Św. Izydor Oracz

Dzieje zabytku

Dzieje obrazu nie są znane.

Opis

Obraz przedstawiający św. Izydora Oracza w kształcie stojącego prostokąta, podzielony na dwie strefy. W dolnej strefie został ukazany anioł orzący pole za pomocą pary wołów i pługa. Anioł ubrany jest ciemnozieloną tunikę, ma również czerwone skrzydła. Powyżej ukazana jest niewielka scenka rodzajowa przedstawiająca pasterza, ubranego w strój krakowski: niebieską sukmanę i czerwony kapelusz, stado białych owieczek oraz latające wrony. W górnej strefie obrazu, po prawej stronie został ukazany św. Izydor, który klęczy przed przydrożnym krzyżem ze złożonymi w geście modlitwy rękami. Święty ubrany jest w brunatno-zieloną sukmanę, szare spodnie i czarne buty z wysokimi cholewami. Twarz z dużymi oczami, krótkim zarostem okolona długimi i brązowymi włosami. Wokół głowy ma trójstrefowy nimb: brązowy kolisty, niebieski okrągły i żółty utworzony z przerywanej kreski. Sylwetki postaci, draperie oraz brzegi szat oddane są konturem i wypełnione płaską plamą barwną. Po lewej stronie obrazu widoczne murowane zabudowania z jasnobrązowymi dachami. Krzyż prosty, a wokół jego ramion jest namalowana żółto-pomarańczowa poświata. Tło obrazu jednolite, niebieskie. Rama drewniana, prosta, pokryta bejcą.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz „Św. Izydor” został namalowany w drugiej połowie XIX wieku przez nieznanego małopolskiego malarza ludowego. Dzieło charakteryzuje się użyciem środków typowych dla malarstwa ludowego: zastosowania silnego konturu i plamy barwnej, płaszczyznowości i prostoty formy, przy jednoczesnej potrzebie zapełnienia każdego fragmentu obrazu. „Kontur jest podstawowym środkiem wypowiadania się artysty ludowego. On konstytuuje formę obrazu i wyznacza miejsce drugiemu środkowi plastycznemu, tj. barwie” – pisał o zastosowaniu tych dwóch podstawowych środków w malarstwie ludowym Tadeusz Seweryn (T. Seweryn, 1937). Kontur na obrazie św. Izydora zakreśla nie tylko kształt formy głównych postaci, ale wyznacza również draperie szat, zakończenie brzegów ubioru, czy detale architektoniczne. Jego wypełnieniem jest płaska plama barwna.

Na obrazie został ukazany święty Izydor Oracz, który urodził się około 1080 roku w Madrycie. Jest patronem rolników, diecezji kieleckiej, Madrytu i Saragossy. Pochodził z majętnej rodziny. Po utracie majątku zmuszony był podjąć pracę parobka w gospodarstwie zamożnych sąsiadów. Po ślubie z Marią Toribią (późniejszą błogosławioną) przeniósł się ponownie do Madrytu, który opuścił z powodu zajęcia miasta przez Arabów. Słynął z miłosierdzia i pobożności. Zmarł prawdopodobnie w 1130 roku w Madrycie. Został beatyfikowany przez w 1619 roku, a następnie kanonizowany w 1622 roku. Jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 15 maja. W ikonografii przedstawiany jest w stroju chłopskim z różnymi atrybutami: pługiem, krucyfiksem, kłosami, laską spod której wypływa źródło, różańcem, łopatą oraz aniołem orzącym pole, podczas modlitwy świętego. Scena ta związana jest z legendą, według której święty tak intensywnie modlił się, że zapominał o wykonywanej przez siebie pracy. Wtedy zstępowały z nieba anioły, które orały za niego pole.

Streszczenie

Obraz „Św. Izydor” został namalowany w drugiej połowie XIX wieku przez nieznanego małopolskiego malarza ludowego. Przedstawia hiszpańskiego świętego, patrona rolników. Dzieło charakteryzuje się użyciem środków typowych dla malarstwa ludowego.

Bibliografia