Św. Antoni Padewski

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Krzeszowice
Miejscowość
Paczółtowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Krzeszowice
Parafia
Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny
Tagi
barok ikonografia świętych malarstwo barokowe malarstwo baroku malarstwo religijne malarstwo XVIII wieku sztuka barokowa sztuka XVIII wieku
Miejsce przechowywania
kruchta pod wieżą dzwonną, ściana zachodnia
Identyfikator
DZIELO/05138
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
XVIII wiek
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – 90 cm
wysokość – 123 cm
Autor noty katalogowej
Justyna Kuska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Obraz po raz pierwszy został wymieniony w inwentarzu paczółtowickiej świątyni spisanym w 1833 roku, w którym zanotowano: „Obraz przy oknach S. Antoniego na płótnie malowany w ramach czerwonych”. Omawiane dzieło zostało odnowione w 1851 roku przez Wojciecha Dembowskiego, pozłotnika i malarza, o czym informuje napis zamieszczony na odwrocie obrazu. Prawdopodobnie podczas tych prac obraz przycięto (pierwotnie był większy), przemalowano tło oraz zdublowano płótno, na którym został namalowany, a także wymieniono ramę. Zapewne w tym kształcie obraz służył jako zasuwa w ołtarzu św. Józefa. Następnie w bliżej nieokreślonym czasie został wymontowany z ołtarza i umieszczony w kruchcie pod wieżą kościoła. W 1996 roku w Krakowie poddano go ponownej konserwacji przez profesor Akademii Sztuk Pięknych Małgorzatę Schuster-Gawłowską. W trakcie prac obraz oczyszczono, usunięto dziewiętnastowieczne przemalowania oraz oprawiono w nową ramę.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji, na tle rozległego, górzystego pejzażu przedstawiony św. Antoni Padewski trzymający na ręku Dzieciątko Jezus. Święty ukazany frontalnie, w pozycji stojącej z głową zwróconą w trzech czwartych w lewo. Ubrany w brązowy habit franciszkański przepasany sznurem (cingulum), z przewieszonym u pasa różańcem. Stopy obute w brązowe sandały. Święty przedstawiony jako mężczyzna o okrągłej twarzy z pełnymi, zaróżowionymi policzkami, o dużych, ciemnych oczach oraz długim, prostym nosie. Głowa z tonsurą okolona nimbem. W prawym ręku postać trzyma kwiat białej lilii; w lewym podtrzymuje zamkniętą księgę, na której znajduje się Dzieciątko Jezus. Chrystus ukazany w postawie siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Ukazany jako jasnowłose, pulchne dziecko o jasnej karnacji z wyraźnie zaznaczonym rumieńcem. Oczy duże, nos prosty, usta lekko uśmiechnięte. Głowa otoczona nimbem. Biodra przepasane białą tkaniną. Dzieciątko wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemską. Tło kompozycji stanowi rozległy, górzysty pejzaż z widoczną w oddali sylwetą miasta i płynącą rzeką. Powyżej niebo zasnute białymi obłokami. Na odwrociu obrazu napis „Ołtarz S(więtego) Józefa odnowiony kosztem Pana Józefa Mianowskiego 1851” oraz „Ten Obraz z Ramą Odnowiony na Honor S Antoniego dnia 15 Grudnia 1851. Woj(ciech) Dembowski, Malarz i Pozłotnik m.p. O.M.K.”

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawiający św. Antoniego Padewskiego to dzieło o nieustalonym pochodzeniu i autorstwie. Powstał najpewniej w XVIII wieku, zapewne w warsztacie jednego z małopolskich malarzy. Święty Antoni Padewski żył na przełomie XII i XIII wieku. Urodzony w Lizbonie jako Ferdynand Bullone, wstąpił do zakonu kanoników regularnych św. Augustyna, a następnie za zgodą zakonnych przełożonych do franciszkanów, przyjmując imię Antoni. Działał jako ludowy kaznodzieja na terenie północnych Włoch, wykładał filozofię na Uniwersytecie Bolońskim. Jest uważany za pierwszego profesora wywodzącego się z zakonu franciszkanów. W ikonografii przedstawiany jest najczęściej w brązowym habicie franciszkańskim z symbolem czystości – lilią oraz Dzieciątkiem Jezus siedzącym na księdze lub bezpośrednio na ręku świętego – na pamiątkę wizji, jakiej miał doświadczyć podczas kontemplacji Pisma Świętego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Obraz przycięty i ponownie oprawiony, płótno zdublowane. Odnawiany w 1851 roku przez malarza i pozłotnika Wojciecha Dembowskiego oraz w 1996 roku w Krakowie przez profesor Małgorzatę Schuster-Gawłowską.

Streszczenie

Obraz przedstawiający św. Antoniego Padewskiego to dzieło o nieustalonym pochodzeniu i autorstwie. Powstał najpewniej w XVIII wieku, zapewne w warsztacie jednego z małopolskich malarzy. Dzieło zostało po raz pierwszy wymienione w inwentarzu paczółtowickiej świątyni spisanym w 1833 roku. W 1851 roku obraz został odnowiony przez malarza i pozłotnika Wojciecha Dembowskiego i prawdopodobnie umieszczony na zasuwie ołtarza św. Józefa. W tym czasie obraz przycięto, przeoprawiono oraz przemalowano jego tło. Dokonane wtedy zmiany usunięto podczas konserwacji dzieła przez Małgorzatę Schuster-Gawłowską w 1996 roku. Obraz przedstawia św. Antoniego zgodnie z tradycyjną ikonografią tej postaci: w brązowym habicie franciszkańskim z atrybutami w postaci kwiatu białej lilii oraz Dzieciątkiem Jezus siedzącym na księdze.

Bibliografia

Małkowska-Holcerowa Teresa , "Paczółtowice. Dzieje kościoła parafialnego pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny od średniowiecza po czasu współczesne", Kraków 1998
Strzelichowski Piotr , "Wiadomość o kościele parafialnym w Paczółtowicach w Dyecezyi krakowskiej oraz o jego plebanach, parafianach i dobrodziejach, zebrana na podstawie dokumentów historycznych", Kraków 1900
Janicka-Krzywda Urszula , "Patron – atrybut – symbol", Poznań 1993

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Justyna Kuska, " Św. Antoni Padewski", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-antoni-padewski

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności