Anioł

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Brzeszcze
Miejscowość
Jawiszowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Św. Marcina
Miejsce przechowywania
północna ściana nawy
Identyfikator
DZIELO/13547
Kategoria
rzeźba
Dookreślenie zabytku
anioł
Ilość
1
Czas powstania
przełom XVII i XVII wieku
Technika i materiał
drewno rzeźbione, polichromowane, złocone
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Rzeźba anioła do kościoła w Jawiszowicach została pozyskana w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku z terenów południowowej (Orawka?).

Opis

Pełnoplastyczna wolnostojąca figura przedstawia w całej postaci uskrzydlonego anioła. Został on ujęty frontalnie w kontrapoście z głową w trzech czwartych zwróconą w prawo w lekkim skłonie. Stoi on na złocistym obłoku mając lewą nogę lekko zgiętą w kolanie i wspartą o obłok. Anioł obie ręce ma uniesione ku górze na wysokości piersi. Układ palców prawej ręki wskazuje, iż mógł w niej coś trzymać, natomiast lewa dłoń ujęta jest w geście wskazującym. Postać charakteryzuje pociągła, młodzieńcza twarz o jasnej karnacji z nieznacznie zmarszczonymi brwiami, prostym nosem i półotwartymi ustami. Jego głowę okalają modelowane brązowe włosy sięgające karku. Złocone skrzydła anioła są rozpostarta z charakterystycznym mocnym wycięciem i mięsistym modelunkiem piór ułożonych wertykalnie. Anioł ubrany jest w sięgającą ziemie złoconą tunikę odsłaniającą bose stopy obute w wysokie sandały. Ekspresyjnie udrapowana tunika ma krótkie rękawy sięgające łokci.

Zarys problematyki artystycznej

Pozyskana na wyposażenie kościoła w Jawiszowicach rzeźba powstała zapewne na przełomie XVII i XVIII wieku w środowisku małopolskim. Elementy kostiumologiczne anielskiego stroju, jak też charakterystyczny układ skrzydeł świadczą o zakorzenieniu artysty w sposobie ukazywania aniołów w drugiej połowie XVII wieku, natomiast ekspresyjne ustawienie postaci, jak również dynamiczne drapowanie jego szat zdradzają nowatorskie rozwiązania pojawiające się w małopolskim snycerstwie w początkach XVIII wieku. Rzeźba z Jawiszowic jest prawie tożsama z rzeźbami aniołów z przełomu XVII i XVIII wieku w ołtarzu głównym w kościele pobenedyktyńskim w Tuchowie. Teatralny układ postaci, jej ekspresyjny wyraz twarzy sugeruje, iż rzeźba mogła prezentować któryś z narzędzi męki Pańskiej stanowiąc dopełnienie np. dekoracji ołtarza z ukrzyżowanym Chrystusem.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację feretronu przeprowadzili Dorota i Bogusław Krówka z Krakowa w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 448, il. 697, 699.

Streszczenie

Pozyskana na wyposażenie kościoła w Jawiszowicach rzeźba powstała zapewne na przełomie XVII i XVIII wieku w środowisku małopolskim. Rzeźba z Jawiszowic jest prawie tożsama z rzeźbami aniołów z przełomu XVII i XVIII wieku w kościele pobenedyktyńskim w Tuchowie. Teatralny układ postaci, jej ekspresyjny wyraz twarzy sugeruje, iż rzeźba mogła prezentować któryś z narzędzi męki Pańskiej stanowiąc dopełnienie np. dekoracji ołtarza z Ukrzyżowanym Chrystusem.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Anioł", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/aniol-32

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności