Ambona
Zdjęcie nr 1: Ambona zawieszona na północnej ścianie prezbiterium, dostępna z zakrystii schodami umieszczonymi w murze. Kosz na rzucie prostokąta, wypukły od frontu, od dołu i od góry ujęty profilowanym gzymsem, boki zdobione prostokątnymi płycinami w profilowanych obramieniach. Podstawa w formie odwróconego spłaszczonego, ściętego stożka o lekko wklęsłych bokach, zwężająca się ku dołowi. Zaplecek w kształcie prostokąta zamkniętego łukiem kotarowym ściętym, flankowany ukośnie dostawioną parą wolut ozdobionych campanulami, zwieńczony odcinkiem profilowanego gzymsu. W polu zaplecka wycięte drzwi z prostokątną płyciną z malowanym przedstawieniem Chrystusa Dobrego Pasterza ukazanego w popiersiu. Płyciny kosza zdobione marmoryzacją w odcieniach brązu i szarości. Całość struktury pokryta jasnoniebieską farbą, profilowane obramienia malowane na ciemnoniebiesko i złocone.
Zdjęcie nr 2: Ambona zawieszona na północnej ścianie prezbiterium, dostępna z zakrystii schodami umieszczonymi w murze. Kosz na rzucie prostokąta, wypukły od frontu, od dołu i od góry ujęty profilowanym gzymsem, boki zdobione prostokątnymi płycinami w profilowanych obramieniach. Podstawa w formie odwróconego spłaszczonego, ściętego stożka o lekko wklęsłych bokach, zwężająca się ku dołowi. Zaplecek w kształcie prostokąta zamkniętego łukiem kotarowym ściętym, flankowany ukośnie dostawioną parą wolut ozdobionych campanulami, zwieńczony odcinkiem profilowanego gzymsu. W polu zaplecka wycięte drzwi z prostokątną płyciną z malowanym przedstawieniem Chrystusa Dobrego Pasterza ukazanego w popiersiu. Płyciny kosza zdobione marmoryzacją w odcieniach brązu i szarości. Całość struktury pokryta jasnoniebieską farbą, profilowane obramienia malowane na ciemnoniebiesko i złocone.

Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
limanowski
Gmina
Mszana Dolna
Miejscowość
Kasina Wielka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Marii Magdaleny
Miejsce przechowywania
północna ściana prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/14418
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
pierwsza ćwierć XIX wieku
Technika i materiał
drewno; techniki stolarskie, rzeźbienie, polichromowanie, złocenie
Autor noty katalogowej
Andrzej Włodarek
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Sprawiona do wyposażenia kościoła.

Opis

Ambona zawieszona na północnej ścianie prezbiterium, dostępna z zakrystii schodami umieszczonymi w murze. Kosz na rzucie prostokąta, wypukły od frontu, od dołu i od góry ujęty profilowanym gzymsem, boki zdobione prostokątnymi płycinami w profilowanych obramieniach. Podstawa w formie odwróconego spłaszczonego, ściętego stożka o lekko wklęsłych bokach, zwężająca się ku dołowi. Zaplecek w kształcie prostokąta zamkniętego łukiem kotarowym ściętym, flankowany ukośnie dostawioną parą wolut ozdobionych campanulami, zwieńczony odcinkiem profilowanego gzymsu. W polu zaplecka wycięte drzwi z prostokątną płyciną z malowanym przedstawieniem Chrystusa Dobrego Pasterza ukazanego w popiersiu. Płyciny kosza zdobione marmoryzacją w odcieniach brązu i szarości. Całość struktury pokryta jasnoniebieską farbą, profilowane obramienia malowane na ciemnoniebiesko i złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Późnobarokowa ambona z pierwszej ćwierci XIX wieku, o uproszczonej formie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry; powierzchnia farby spękana, widoczne niewielkie ubytki i wykruszenia farby i zaprawy do warstwy drewnianego podłoża.

Streszczenie

Drewniana, polichromowana i złocona ambona zawieszona na północnej ścianie prezbiterium, o bardzo uproszczonej formie. Wykonana w pierwszej ćwierci XIX wieku przez nieokreślony warsztat małopolski.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, lekko ścięta z tyłu; z widocznym koluszkiem na plecach . Chrystus rozpięty na krzyżu w lekkim zwisie ciała, z szeroko rozłożonymi rękoma i nogami lekko ugiętymi w kolanach; stopy przybite jednym gwoździem, założone prawa na lewą. Ukazany jako martwy, z głową zwieszoną na prawy bark Twarz pociągła, z krótkim zarostem i długimi włosami spływającymi na plecy i na prawy bark. Ciało z podkreśloną budową anatomiczną i muskulaturą; w lewym boku rana. Na głowie korona cierniowa spleciona z trzech cienkich gałązek. Wokół bioder sznur podtrzymujący skąpe perizonium o formie pasa draperii. U góry, na pionowej belce krzyża umieszczony poziomo titulus o postrzępionych bokach, z literami INRI. Karnacja ciała w odcieniu naturalnym ze strużkami i kroplami krwi, włosy i zarost brązowe, titulus biały, korona cierniowa i perizonium pozłocone.
rzeźba
Krucyfiks
Zdjęcie nr 1: Figura drążona ustawiona na niewielkim, prostopadłościennym postumencie. Święty ukazany całopostaciowo, frontalnie z sylwetką wygiętą w kształt litery „S”, z rękoma lekko zgiętymi w łokciach i uniesionymi do góry. Twarz owalna z wyraźnie zaakcentowanymi kośćmi policzkowymi, karnacja jasna. Oczy szeroko otwarte, wpatrzone przed siebie, usta lekko rozchylone. Włosy koloru brązowego. Na głowie widoczna tonsura. Święty ubrany jest w biały habit dominikański ze szkaplerzem oraz czarny płaszcz z kapturem. Spod habitu widoczne są brązowe buty. Szaty podkreślające anatomię. Figura w pełni polichromowana.
rzeźba
Nierozpoznany święty dominikanin
Zdjęcie nr 1: Chrystus rozpięty na krzyżu z szeroko rozłożonymi rękami, w lekkim zwisie ciała, z lekko ugiętymi kolanami i stopami założonymi prawa na lewą, przybitymi jednym gwoździem. Głowa pochylona na prawy bark. Twarz pociągła z długim nosem i wydatnymi kośćmi policzkowymi, okolona długimi ciemnymi włosami i zarostem. Ciało muskularne o ciemnej karnacji z zaznaczonymi śladami męki. Wokół bioder złocone perizonium podtrzymywane sznurem, ze zwisem draperii wzdłuż prawego uda. Matka Boska Bolesna ukazana w całej postaci, w ujęciu w trzech czwartych, zwrócona w lewo w kierunku krzyża; stoi w kontrapoście z głową przechyloną w lewo. Ręce ugięte w łokciach, dłonie skrzyżowane w przegubach ułożone na wysokości piersi. Ubrana w długą fałdzistą czerwoną suknię i narzucony na ramiona ciemnoniebieski płaszcz. Na głowie i ramionach biała chusta; wokół głowy nimb. Św. Jan Ewangelista przedstawiony w całej postaci, w ujęciu w trzech czwartych, zwrócony w prawo w kierunku krzyża. Twarz o młodzieńczych rysach (bez zarostu), widoczna z profilu, zwrócona ku górze, ku Chrystusowi. Ręce ugięte w łokciach, z dłońmi złożonymi na piersiach na różnej wysokości. Ubrany w długą ciemnoniebieską suknię i czerwony płaszcz. Wokół głowy nimb.
rzeźba
Grupa Ukrzyżowania
Zdjęcie nr 1: Kościół orientowany, nawa prostokątna, z węższym, zamkniętym wielobocznie prezbiterium, przy którym zakrystia od północy i kaplica od południa. Przy nawie od zachodu wieża na rzucie kwadratu, z aneksami bocznymi, zwieńczona izbicą z hełmem. Wewnątrz stropy, w nawie z zaskrzynieniami wspartymi na słupach. Dach naw nawą i prezbiterium wspólny, dwuspadowy, nad kaplicą pulpitowy.
kościół
Kościół św. Marii Magdaleny w Kasinie Wielkiej
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta; ujęty drewnianą ramą, dekorowaną płaskorzeźbionym motywem liści akantu; przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Matki Boskiej Bocheńskiej. Pośrodku drewniana, płaskorzeźbiona półpostać Matki Boskiej, lekko zwróconej w lewo. Na lewym ramieniu podtrzymuje Dzieciątko, prawą dłonią wskazuje na nie. Twarz i dłonie malowane olejno na desce. Twarz owalna, o ciemnej karnacji, rysach wydobytych światłocieniem; oczy duże, w kształcie migdału; nos duży, długi, prosty; usta niewielkie, pełne. Ubrana w płaskorzeźbioną, złotą suknię, z długim, wąskim rękawem; drapowaną w równoległe, rurkowate fałdy oraz srebrzony maforion o wzorze roślinnym, ze złoconą lamówką, narzucony na głowę i ramiona, otaczający ściśle postać oraz opadający diagonalnie, delikatnymi rurkowatymi fałdami. Dzieciątko siedzi na ramieniu Matki, zwrócone en trois quarts w prawo. Lewą ręką przytrzymuje na kolanach księgę; prawą unosi w geście błogosławieństwa. Twarz i dłonie malowane olejno na desce. Twarz okrągła, o pełnych policzkach i ciemnej karnacji; oczy niewielkie, prosty nos i pełne usta. Włosy krótkie, jasne. Ubrane w długą, złoconą, delikatnie drapowaną szatę, z długimi, wąskimi rękawami, z dekoracyjną lamówką przy szyi. Wokół głowy obu postaci płaskorzeźbione zamknięte nimby promieniste oraz zamknięte korony. Tło lustrzane wypełnione ukośną, złoconą kratką z rozetkami na przecięciach listew. Kolorystyka ciepła, brunatna, bryła wydobyta światłocieniem, delikatne przejścia tonalne.
obraz
Matka Boska z Dzieciątkiem
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie prostokąta w drewnianej malowanej ramie ozdobionej motywami roślinnymi i imitacją kaboszonów. Przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii, zwane Matka Boska Bocheńska. Maria ukazana w półpostaci, zwrócona en trois quarts w prawo; lewą ręką podtrzymuje Dzieciątko, prawą dłonią wskazuje na nie. Twarz owalna, o ciemnej karnacji, rysach wydobytych światłocieniem; oczy duże, w kształcie migdału; nos duży, długi, prosty; usta niewielkie, pełne. Ubrana w suknię, z długim, wąskim rękawem; drapowaną w równoległe, rurkowate fałdy oraz ciemnoniebieski maforion ze złoconą lamówką, narzucony na głowę i ramiona. Na ramionach i piersi sznury korali i złote łańcuchy; na głowie zamknięta korona z motywów ornamentalnych, z motywem splecionych liter imienia Maria pośrodku. Dzieciątko siedzi na ramieniu Matki, zwrócone en trois quarts w prawo. Lewą ręką przytrzymuje na kolanach kulę; prawą unosi w geście błogosławieństwa. Twarz okrągła, o pełnych policzkach i ciemnej karnacji; oczy niewielkie, prosty nos i pełne usta. Włosy krótkie, brązowe. Ubrane w długą, delikatnie drapowaną różową sukienkę z długimi, wąskimi rękawami, z dekoracyjną lamówką przy szyi. Na głowie zamknięta korona z motywów ornamentalnych, pośrodku z literami IHS z krzyżykiem. Wokół głowy obu postaci nimby z motywami ornamentalnymi i kameryzacją.
obraz
Matka Boska z Dzieciątkiem

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Wisząca, przyścienna ambona składa się z kosza, zaplecka i baldachimu. Dojście do kosza prowadzi przez dwuskrzydłowe drzwi usytuowane w zaplecku. Kształt kosza oparto na planie siedmiu boków z dziesięcioboku, ustawionych na wałku, z podwieszeniem w formie zbliżonej do stożka, zakończonego szyszką oraz dekorowanym rozetami i uskrzydlonymi główkami anielskimi. Ścianki kosza artykułowano prostokątnymi, obramienionymi płycinami z pięcioma płaskorzeźbionymi przedstawieniam czterech ewangelistów i siewcy. Każdego ewangelistę identyfikuje jego atrybut. Siewca, umieszczony na trzeciej płycinie, został ukazany jako młody mężczyzna, który idąc przez zaorane pole rzuca w nie ziarno. U jego stóp widać pług oraz worek ze zbożem na zasiew. Parapet kosza uzyskał formę gzymsu. Zaplecek został ujęty profilowaną ramą. W jego pole wpisano prostokątne, dwuskrzydłowe drzwi w profilowanym obramieniu. Baldachim uzyskał rzut analogiczny do kosza ambony. Płaskie podniebie z wyobrażeniem gołębicy Ducha Świętego na tle złocistych promieni ujmuje profilowany, łamany gzyms, ponad którym poprowadzono kopulasty dach. Na jego szczycie ustawiono rzeźbę Mojżesza trzymającego tablice Dekalogu. Struktura ambony została polichromowana w kolorze beżowym, z białymi i czerwonymi profilami, oraz pozłacanymi detalami, profilami i ornamentyką. Płaskorzeźby na koszu oraz figura Mojżesza otrzymały naturalistyczną polichromię.
ambona

ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona wisząca, przyścienna, umieszczona na ścianie łuku tęczowego, z parapetem dziś nieistniejących schodów od strony prezbiterium i usytuowanej przy nim kaplicy. Kosz ambony założony na rzucie trójliścia z trójkątnymi występami, wsparty na puklowanej konsoli z podwieszoną szyszką. Dolna część ambony wybrzuszona, pokryta rozłożystymi liśćmi akantu, kosz prosty na rzucie odcinków koła z prostokątnymi płycinami wypełnionymi liśćmi akantu, zakończony profilowanym gzymsem. Zaplecek z profilowaną płyciną zakończoną łukiem półkolistym nadwieszonym. Nad koszem baldachim powielający rzut kosza, zwieńczony silnie wystającym gzymsem, z podwieszoną w podniebieniu gołębicą Ducha Świętego na tle glorii promienistej. Nad baldachimem kabłąki w formie spływów wolutowych opatrzonych liśćmi akantu, podtrzymujące koronę zamkniętą z kulą i krzyżem. Parapet schodów z dekoracją w postaci trzech płycin w kształcie równoległoboku obwiedzionych profilowanymi ramami. Płycina w polu łączącym parapet schodów z podestem przed amboną w formie stojącego prostokąta z uszakami, ujętego motywami roślinnymi. Ambona w kolorze czarnym, z zielonymi i czerwonymi imitacjami marmoryzacji, ze złoconymi ornamentami.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca ustawiona przy północnej ścianie, dostępna jednobiegowymi schodami z balustradą od strony prezbiterium. Kosz na planie sześcioboku u dołu z ćwierćwałkiem, zdobionym na narożach dekoracją rokokową; u góry zamknięty profilowanym gzymsem. Ścianki artykułowane spływami wolutowymi o karbowanych trzonach. W polach prostokątne płyciny mieszczące płaskorzeźbione rocaille. Podwieszenie w formie stożka o wklęsło-wypukłych bokach, zakończonego płaskorzeźbioną rozetą. Ścianki flankowane w narożach analogicznie jak kosz, w polach trapezoidalne płyciny, przerwane pośrodku okręgiem z rozetką. Zaplecek prostokąty ujęty płaskim obramieniem o zgeometryzowanych wolutach w dolnych narożach oraz rocaille'm w górnych. Pośrodku płaskorzeźbione przedstawienie św. Jana Chrzciciela na tle pejzażu. Baldachim powtarzający plan kosza, zwieńczony wazonem ustawionym na sześciu spiętych kabłąkach. W podniebiu gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii, na brzegach zawieszony lambrekin. Balustrada schodów pełna, od dołu ujęta półwałkiem, zamknięta profilowanym gzymsem, w polu dwie płyciny w kształcie rombów, w których umieszczone są rocaille. Balustrada zakończona filarkiem, na którym ustawiony jest wazonik. Całość struktury ambony polichromowana w odcieniach brązu, płaskorzeźba wielobarwna, profilowania i detal architektoniczny pozłacany, podniebienie baldachimu malowane na niebiesko, lambrekin posrebrzany.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona stojąca, ustawiona w prezbiterium. Stopa na planie ośmioboku z uskokiem; tuleja na podwójnym cokole, ośmioboczna, przechodząca w podstawę dla kosza; dekorowana w narożach maswerkiem. Kosz na planie sześciu boków z ośmioboku. Ścianki wydzielone wąskimi kolumienkami na wysokich cokołach podtrzymujących wysokie imposty i parapet kosza. W polu ścianek bocznych prostokątne płyciny z maswerkiem, powyżej fryz z kwadratowymi płycinami ze stylizowanymi rozetkami. Kosz u spodu dekorowany motywem geometrycznym i krenelażem. Na parapecie ustawiony na nóżce kwadratowy pulpit w profilowanej ramie. Z boku dwustopniowe schodki z metalową, ażurową balustradą, dekorowaną motywem roślinnym. Polichromia w kolorze jasnozielonym, z marmoryzowanymi i czerwonymi elementami, detale złocone.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca z dostępem od zakrystii. Podwieszenie w formie odwróconego ostrosłupa o ściętym wierzchołku, na krawędziach flankowane pilastrami zakończonymi u góry wolutowo, a na ściankach zdobione płycinami. Kosz na planie kwadratu umieszczony na wybrzuszonej podstawie, dekorowanej rocaille'owymi kartuszami, o ściętych górnych narożach; ścianki wklęsłe, zwężające się ku górze, ujęte w narożach pilastrami z trzonami dekorowanymi rocaille'em i zwisami z różanych gałązek. Podpory dźwigają gzyms wyłamany na ich osi, tworzący parapet. W polu ścianek płyciny z rocaille'ami w narożach z malowanymi olejem na desce obrazami przedstawiającymi ewangelistów. Od strony lewej: św. Mateusz z aniołem, pośrodku św. Marek z lwem i św. Łukasz z wołem, a po prawej św. Jan z orłem. Ewangeliści ukazani w pozycji siedzącej z księgami w dłoniach, ubrani w różnokolorowe, powłóczyste szaty na złotym tle. Zaplecek w kształcie stojącego prostokąta, ujęty pilastrami dekorowanymi rocaille'ami. W polu płycina w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem nadwieszonym z płaskorzeźbionymi tablicami dekalogu, ujętymi od dołu skrzyżowanymi gałązkami oliwnymi, związanymi wstęgą. Belkowanie nad zapleckiem o wypukłej linii, z przerwanym pośrodku gzymsem, od góry wypełnionym rocaille'em, od dołu ozdobionym podwieszonym lambrekinem z chwostami. Zwieńczenie ma formę zbliżoną do trapezu, ujęte jest wolutami spływającymi na belkowanie, na których ustawione są rokokowe wazony. W polu zwieńczenia znajduje się medalion z glorią pośród obłoków, a powyżej gołębica Ducha Świętego. Zwieńczenie flankują umocowane na ścianie, uskrzydlone główki aniołków dobrej i złej rady: po lewej o jasnej karnacji, a po prawej o czarnej karnacji. Szczyt zwieńczenia ma formę gzymsu z podwieszonym lambrekinem. Całość wieńczy zawieszona na ścianie promienista gloria z wieńcem utworzonym z obłoków. Struktura polichromowana jest w kolorze czerwonym, z czarnymi profilami oraz złoconą i srebrzoną ornamentyką.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem od strony zaplecka. Kosz jest na planie ściętego sześcioboku ze ściankami wydzielonymi półfilarami o kapitelach korynckich. Pola ścianek wypełniają płyciny w kształcie stojącego prostokąta o narożach w formie uszaków, ujęte profilowanym obramieniem. Dół kosza obiega belkowanie z wybrzuszonym architrawem, szerokim fryzem i delikatnym gzymsem. Podwieszenie kosza zakończone jest motywem złoconej szyszki. Parapet ambony jest w formie belkowania ze znacznie wysuniętym gzymsem. W dolnej części zaplecka znajdują się prowadzące na ambonę drzwi. Powyżej jest płycina w kształcie leżącego prostokąta z płaskorzeźbioną, złoconą parą tablic Mojżeszowych, ujętych srebrzonymi obłokami. Baldachim na rzucie sześcioboku tworzy sześć wklęsłych płycin, dołem obiega je belkowanie z wydatnym gzymsem. Powyżej gzymsu znajduje się niewysoki cokół wyłamujący się na narożach, na których ustawione są płonące wazony. Baldachim wieńczy krzyż. Płyciny kosza ambony zdobią motywy stylizowanej ornamentyki roślinnej, w podniebiu znajduje się sylwetka gołębicy Ducha Świętego ujętej promienistą glorią. Struktura ambony utrzymana jest w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.
ambona

Ambona

Jak cytować?

Andrzej Włodarek, "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-106

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności