Ambona

Dzieje zabytku

Ambonę dzięki fundacji Jana Zawiły (mieszkańca Zembrzyc) wykonał krakowski rzemieślnik Franciszek Maćkowski w 1922 roku.

Opis

Ambona przyścienna, stojąca z dostępem w postaci jednobiegowych schodów z prawej strony, wsparta na ośmiobocznej podstawie przechodzącej w trzon zdobiony fryzem arkadkowym z kolumienkami. Kosz ośmioboczny, zamknięty profilowanym parapetem, dekorowany arkadami zamkniętymi łukiem półkolistym wspartym na skręconych kolumnach ujmujących krawędzie kosza. Wewnątrz arkad płyciny z aplikowanym motywem bukietów kwiatowych. Zaplecek w kształcie stojącego prostokąta, flankowany dwiema smukłymi kolumienkami. W polu, w płytkiej niszy dwie, rzeźbione tablice dekalogu umieszczone na obłokach. Baldachim na planie analogicznym do kosza, szerszy od niego, od dołu ujęty krenelażem, od góry rzeźbionym ornamentem ze spiętych wolut i kwiatonów, w podniebiu na jasnobłękitnym tle rzeźbiona gołębica Ducha Świętego otoczona promieniami. W zwieńczeniu figura Dobrego Pasterza pod niewielkim baldachimem, nakrytym kopułą, zakończoną krzyżem. Struktura malowana w kolorze naturalnego drewna, ornamentyka złocona, detale czerwone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona stanowi jeden z głównych elementów wyposażenia każdego kościoła. Jej przeznaczenie wiązało się z odczytywaniem teksów liturgicznych oraz wygłaszaniem kazań. Podniebienie baldachimu zdobi płaskorzeźbiona gołębica Ducha Świętego, która symbolizuje natchnienie Duchem Świętym, tego który przemawia. Choć do tej pory znane było tylko nazwisko autora, który wykonał ambonę w Zembrzycach, a także ołtarz główny – Maćkowski, można przypuszczać że chodzi tutaj o Franciszka Maćkowskiego, snycerza, który w latach 1932-1933 restaurował ołtarz Wita Stwosza w Krakowie. Rzemieślnik ten był na stałe zatrudniony przy kościele Mariackim razem z pozłotnikiem Leonem Wiadrowskim, malarzem Józefem Wołowskim, ślusarzem Janem Oremusem i cieślą Marcinem Korollą. Według spisu alfabetycznego mieszkańców miasta Krakowa z 1906 roku rzeźbiarz zamieszkiwał przy ulicy św. Gertrudy 5, a według spisu z 1932 roku przy ul. Wrzesińskiej 11. Rzeźbiarz, który sam siebie określał mistrzem rzeźbiarskim brał również czynny udział w rozmontowaniu i transporcie ołtarza Wita Stwosza do Sandomierza w sierpniu 1939 roku. Osobiście też ukrył listwy ornamentacyjne pod podłogą prezbiterium bazyliki. W książce „Grabież ołtarza Wita Stwosza” jest wymieniany w gronie cichych bohaterów ratujących ołtarz mariacki. Więcej informacji na jego temat nie posiadamy. Ołtarz i ambona są zatem dziełami niezwykle interesującymi w działalności artystycznej tego mało znanego artysty.

Streszczenie

Ambonę dzięki fundacji Jana Zawiły (mieszkańca Zembrzyc) wykonał krakowski rzemieślnik Franciszek Maćkowski w 1922 roku. Rzemieślnik ten był na stałe zatrudniony przy kościele Mariackim razem z pozłotnikiem Leonem Wiadrowskim, malarzem Józefem Wołowskim, ślusarzem Janem Oremusem i cieślą Marcinem Korollą. Według spisu alfabetycznego mieszkańców miasta Krakowa z 1906 roku rzeźbiarz zamieszkiwał przy ulicy św. Gertrudy 5, a według spisu z 1932 roku przy ul. Wrzesińskiej 11. Maćkowski jest również autorem ołtarza głównego w kościele św. Jana Chrzciciela w Zembrzycach.

Bibliografia