościowej dla rodzin profesorów krakowskich. 18 kwietnia 1941 zmarła Karolina z Mycielskich Morsztynowa, a majątek przejęła jej córka Teresa Morsztynówna, która jednak w tym samym roku musiała go opuścić z powodu konfiskaty dokonanej przez władze okupacyjne.
Po zakończeniu drugiej wojny światowej i ustanowieniu władzy ludowej majątek igołomski nie został zwrócony spadkobiercom. W 1949 roku pałac przekazano Muzeum Archeologicznemu Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1964-1969 zespół pałacowy gruntownie odnowiono. 7 marca 1985 do rejestru zabytków został wpisany zespół parkowy, a 31 lipca 1989 dawna kuźnia. Na sytuację gospodarczą Igołomi ogromny wpływ miała budowa kombinatu metalurgicznego w Nowej Hucie, co zaowocowało znacznym przybliżeniem wsi do miasta i jej wejściem w skład aglomeracji krakowskiej.

Ciekawostki

14 stycznia 1389 królowa Jadwiga Andegaweńska odwiedziła Igołomię podczas podróży do Niepołomic.
Jan Rachtamowicz zwany Cynerskim, żyjący w latach 1600-1654 profesor Uniwersytetu Krakowskiego, poeta panegiryczny tworzący w języku polskim i łacińskim, był synem chłopa z Igołomi.
20 sierpnia 1845 w Igołomi urodził się Adam Bernard Chmielowski, późniejszy św. brat Albert, malarz i założyciel zakonu albertynów.
11 sierpnia 1863 w Igołomi urodził się Stefan Artwiński, późniejszy prezydent Kielc i kawaler orderu Polonia Restituta. Był synem zarządców majątku dworskiego.

Kalendarium

1
1258

Wieś oraz jaz na Wiśle przekazał benedytktynom książe krakowski Bolesław Wstydliwy w zamian za ziemię koło kościoła św. Floriana

2
1325

Zawarta w wykazie świętopietrza. Proboszczem igołomskim był wtedy Andrzej z Wiślicy kapelan króla Władysława Łokietka i Jadwigi kaliskiej. Późniejszy nominat na biskupstwo poznańskie, pod koniec życia biskup Szweryński w Maklemburgii. Zmarł w czasie pobytu w papieskim Awininionie w 1356 roku.

3
od 1348 do 1350

W ciągu swojego życia był także kanonikiem katedralnym Wrocławskim i Krakowksim

4
od 1374 do 1398

W nieokreślonym czasie przed tę datą wieś stała się własnością rycerską

5
1385

O budowę nowej świątyni w miejsce starej drewnianej, zbutwiałej i grożącej zawaleniem starał sie pełniący urząd proboszcz przynajmniej od 1374 roku Świętosław z Szańca

6
14.01.1389

Królowa odwiedza majątek w Baturzynie znajdujący się na tereni dzisiejszej wsi Igołomia w trakcie podróży do Niepołomic.

7
1402

Opactwo benedyktynów w Tyńcu reprezentowane przez opata Mścisława dokonało zamiany wsi Igołomia za część wsi Karwin z właścicielem Boturzyna Jakuszem, niegdysiejszym kucharzem i podkomorzym Jadwigi Andegaweńskiej a przyszłym podkomorzym królów Anny Cylejskiej i Zofii Granowskiej, burgrabią krakowskim. W konsekwencji dwie dzisiejsze części wsi czyli Baturzyn z folwarkiem rycerskim oraz Igołomia z kościołem znalazły się w jednym majątku i z czasem stały się jedną miejscowością.

8
12.05.1420

Konsekracji dokonał sufragan krakowski i tytularny biskup Leodycei Jarosław

9
03.03.1425

Jakusz z Boturzyna zobowiązuje się w imieniu swoim i spadkobierców do wybierania proboszcza igołomskiego zawsze z pośród członków Uniwersytetu Krakowskiego

10
1437

Dokument poswiadcza istnienie dworu i zabudowań gospodarczych.

11
1451

Dziedzic Szarbi Mikołaj Polanowski zobowiązuje się płacić dziesięcinę ze swoich dóbr narzecz parafii igołomskiej.

12
1470

Obszary wschodzące w skład dzisiejszej Igołomii dzieliły się na trzy części: Igołomię Mniejszą, dzisiejszy Zofipol stanowiący uposażenie Kustodii św. Floriana w mieście Kleparz, Igołomię Większą, na terenie której znajdował się kościół parafialny, należącą do jednej gałęzi rodu Boturzyńskich, oraz Boturzyn należący do drugiej gałęzi rodu, na terenie którego znajdowały się trzy folwarki. Na terenie wsi znajdowały się dwie karczmy, pleban dysponował wygodną plebanią i był zobowiązany do utrzymywania wikariusza.

13
1478

Nowym właścicielem staje się Jan Szaszowski. Już po kilku latach majątek trafia w ręce czterech braci Rzeszowskich z Przybyszówki

14
od 1488 do 1494

Ten ostatni przedstawiciel jednej z gałęzi rodziny tęczyńskich był kanonikiem katedry krakowskiej.

15
od 1491 do 1504

W 1491 Igołomię Większą nabył od Jana Rzeszowskiego, kanonika katedralnego krakowskiego, Jan Ossoliński z Balic. Niedługo później przeszła z rąk Ossolińskich na własność Seweryna Benthmana, patrycjusza krakowskiego, teścia Seweryna Bonera. W roku 1504 on odsprzedał Igołomię Większą wraz Boturzynem Annie z Naramowa Drzewickiej, żonie kasztelana radomskiego Adama Drzewickiego

16

Wielokrotny rektor Uniwersytetu Krakowskiego, oficjał, wikariusz generalny i kanclerz u bogu biskupów krakowskich Jana Konarskiego i Piotra Tomickiego

17
od 01.01.1501 do 13.10.1528

Kanonik krakowski i włocławski, dziekan sandomierski, pochowany w Katedrze na Wawelu

18
1573

Z jego czasów zachował się najstarszy inwentarz tych dóbr: "Inventarium rerum omnium mobilium in praedio villae capitularis ecclesiae collegiatae Sacnti Floriani in Cleparz hereditariae vulgo dicti Igolomya"

19
16 wiek

Pochodzący z Włoch starosta będziński został nobilitowany za pomoc w obronie Krakowa przed pretendentem do tronu arcyksięciem Maksymilianem Habsburgiem. Był zwolennikiem reformacji i protektorem dysydentów.

20
1598

Reformator religijny i przywódca Braci Polskich, schronił się w dobrach Jana Cetysa po ucieczce z Krakowa. Po niecałych dwóch miesiącach przeniósł się do Lusławic koło Zakliczyna gdzie zmarł w 1604 roku.

21
16.03.1613

Majątek trafia na krótko w ręce jego synów, następnie staje się własnością Jana Morawca z Podgajów herbu Ogończyk, męża Małorzaty z Korycińskich.

22
od 01.01.1600 do 08.09.1654

Profesor Uniwersytetu Krakowskiego, poeta panegiryczny tworzący w językach polskim i łacińskim. Syn chłopa z Igołomii.

23
1691

Oboźny koronny i pułkownik za czasów Jana III Sobieskiego

24
1718

Uroczystej introdukcji dokonał biskup sufragan krakowski Michał Szembek. Wcześniej od przełomu XV i XVI wieku w parafii istniało bractwo Matki Bożej wprowadzone za czasów kardynała Fryderyka Jagiellończyka, potwierdzone przez kardynała Jerzego Radziwiłła. Istniało również bractwo św. Katarzyny Aleksandryjskiej

25
1789

Po śmierci w 1787 roku Zofii z Pociejów Humieckiej prze dwa lata toczą się spory majątkowe. Ostatecznie Igołomię uzyskują dwie córki siostry jej męża. Po śmierci Barbary z Krasińskich Świdzińskiej całość wsi uzyskuje jej siostra Zofia.

26
od 24.08.1794 do 26.08.1794

W jej trakcie do naczelnika dotarła informacja o oswobodzeniu Warszawy

27
13.03.1815

Majątek dziedziczy Łucja z Wodzickich Przerembska, córka Zofii i jej zmarłego w 1804 męża Franciszka Jana Wodzickiego. Ze względu na podział majtku między granicami Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej Krakowskiej, rzadko przebywała w Igołomi

28
1827

Prawdopodobnie nazwa upamiętnia Zofię z Krasińskich Wodzicką, za której czasów Igołomia Mniejsza i Igołomia Większa znalazły się w jednym majątku.

29
16.04.1847

Majątek dziedziczy jej młodsza córka Józefa z Przerembskich Skorupkowa, wdowa po senatorze Wolnego Miasta Krakowa Józefie Piotrze Skorupce

30
1863

21 marca został otoczony i zmuszony do kapitulacji czterdziestoosobowy odział brygadiera Józefa Śmiechowskiego. 4 maja przegraną potyczkę stoczył oddział kapitana Stefana Malczewskiego. Jej przebieg opisał w pamiętnikach uczestnik Eustachy Petion

31
11.08.1863

Późniejszy prezydent Kielc i kawaler orderu Polonia Restituta był synem zarządów majątku dworskiego.

32
1864

Na terenie gminy Wawrzeńczyce-Igołomia do dzisiaj zachowały się trzy kapliczki upamiętniające to wydarzenie

33
od 16.11.1914 do 25.11.1914

Po nieudanej rosyjskiej ofensywie na Kraków i kontrofensywie austriackiej, w okolicach Igołomi nie były już prowadzone żadne walki

34
19.11.1922

Właścicielką pozostaje jego żona Karolina z Mycielskich Morsztyn

35
18.04.1941

Majątek przejmuje córka córka Teresa Morsztynówna, która jednak pod koniec roku musiała opuścić majątek, ze względu na przejęcie majątku przez niemieckiego okupanta

36
1949

W 1953 wraz z całą Polską Akademię Umiejętności przeszedł pod zarząd Polskiej Akademii Nauk.

37
27.07.1986

Siostry zamieszkały w budynku byłej komory celnej odstąpionym przez Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Starowiejskich, które opuściło obsługiwaną przez długie lata placówkę.

38
05.12.2007

W jej trakcie w domu zgromadzenia sióstr Albertynek udostępniano publiczności oryginał obraz Ecce Homo Adama Chmielowskiego

Bibliografia

Kozik Jerzy, Wyżga Mateusz, "Przy wielkiej drodze. Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce od wieków średnich do współczesności", Igołomia-Wawrzeńczyce 2012
Ożóg Krzysztof, "Studia nad wykształceniem uniwersyteckim krakowskiego duchowieństwa świeckiego w XIV wieku" , „Studia Historyczne” , s. 559-567
Tunia Krzysztof, Niewiarowski Sebastian, "Pałac w Igołomi. Przeszłość i współczesność", Igołomia 2013
Prokop Krzysztof, "Faust Socyn w Igołomii (przyczynek do dziejów antagonizmów religijnych, w Polsce końca XVI w.) " , [w:] "Przez Kresy i historię po obrzeża polityki. Profesorowi Marcelemu Kosmanowi w półwiecze pracy naukowej" , red.Hofman Iwona, Maguś Wojciech , Toruń 2011 , s. 525-554
Siwek Andrzej, "Dawna komora celna w Igołomi – Muzeum św. Brata Alberta" , „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego” , s. 199-210
Prokop Krzysztof, "Igołomia w przeszłości odległej i bliskiej (na drodze ku monografii historycznej)"
Prokop Krzysztof, "Igołomia – rodzinna miejscowość św. Brata Alberta – Adama Chmielowskiego (zarys dziejów do czasów I wojny światowej" , [w:] "Servus Pauperum. W rocznicę beatyfikacji i kanonizacji Brata Alberta - Adama Chmielowskiego" , red.Prokop Krzysztof, Tunio Krzysztof , Kraków 2010 , s. 19-85

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Visitatio ecclesiarum parochialium in decanatibus Leloviensi, Kijensi, Łukoviensi, Proszoviensi, Parczoviensi et Wrocimoviensi in annis 1609 - 1614 peracta, nec non visitatio ecclesiae parochialis s. Jacobi in Casimiria per R. D. Hieronymum Reczajski, archidiaconum cathedralem Cracoviensem vigore specianuarii facta. Visitatio ecclesie parochialis in oppido Mussinensi per R. D. Andream Łukomski, Wladislaviensem et Sandomieriensem canonicum ex dommissione R. D. Petri Tylicki, episcopi Cracoviensi die 1 Julii peracta.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Acta visitationis exterioris decanatuum: Pacanoviensis, Kijensis, Sokoliensis, Androwiensis, Wrocimoviensis, Proszoviensis, Vitoviensis et Bythomiensis, ad archidiaconatum Cracoviensem pertinentium in anno 1618 factae.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Acta visitationis exterioris decanatuum: Wielicensis, Proszoviensis, Lipnicensis et Skalensis per R. D. Joannem Foxium, archidiaconum Cracoviensem ex commissione R. D. Andreae Lipski, episcopi Cracoviensis in a. D. 1628 - 1629 factae.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Acta visitationis per me Alexandrum Mathiam Rudzki Commissarium ad hoc nunus in dusbus decanatibus Lipnicensis et Voynicensis

Autor: Aleksander Maciej Rudzki

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Compendium actorum visitationis exterioris ecclesiarum existentium in et sub decanatu Pilsnensi, Mielecensi, Ropczicensi, Biecensi, Jaslensi et Żmigrodensi, ad archidiaconatum Sandecensem pertinentium, per R. D. Christophorum Kazimirski, praepositum Tarnoviensem mandato Illustrissimi et Reverendissimi Domini Georgii S. R. E. Cardinalis praesbiteri Radziwiłł nuncupati, episcopatus Cracoviensis administratoris perpetui, in Olyka et Nieswierz ducis a. D. 1595 factae
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji biskupich
Akta wizyty pod rządem dyecezyą J.O. Michała Jerzego Ciołka Xsiążęcia Poniatowskiego, biskupa płockiego, księcia pułtuskiego, koadiutora z całą jurysdykcją krakowksiego, xiążęcia siewierskiego, opata kommendataryusza czerwińskiego, dziekana warszawskiego, orderów Orła Białego i Świętego Stanisława kawalera, trzech dekanatów: proszowickiego, xiążnickiego i andrzejewskiego przez W.IMC.X Jacka Kochańskiego, kanonika sandomierskiego, plebana trojeckiego w roku 1783 odprawioney wypisane
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Acta visitationis decanatus Proszoviensis et Vitoviensis vigore instrumenti delegationis a R. D. Andrea Stanislao Kostka in Załuskie Załuski, episcopo Cracoviensi, duce Severiae - emanati in persona R. D. Mathiae Josephi a Łubna Łubiński, canonici cathedralis et consistorii generalis Cracoviensis iudicis surrogati, praepositi Ressoviensis a. D. 1747 factae

Jak cytować?

Stanisław Witecki, "Igołomia", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/miejscowosci/igolomia

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności