Św. Wojciech

Dzieje zabytku

Rzeźba wraz z całą strukturą ołtarzową została zamówiona w 1913 roku, kiedy to ówczesny proboszcz parafii Józef Nowak zawarł kontrakt na wykonanie ołtarza głównego z Władysławem Druciakiem, rzeźbiarzem z Krakowa. Ołtarz poddano konserwacji w latach 2016-2017 pod kierownictwem Beaty Skalmierskiej. Zabiegi restauratorskie przy elementach rzeźbiarskich wykonał Wojciech Kurdziel z Kalwarii Zebrzydowskiej.

Opis

Rzeźba wolnostojąca, pełnoplastyczna ukazująca św. Wojciecha w postawie stojącej w delikatnym kontrapoście. Prawa ręka wysunięta do przodu, w której niegdyś znajdował się niezachowany atrybut świętego, w lewej trzyma księgę oraz palmę męczeństwa. Twarz podłużna, o wzroku skierowanym do góry, długim i wąskim nosie, małych ustach, okolona krótką brodą, policzki delikatnie zarumienione. Włosy siwe, falowane, zasłaniające uszy. Święty jest ubrany w fioletową albę, białą komżę i czerwoną kapę o jasnozielonej podszewce, spiętą na szyi klamrą i zdobioną na brzegach ornamentalnym pasem złożonym z trójlistnych form. Na głowie ma srebrną infułę o złoconych brzegach z równoramiennym krzyżykiem pośrodku i taśmami opadającymi na plecy. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, atrybuty i elementy stroju złocone, palma męczeństwa w kolorze zielonym. Rzeźba ustawiona na niskim postumencie o ściętych narożach.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba św. Wojciecha wraz z całym ołtarzem głównym powstała w pracowni rzeźbiarskiej Władysława Druciaka w 1914 roku. Ołtarz został wykonany w stylu neogotyckim, który nawiązywał do wzorów średniowiecznych – gotyckich, powielając dawne formy oraz ornamenty i komponując je w nową całość. Autor dzieła, Władysław Druciak (1874-1923) wykonywał wiele obiektów sztuki sakralnej na terenie Małopolski na przełomie XIX i XX wieku, zarówno w drewnie, jak i w kamieniu. Urodził się w Krościenku nad Dunajcem, gdzie ukończył szkołę powszechną, a wykształcenie zawodowe uzyskał w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem – w oddziale rzeźby ornamentalnej. Ponadto w latach 1895-1896 oraz 1899-1900 uczęszczał na wieczorowe kursy rysunku zawodowego i modelowania w Państwowej Szkole Przemysłowej w Krakowie. Jego nauczycielem był Kazimierz Wakulski, konserwator wielu średniowiecznych rzeźb, m.in. z ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie. Nie bez znaczenia było więc doświadczenie mistrza, które miało wpływ na ukształtowanie młodego rzeźbiarza. Po śmierci Kazimierza Wakulskiego (1905) Druciak przejął jego pracownię rzeźbiarską przy ul. Retoryka 10 w Krakowie. Specjalizował się w wykonywaniu ołtarzy neogotyckich oraz rzeźb w kamieniu. Ołtarz w Krzywaczce zalicza się do późniejszej twórczości artysty. Wcześniej wykonał on ołtarze neogotyckie w kościołach w Kozach (1906, 1908), Rabce (1909) i Libiążu (1912). Ponadto Druciak jest autorem ołtarzy do kościoła NMP Wniebowziętej w Ochotnicy Górnej (1915-1916), które zostały przeniesione do kościoła w Stanisławowie (na Ukrainie), a także różnych realizacji w kościele Nawiedzenia NMP w Kasince Małej (1917-1923). W ostatnim roku życia artysta wykonał ambonę oraz grupę Ukrzyżowania na łuku tęczowym w bazylice Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej. Jego twórczość określa się jako przykład historyzmu w rzeźbie sakralnej początku XX wieku. Był doskonałym majstrem, biegłym w praktyce warsztatowej, nie wypracował jednak indywidualnego stylu, bardziej przetwarzając znane mu realizacje innych artystów. Świętego Wojciecha ukazał zgodnie z tradycją ikonograficzną – w stroju biskupim z księgą i palmą męczeństwa w lewej ręce. Prawdopodobnie w prawej trzymał niezachowany atrybut (wiosło), na co wskazuje ułożenie jego dłoni. Święty Wojciech żył w latach 956-997. Był biskupem Pragi od 983 roku. W 997 roku wyruszył do Polski, a następnie do Prus nawracać pogan, gdzie zginął śmiercią męczeńską prawdopodobnie przeszyty włóczniami. Ciało świętego wykupił i pochował w Gnieźnie Bolesław Chrobry. W ikonografii św. Wojciech przedstawiany jest z wiosłem w dłoni, które ma nawiązywać do historii, według której biskup wyruszył do Prus z misją nawracania pogan, płynąc tam łodzią przez Wisłę. Po drugiej stronie ołtarza znajduje się rzeźba św. Stanisława, który zwykle występuje w parze ze św. Wojciechem w dekoracji nastaw ołtarzowych.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Rzeźba jest obecnie po konserwacji wykonanej w latach 2016-2017 (zdjęcie zostało pochodzi sprzed konserwacji).

Streszczenie

Rzeźba św. Wojciecha wraz z całym ołtarzem głównym powstała w krakowskiej pracowni rzeźbiarskiej Władysława Druciaka w 1914 roku. Jego twórczość określa się jako przykład historyzmu w rzeźbie sakralnej początku XX wieku. Święty Wojciech żył w latach 956-997. W 997 roku wyruszył do Polski, a następnie do Prus nawracać pogan, gdzie zginął śmiercią męczeńską prawdopodobnie przeszyty włóczniami. W ikonografii św. Wojciech przedstawiany jest z wiosłem w dłoni, które ma nawiązywać do historii, według której biskup wyruszył z misją nawracania pogan do Prus, płynąc tam łodzią przez Wisłę.

Bibliografia