Św. Piotr

Dzieje zabytku

Figury apostołów Piotra i Pawła powstały razem z ołtarzem głównym w 1712 roku. Mogły być wykonane przez Antoniego Frączkiewicza.

Opis

Pełnoplastyczna rzeźba ustawiona na nieregularnej podstawie. Święty ukazany frontalnie, w kontrapoście, z ugiętą prawą nogą oraz głową uniesioną i odchyloną do tyłu. Prawą rękę kładzie na piersi, w lewej nieco wyciągniętej przed siebie trzyma dwa skrzyżowane, srebrzone klucze. Twarz ma szczupłą, o oczach skierowanych w górę, dużym nosie i otwartych ustach, okoloną krótką brodą skręconą w dwa pukle oraz krótkimi, silnie kręconymi włosami. Ubrany jest w czerwoną tunikę, przepasaną w talii, silnie drapowaną, przylegającą do ciała oraz złocony płaszcz zawinięty na lewym ramieniu i zawiązany z przodu postaci, na stopach złocone buty. Polichromia ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Piotr był bratem św. Andrzeja, rybakiem, przyłączył się do Chrystusa i został jego apostołem. Jezus zmienił mu imię (Szymon) na Piotr, co później wyjaśnił: „Ty jesteś Piotr (czyli Skała), i Ja na tej Skale zbuduje Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze do królestwa niebieskiego [...]” (Mt 16, 18-19), dlatego w ikonografii jednym z atrybutów świętego są również klucze. Święci Piotr i Paweł często przedstawiani są razem. Uroczystość obu apostołów obchodzona jest wspólnie, gdyż w tradycji uznaje się, że zginęli w tym samym dniu. Jednocześnie przez swoje zasługi dla Kościoła obaj nazywani są „książętami apostołów”.
Cechy figury św. Piotra odpowiadają repertuarowi formalnemu stosowanemu przez Antoniego Frączkiewicza. Znamienny układ ciała o esowato wygiętej sylwetce, z głową silnie zwróconą ku górze oraz jedną nogą opartą wyżej na podłożu był wielokrotne stosowany przez tego rzeźbiarza, np. w figurze św. Zygmunta z ołtarza w kościele Kamedułów na Bielanach, św. Longina z ołtarza w katedrze w Kielcach czy św. Piotra w ołtarzu głównym świątyni w Rakowie. Rysy twarzy św. Piotra w Gaju odpowiadają typowi twarzy dojrzałego mężczyzny z kręconą brodą i włosami stosowanemu przez Frączkiewicza, chociażby w wyżej wymienionych dziełach, a także w rzeźbie św. Dawida w katedrze w Kielcach i w kościele w Chrzanowie czy Chrystusa Ukrzyżowanego z kościoła św. Anny w Krakowie. Omawiana rzeźba powstała w 1712 roku, co wskazuje na to, że może to być jedno z bardzo wczesnych dzieł rzeźbiarza, dlatego pozbawiona jest jeszcze cech widocznych w jego późniejszej twórczości.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Delikatne przetarcia polichromii.

Streszczenie

Figury apostołów Piotra i Pawła powstały razem z ołtarzem głównym w 1712 roku. Najpewniej zostały wykonane przez warsztat Antoniego Frączkiewicza. Piotr był bratem św. Andrzeja, rybakiem, przyłączył się do Chrystusa i został jego apostołem. W ikonografii jednym z atrybutów świętego są klucze.

Bibliografia