Mojżesz

Dzieje zabytku

Według akt wizytacji z 1783 roku wyposażenie kościoła, a więc trzy ołtarze i ich rzeźba figuralna, zostały wykonane w 1766 roku z inicjatywy ówczesnego proboszcza Andrzeja Dominika Lipiewicza. We wspomnianych dokumentach, a także w inwentarzach kościoła z 1831 i 1860 roku, znajdują się informacje, że figury Mojżesza i Dawida w ołtarzu św. Józefa były pozłacane. Rzeźby przeszły konserwację zapewne w 2000 roku, razem z ołtarzami bocznymi.

Opis

Rzeźba jest drążona z tyłu, ustawiona na niewielkiej, prostej podstawie. Mojżesz przedstawiony jest w całej postaci, ukazany frontalnie, stoi w kontrapoście, z głową skierowaną w prawą stronę. Prawą dłonią trzyma tablice z przykazaniami, częściowo przysłaniające przód postaci, lewą wyciąga przed siebie. Twarz ma szczupłą i pociągłą, o przymrużonych oczach i uniesionych brwiach, prostym nosie i pełnych, rozchylonych ustach, okoloną długą, kręconą brodą opadającą na pierś oraz krótkimi, zmierzwionymi włosami, na szczycie głowy uformowanymi w dwa loki. Mojżesz ubrany jest w tunikę, przepasaną w talii oraz płaszcz z rękawami narzucony na plecy i ramiona. Figura polichromowana naturalistycznie w partiach ciała, tunika srebrzona, płaszcz złocony.

Zarys problematyki artystycznej

Figurę charakteryzuje smukła, wydłużona sylwetka, do której ściśle przylegają obficie drapowane szaty. Posiada znamienny typ twarzy, modelowany niezwykle plastycznie o specyficznych rysach i cechach anatomicznych. Rzeźba została najpewniej wykonana przez nieznany dotychczas krakowski warsztat, który w kościele w Igołomi zrealizował dwa ołtarze boczne wraz z ich rzeźbą figuralną, jak również wyposażenia architektoniczno-rzeźbiarskie do kościołów w Pleszowie (dziś Nowej Hucie; wyposażenie z dawnego krakowskiego kościoła Wszystkich Świętych), Łętowni i dwa ołtarze boczne w Spytkowicach (koło Chabówki). Omawiana figura utrzymana jest w typie postaci męskich wykonywanych przez ten warsztat, które pojawiają się w wymienionych wyżej kościołach.
Mojżesz był starotestamentowym prorokiem. W czasie rzezi niewiniątek, jako niemowlę został uratowany przez córkę faraona, która znalazła go w wiklinowym koszyku nad brzegiem Nilu. Jako dorosły mężczyzna musiał uciekać z Egiptu, gdyż nie mógł znieść niewoli swoich rodaków. Na pustyni spotkał gorejący krzew, z którego przemówił do niego Bóg, nakazując mu uwolnić Izraelitów z niewoli. Faraon przystał na to dopiero po zesłaniu na Egipt dziesięciu plag. Mojżesz wyruszył z Izraelitami do Ziemi Obiecanej, do której dotarli po 40 latach wędrówki po pustyni. W tym czasie na górze Synaj Bóg zawarł z Mojżeszem przymierze i przekazał mu tablice z dziesięcioma przykazaniami.
W ikonografii atrybutem Mojżesza są właśnie tablice dekalogu. Przedstawiany jest często również z rogami mądrości, które ukazywane są jako dwie wiązki promieni wychodzące z jego głowy, bądź jako stojące pasma włosów przypominające rogi, jak w omawianej figurze.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Nieznaczne przetarcia srebrzeń i złoceń. Figura konserwowana zapewne w 2000 roku.

Streszczenie

Wyposażenie kościoła, a więc trzy ołtarze i ich rzeźba, w tym omawiana figura Mojżesza, zostały wykonane w 1766 roku z inicjatywy ówczesnego proboszcza Andrzeja Dominika Lipiewicza. Mojżesz był starotestamentowym prorokiem. W ikonografii jego atrybutem są tablice przykazań, które otrzymał od Boga na górze Synaj. Przedstawiany jest często również z rogami mądrości, które ukazywane są jako dwie wiązki promieni wychodzące z jego głowy, bądź jako stojące pasma włosów przypominające rogi, jak w omawianej figurze.

Bibliografia