Dwa anioły

Dzieje zabytku

Z informacji źródłowych wiadomo, iż figury w ołtarzu głównym zostały zakupione od zakonu karmelitanek bosych w Krakowie. Nie wiadomo jednak nic o pierwotnym ich umiejscowieniu. Mogły one pochodzić z kościoła tegoż zakonu pod wezwaniem św. Marcina, zamkniętego w 1787 roku, ale bardziej prawdopodobne jest, iż pierwotnie znajdowały się w kościele św. Teresy, konsekrowanym w 1730 roku, do którego w następnych latach wykonano ołtarze. Do kościoła w Chrzanowie zostały przeniesione w 1882 roku. W 2003 roku ołtarz konserwowały Kinga Kuzemczak i Danuta Prząda.

Opis

Figura zwrócona frontalnie, w wykroku, z wypchniętym lewym biodrem, obie ręce wyciągnięte w geście w przeciwną stronę, głowa skierowana w prawo, rzeźba w płynnym ruchu. Twarz owalna, o pełnych policzkach i delikatnych rysach. Nos niewielki, lekko zadarty, oczy małe wpatrzone na wprost, usta niewielki, pełne, rozchylone. Włosy krótkie, rzeźbione w pojedyncze, silnie skręcone pukle, ekspresyjnie rozwiane. Anioł jest ubrany w szatę sięgającą kolan, przewiązaną diagonalnie przez prawe ramię i oplatającą postać wokół z silnie drapowanym fragmentem zawijającym się na ramieniu oraz w partii nóg i marszczonym w obrębie torsu. Skrzydła duże, delikatnie rozchylone. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, szaty złocone.

Figura drugiego anioła zwrócona frontalnie, w kontrapoście i wykroku, o esowato wygiętej sylwetce, głowa skierowana w lewo, delikatnie uniesiona. Lewa ręka złożona na piersi, prawa ugięta, wyciągnięta przed siebie w geście. Twarz owalna, młodzieńcza o delikatnych rysach, niewielki, lekko zadarty nos, oczy małe zwrócone ku górze, usta niewielkie o pełnych wargach. Włosy półdługie, głęboko rzeźbione w pojedyncze, wijące się pasma, ekspresyjnie poruszone, opadające na kark. Anioł jest ubrany w marszczoną tunikę, ściśle przylegającą do ciała, odsłaniającą tors i nogi oraz płaszcz przewiązany przez lewe ramię, z fragmentem podtrzymywanym dłonią na piersi, dalej otaczający postać, opadający na tył, z zawiniętą z przodu postaci partią materiału. Tkanina miękko rzeźbiona w grube, ekspresyjnie kształtowane fałdy, płynnie otaczająca postać z wywiniętym fragmentem na prawym boku. Skrzydła duże, złożone. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, szaty i atrybuty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Para ekspresyjnie rzeźbionych figur wykazuje duże podobieństwa do dzieł Antoniego Frączkiewicza. Najbliższe figurom w Chrzanowie są rzeźby aniołów w ołtarzu głównym w kościele św. Wojciecha w Krakowie oraz w ołtarzu głównym w kościele parafialnym w Tuchowie, te ostatnie ukończone po śmierci Frączkiewicza w 1741 roku przez jego współpracowników. Wszystkie te postacie wyróżnia ten sam sposób modelowania sylwetki ukazanej w kontrapoście, z lekko odchyloną głową, rozłożonymi rękami, rozfalowanymi szatami odsłaniającymi tors oraz nogę i w sposób charakterystyczny wijącymi się pomiędzy udami. Szaty były modelowane głęboko, niejako wybierane, układając się w różnorodne fałdy. Nawet twarze aniołów są do siebie podobne, mają zadarte nosy, pełne policzki i silnie skręcone pukle włosów.

Streszczenie

Para ekspresyjnie rzeźbionych figur aniołów pochodzi z kościoła Karmelitanek bosych w Krakowie. Na podstawie analizy stylistycznej można wskazać ich autora – Antoniego Frączkiewicza. W 1882 roku figury zakupiła parafia św. Mikołaja w Chrzanowie.

Bibliografia