Epitafium Ludmiły Machnickiej

Województwo

MAŁOPOLSKIE

Powiat

krakowski

Gmina

Igołomia-Wawrzeńczyce

Miejscowość

Igołomia

Metropolia

Krakowska

Diecezja

Krakowska

Dekanat

Wawrzeńczyce

Parafia

Narodzenia Najświętszej Marii Panny

Dodaj do Udostępnij Drukuj Graf Pobierz

Tagi

epitafium Ludmiła Machnicka

Miejsce przechowywania

ściana zewnętrzna kościoła

Identyfikator

DZIELO/01812

Kategoria

płyta nagrobna

Ilość

1

Czas powstania

1896 rok

Technika i materiał

kamień, techniki kamieniarskie

Wymiary podstawowe

szerokość – 60 cm
wysokość – 46 cm

Autor noty katalogowej

Maria Działo

Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Opis

Tablica epitafijna w kształcie leżącego prostokąta. W polu inskrypcja „D[EO] O[PTIMO] M[AXIMO] / Ś(WIĘTEJ) P(AMIĘCI) / LUDMIŁA MACHNICKA / UR(ODZONA) DN(IA) 17/IX 1858 ZM(ARŁA) 15 / VI 1896 R(OKU) / PROSI O WESTCHNIENIE DO BOGA.”

Zarys problematyki artystycznej

Tablica epitafijna z końca XIX wieku została poświęcona Ludmile Machnickiej (1858-1896). Epitafium charakteryzują prostota formy i oszczędność zastosowanych środków wyrazu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry, niewielkie ubytki w strukturze epitafium w górnej części płyty.

Streszczenie

Jedna z dziewiętnastowiecznych tablic epitafijnych zamontowanych na ścianie zewnętrznej kościoła upamiętnia Ludmiłę Machnicką.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, z tyłu opracowana. Na podstawie w formie okrągłego pagórka figura Chrystusa Zmartwychwstałego. W lekkim kontrapoście, z prawą ręką uniesioną w geście błogosławieństwa, w lewej złocony krzyż na wysokim drzewcu. Na ramiona zarzucony złocony płaszcz o czerwonej podszewce. Na głowie złocona, otwarta korona.

rzeźba

Chrystus Zmartwychwstały

ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica osadzona na wysokim, prostopadłościennym cokole, z gruszkowatym trzonem ujętym pierścieniami, z niską, puklowaną czarą o profilowanym bogato wylewie.

chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica osadzona na wysokim postumencie wmurowanym w ścianę, prostopadłościennym cokole, z trzonem w typie gruszkowym oraz czarą z puklami i profilowanym brzegiem. Na trzonie herb Przyjaciel i sygle wokół niego: "MB O[LSZYŃSKI] / S[ANCTAE] T[HEOLOGIAE] D[OCTOR] / P[AROCHUS] I[GOLOMIENSIS]". Pokrywa w kształcie ażurowej świątynki, na rzucie sześcioboku, ujętej spływami wolutowymi, nakryta czaszą ozdobioną liśćmi akantu, z popiersiem Boga Ojca błogosławiącego z kulą w dłoni; wewnątrz św. Jana Chrzciciel chrzczący Jezusa w Jordanie.

chrzcielnica

chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełna, ustawiona jest na niskiej podstawie w formie płyty oraz na wypukłym postumencie imitującym fragment gruntu. Chrystus ukazany jest w całej postaci, frontalnie, w wykroku, z prawą ręką uniesioną w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma drzewce zakończone krzyżem, z brakującą chorągwią. Jego twarz jest szczupła i pociągła, o dużych oczach, prostym nosie i pełnych ustach, okolona krótką, brązową brodą skręconą w dwa pukle oraz brązowymi, silnie kręconymi włosami opadającymi na plecy. Biodra Chrystusa przepasane są krótkim perizonium, zaś na jego lewym ramieniu zawieszony jest czerwony płaszcz, który otacza diagonalnie postać i zarzucony jest z przodu postaci na lewym przedramieniu, odsłaniając tors i nogi. Ciało bardzo wychudzone, o podkreślonych liniach żeber i mostka klatki piersiowej, z zaznaczonymi śladami męki. Polichromia ciała jest naturalistyczna, perizonium pozłacane, a drzewce pomalowane na kolor brązowy.

rzeźba

Chrystus Zmartwychwstały

Zdjęcie nr 1: Rzeźba jest drążona z tyłu, ustawiona na niewielkiej, prostej podstawie. Dawid przedstawiony w całej postaci, ukazany jest frontalnie, stoi w kontrapoście, z głową skierowaną w lewą stronę, lekko uniesioną. Jego lewa ręka spoczywa na piersi, prawą przytrzymuje stojącą przed nim harfę. Twarz ma szczupłą, o dużych oczach z głęboko rzeźbionymi powiekami i uniesionymi brwiami, o prostym nosie i pełnych ustach, okoloną krótką kręconą brodą oraz rzeźbionymi w falowane pasma włosami opadającymi na jego lewe ramię. Dawid ubrany jest w wysokie buty, tunikę sięgającą kolan i zbroję torsową, na piersi ma zapięty płaszcz królewski z futrzanym kołnierzem, opadający po bokach postaci i zawinięty na jego prawej nodze. Na głowie ma koronę otwartą. Partie ciała polichromowane naturalistycznie, broda i włosy w kolorze brązowym, zaś części stroju i atrybuty są pozłacane.

rzeźba

Dawid

Inne dzieła z tego roku

Zdjęcie nr 1: Tablica w kształcie stojącego prostokąta z bieloną inskrypcją „Wsto lat niewoli / prosimy ze łzami / Królowo Polski / módl się za nami ! / 1896”.

tablica pamiątkowa

Tablica pamiątkowa

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica w typie kielichowym. Uskokowa stopa na rzucie ośmioboku przechodzi w trzon ujęty u podstawy i u góry wklęską i wałkiem. Czara powtarzająca rzut stopy i trzonu ujęta jest dołem i wzdłuż górnej krawędzi profilowanym gzymsem. Brzusiec artykułują płyciny w kształcie odwróconych, półkolistych arkad. Czasza chrzcielnicy ma formę kopuły zwieńczonej latarnią z krzyżem. Płyciny trzonu, czary i latarni wypełnia ornamentyka roślinna. Płyciny czaszy pokrywa motyw naśladujący dachówkę karpiówkę. Struktura chrzcielnicy utrzymana jest w odcieniach brązu, detal i ornamentyka są złocone i srebrzone.

Z chrzcielnicą łączy się pobliska płaskorzeźba przedstawiająca Chrzest Jezusa w Jordanie.

chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Retabulum osadzone jest na wysokim, zdwojonym, zryzalitowanym uskokowo cokole. Ołtarz jest prostopadłościenny z drewnianą mensą. Część środkową ujmuje para kolumn o żłobkowanych trzonach i korynckich kapitelach, ustawionych na tle zdwojonych pilastrów. Podpory dźwigają wyłamujące się ponad nimi belkowanie o silnie wysuniętym gzymsie. Zwieńczenie ma formę aediculi ujętej parą pilastrów i spływów wolutowych, zamkniętej trójkątnym przyczółkiem. Dodatkowo ujęta jest ona przerwanym, półkolistym przyczółkiem. Płycina antepedium jest w kształcie leżącego prostokąta z płaskorzeźbionym motywem złoconego kielicha eucharystycznego oraz kwiatów lilii skrzyżowanych z włócznią oraz trzciną z gąbką na tle srebrzonych obłoków ujętych promienistą glorią. Płyciny górnego cokołu (predelli) zdobi motyw ostów i cierni. Część środkową ujmuje para ażurowych, akantowych uszaków z motywem tuniki, kolumny biczowania oraz trzciny po lewej stronie i chusty św. Weroniki, drabiny, włóczni i trzciny z gąbką po prawej. U góry, pośrodku znajduje się uskrzydlona główka anielska. Powyżej, w partii belkowania, którego gzyms zdobi kostkowanie, jest umieszczony kartusz herbowy z monogramem IHS. Fryz zdobi stylizowana wić roślinna oraz para uskrzydlonych główek anielskich, natomiast zwieńczenie retabulum m.in. motywy roślinne, rozetki i kampanulle. Szczyt tworzy podtrzymująca krzyż para aniołów o sylwetkach od pasa w dół w formie liści akantu. Na przerwanym przyczółku znajduje się para przyklękających aniołów, ubranych w suknie w kolorach jasnoczerwonym i niebieskim oraz złocone płaszcze, trzymających w dłoniach włócznię i trzcinę z gąbką. Pole w części środkowej ma kształt stojącego prostokąta ujętego profilowaną, złoconą ramą. W środku znajduje się przedstawienie św. Anny nauczającej małą Marię. Pole w zwieńczeniu ma kształt stojącego owalu ujętego złoconą ramą w formie wieńca laurowego. Zawiera wizerunek św. Józefa.
Struktura retabulum utrzymana jest w odcieniach brązu, partie detalu architektonicznego i ornamentyka są złocone.

ołtarz

Ołtarz boczny

Zdjęcie nr 1: Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny, ze zwieńczeniem. Retabulum osadzone jest na wysokim, zdwojonym, zryzalitowanym uskokowo cokole. Ołtarz jest prostopadłościenny z drewnianą mensą. Pośrodku mensy znajduje się tabernakulum w formie prostopadłościennej szafki o lekko wypukłej przedniej ściance. Z przodu naroża ujmuje para półkolumienek, z tyłu półwałków. Prostokątne, zamknięte łukiem wklęsło-wypukłym drzwiczki zdobi polichromowane przedstawienie kielicha eucharystycznego na obłokach. Część środkową retabulum ujmuje para kolumn o żłobkowanych trzonach i korynckich kapitelach, ustawionych na tle zdwojonych pilastrów. Podpory dźwigają wyłamujące się ponad nimi belkowanie o silnie wysuniętym gzymsie. Zwieńczenie ma formę aediculi ujętej parą pilastrów i spływów wolutowych, zamkniętej trójkątnym przyczółkiem. Dodatkowo ujęta jest ona przerwanym, półkolistym przyczółkiem. Płycina antepedium jest w kształcie leżącego prostokąta z płaskorzeźbionym motywem złoconego, gorejącego serca, krzyża i kotwicy na tle srebrzonych obłoków ujętych promienistą glorią. Płyciny górnego cokołu (predelli) wypełnia stylizowana ornamentyka roślinna. Część środkową ujmuje para ażurowych uszaków z motywem kwiatu oraz wici akantu. U góry, pośrodku znajduje się uskrzydlona główka anielska. Powyżej, w partii belkowania, którego gzyms zdobi kostokowanie, umieszczony jest kartusz herbowy z monogramem maryjnym. Fryz zdobi stylizowana wić roślinna oraz para uskrzydlonych główek anielskich, natomiast zwieńczenie retabulum m.in. motywy roślinne, rozetki i kampanule. Szczyt tworzy podtrzymująca koronę para aniołów o sylwetkach od pasa w dół w formie liści akantu. Na przerwanym przyczółku znajduje się para przysiadających aniołów w sukniach w kolorze jasnofioletowym i pomarańczowym oraz złoconych płaszczach. Pole w części środkowej ma kształt stojącego prostokąta ujętego profilowaną, złoconą ramą. W środku znajduje się wizerunek Najświętszego Serca Jezusa. Pole w zwieńczeniu ma kształt stojącego owalu ujętego złoconą ramą w formie wieńca laurowego. Zawiera scenę Chrztu Jezusa w Jordanie.
Struktura retabulum utrzymana jest w odcieniach brązu, partie detalu architektonicznego i ornamentyka są złocone.

ołtarz

Ołtarz boczny

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum Władysław Jagiełło ukazany do kolan, frontalnie, z głową skierowaną w prawo. Lewą ręką trzyma czerwono-niebieską kopię, prawą kładzie na rękojeści miecza przy boku. Twarz ma pociągłą, o zapadłych policzkach i wysokim czole, małych, migdałowatych oczach, krótkim, garbatym nosie i małych ustach. Włosy ma siwe i proste, sięgające ramion. Na głowie korona otwarta, kameryzowana. Ubrany jest w kolczugę i napierśnik zapięty czerwonym pasem, z dekoracją w postaci herbów Pogoń i Orzeł w koronie w partii piersi oraz pasa z dekoracją geometryczno-roślinną przy dolnej krawędzi. Przy prawym boku zawieszony miecz. Na ramiona ma narzucony malowany na złoto płaszcz, z czerwoną podszewką, zapięty pod szyją klamrą w formie krzyża liliowego. Postać ukazana na cieniowanym czerwono-bordowym tle. W lewym górnym rogu sygnatura: „Bąkowski / 96.” Obraz ujęty profilowaną i złoconą ramą.

obraz

Portret Władysława Jagiełły

Zdjęcie nr 1: Obraz uzyskał formę stojącego prostokąta zamkniętego u góry łukiem odcinkowym nadwieszonym z uskokami, ujętego profilowaną ramą. W środkowej części kompozycji przedstawiono scenę zwiastowania Najświętszej Marii Pannie.
Marię ujętą w trzech czwartych w prawo wyobrażono klęczącą na klęczniku z lewej strony kompozycji. Lewą rękę przycisk do piersi, a prawą nieznacznie odsuwa od siebie. Jest to młoda dziewczyna po owalnej twarzy z jasną karnacją, wydatnym nosem i ustami z mocno drapowaną białą chusta na głowie zakrywającą jest włosy. Głowę Marii okala nimb. Madonna ubrań jest w bladofioletową suknię oraz ciemnozielony płaszcz nieznacznie zsuwający się z jej prawego ramienia, którego poła okrywa jej kolana. Na drewnianym klęczniku leży otwarta księga. Klęczący przed nią uskrzydlony Archanioł Gabriel ujęty w trzech czwartych w lewo klęczy na szarobiałych obłokach. Obiema rękami prezentuje Marii pergaminowy list zakończony u dołu zawieszoną na przytwierdzonych do jego rogów sznurku okrągłą, woskową pieczęcią zdobioną symbolem Trójcy Świętej. Na liście umieszczono kaligraficzne wypisane pozdrowienie anielskie: „AVE MARIA GRA/TIA PLENA DOMINVS / TECVM BENEDICTA TV / IN MVLIERIBVS ET / BENEDICTVS TRV/CTVS [FRVCTVS] VENTRIS TVI / JESVS CHRISTVS”. Jego młodzieńcza twarz o jasnej karnacji z wydatnym nosem i ustami widoczna jest z profilu. Otaczają ją falujące brązowe włosy, spływające na jego plecy spod złotego diademu dekorowanego na przędzie klejnotem z krzyżykiem. Gabriel ubrany jest w jasną tunikę dekorowaną drobnymi kwiatuszkami oraz złocistą szatę z podwiniętymi rękawami opadającą na jego plecy i przewiązaną skrzyżowaną na piersi ciemnozieloną stułą o końcach zdobionych złotymi chwostami. Pomiędzy obłokami na których klęczy archanioł widoczne są uskrzydlone główki anielskie. W górnej części kompozycji widać otwarte niebiosa okolone po zewnętrznej niebieskoszarymi obłokami z igrającymi w nich aniołkami adorującymi widocznego w połowie na obłoku Boga Ojca. Stworzyciel został ukazany na jasnym tle utworzonym z niezliczonej liczby ułożonych koncentrycznie uskrzydlonych główek anielskich. Bóg Ojciec został ujęty frontalnie z uniesioną prawą ręką oraz niebieskim globem podtrzymywanym lewą na szaroniebieskim obłoku. Jest to starzec z obfitą siwą brodą i włosami oraz zamkniętymi oczami. Ubrany jest w ciemnoniebieską tunikę oraz przerzucony prze lewe ramię bladoszkarłatny płaszcz. Poniże ponad głowami Marii i Archanioła w świetlanym otoku przedstawiono gołębicę Ducha Świętego, od której snop świtała pada na Marię. W dolnej części kompozycji wyobrażono siedzących sześciu proroków i królów starotestamentalnych trzymających prostokątne tablice z napisami. Widoczny w centrum król Dawid gra na złocistej harfie. Są to starsi mężczyźni w orientalnych strojach. Dwóch z nich ma złote korony, dwóch wzorzyste turbany, a dwaj pozostali mają głowy okryte tkaninami. Ich twarze okalają siwe brody, bądź też krótkie brody brązowe. W prawym dolnym rogu widoczna jest sygnatura „B. Weiss 1896.”

obraz

Zwiastowanie Najświętszej Marii Pannie

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po tagach

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Epitafium architektoniczne, w formie aediculi, na cokole z wyciętym u dołu łukiem odcinkowym, ujęte parą kolumn o kapitelach korynckich, dźwigających niepełne belkowanie zakończone wyłamanym szerokim gzymsem. W partii zwieńczenia widnieje płaskorzeźbiona, ujęta liściastymi labrami tarcza z godłem herbu Prus I. Niegdyś epitafium wieńczył zapewne krzyż (obecnie zniszczony). Pośrodku profilowana płycina z inskrypcją „PAMIĘCI / Adama / WIŚNIEWSKIEGO / Dziedzica wsi Przebieczany / zm(arłego) d(nia) 6 Grudnia 1857 / w 64 roku życia. / Pozostała wdowa z dziećmi / poświęca”. W prawej dolnej części epitafium sygnatura „E(dward) Stehlik”.

płyta nagrobna

Epitafium Adama Wiśniewskiego

Zdjęcie nr 1: Tablica epitafijna kamienna w kształcie prostokąta o ściętych dolnych narożach. Na niej wykuta inskrypcja „ADRIANVS SKASSEWSKI DECAN(US) / CRVSVICIEN(SIS) CANONIC(US) VLAD/ISLAVIEN(SIS) R(EVERENDISSI)MI I(N) CHR(IST)O P(AT)RIS D[OMINI] / D(OMI)NI ANDREAE ZEBRIDOWSKI DE / VIANCZBORG DEI GRA(TIA) EPISCO/PI CRAC(OVIENSIS) DVCISQ(UE) SEVERIEN(SIS) THE/SAVRARI(US) VIR PIVS ET CATHOLI/CVS AN(N)O D(OMI)NI MDLV DIE 27 / MENSIS OCTOBR(IS) VITA FVNCT(US) / IN HOC TVMVLO REQESCIT / CVI(US) A(N)I(M)AE SIT DE(US) P(PRO)PICIVS”

płyta nagrobna

Epitafium Adriana Skassewskiego

Zdjęcie nr 1: Płyta w kształcie leżącego prostokąta, w profilowanej opasce tynkowej dekorowanej kimationem. Inskrypcja majuskułowa w języku polskim i zapisem daty po łacinie: TU LEŻY SIMON CHALUBKA / Z MAŁŻANKA HELENA Y SIN/EM MIKOLAIEM W GROBIE TYM / ODPOCZYWAIA POZOSTALY SIN / STANISLAW RODZICOM Y BRATV / TE PAMIATKE WISTAWIŁ MIEISCE / MAŁE MALEMU WZROSTOWI / SOBIE ZABISAWSZY ROKV / 1634. DIE 2I. NOVEMB(RIS).

płyta nagrobna

Epitafium

Zdjęcie nr 1: Płyta w formie stojącego prostokąta. W górnej części ryty monogram IHS z krzyżem. W polu inskrypcja „Adamo Kołaczkowski / Bonorum Cameralium Ann(o) 9 Praefecto / Die 24. Decembris 1824 A(nn)o vitae 54 / non tam aetate quam maerore / propter culpas aliorum consumpto / addicti amici posuere. / Quisquis es superior disce / quam durum piaesse aliis / Defuncto autem aeternam / precare requiem.” U dołu płyty ryta czaszka ze skrzyżowanymi piszczelami.

płyta nagrobna

Epitafium Adama Kołaczkowskiego

Zdjęcie nr 1: Tablica w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym z uskokami, ujęta profilowaną ramą. W górnej partii, w polu łuku znajduje się wpisane w owal, polichromowane godło herbu Szembek, poniżej tekst „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / Ad perpetuam rei memoriam / A(nn)o ab Incarnatione D[omi]ni 1781. / Die octava Julii. / Celsissimus Ill(ust)ri(ssi)mus R(enovere)nd(issi)mus D(omi)nus. / Christophorus Comes / SZEMBEK / Epp(iscop)us Uranopolitan(ensis) Coadjutor Ploc(ensis) / Dux Sielun(ensis) etc. Eccl(esi)am hanc Divo Jo/anni CANTIO dicatam solenni ritu Conse/cravit Anniversarium quo ad Officium et / Missam obeundum D(omini)ca prima p(os)t Festum Visita(ti)o / B(EATE) V(IRGINIS) MARIAE statuit et determinavit / Cura R(everendi) Stanislai Petulski huius Eccl(esiasti)cae / Actualis Praebendarii”.

tablica pamiątkowa

Epitafium

Zdjęcie nr 1: Epitafium z fantazyjnie wyciętą płyciną o bokach w kształcie półkolistych, nadwieszonych łuków na wklęsłych uskokach, ujętą uproszczonymi wolutami z chrząstkami. Pod dolną krawędzią kartusz z tarczą z godłami herbów Ostoja i Rola. W górnej części epitafium okrągły medalion ujęty taśmami zakończonymi ślimacznicami z krzyżem. W jego polu uproszona trupia czaszka ze skrzyżowanymi piszczelami. W polu Inskrypcja: "D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / PERIL(LVST)RI ET R(EVERENDI)S(I)MO DOMINO ADAMO / PAVLO A TARNOW TARNOWSKI PRAEPO/SITO SEVERIENSI FRATRI SVO GERMA/NO DESIDERATISSIMO AN(NO) 1712 / ATQVE / IOSEPHO, ET STANISLAO FILIIS AC MA/RIANNAE ET SALOMEAE TVM GEMINIBVS / ANNAE ALTER AEVE SALOMEAE NEC NON CHRI/STINAE FILIABVS, CHARISSIMAE SOBOLI SVAE PVBESCENTE AETATE ANNV(M) 1725 /DEFVNCTIS / SIBIQVE / ILLVSTRES ET MAGNIFICI MICHAEL STANISLAVS AB EADEM TARNOW TARNOWSKI EX / VENATORE LANCICIEN[sic] CAPITANEO SEVERIEN(IS) PRIMO BIECEN(SI] NVNC SIRADIENSIS CASTELLANVS / ET ROSA DE RILSKO SCIBOROWNA CONIVGES AD HIC VIATORES TAMEN MORITVRI, PRO / MORE CHRISTIANO AMORE HOC POSVERVNT MONVMENTVM AN(NO) D(OMINI) 1729 / QVORVM / VIRVTES ET QVALITATES MERITA VERITATI / VERITAS REFERAT POSERITATI / ETTI LECTOR PIE ETIAM MORTALIS / ANIMABVS FIDELIVM DEFVNCTORVM / PACEM PRECANDO DIC / REQVIESCANT IN PACE /AMEN".

płyta nagrobna

Epitafium Adama Pawła Tarnowskiego i jego dzieci Józefa, Stanisława, Marianny, Salomei, Ewy i Salomei

Jak cytować?

Maria Działo, "Epitafium Ludmiły Machnickiej", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2025, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/epitafium-ludmily-machnickiej

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności