Ołtarz w kaplicy cmentarnej

Dzieje zabytku

Ołtarz w kaplicy grobowej rodziny Dunin-Brzezińskich na cmentarzu parafialnym w Łazanach powstał w 1893 roku z fundacji Eweliny Dunin-Brzezińskiej, wdowy po właścicielu wsi Julianie Dunin-Brzezińskim. Dzieło wykonał rzeźbiarz Kazimierz Wakulski, który rok wcześniej wykonał także nowy ołtarz główny dla łazańskiej świątyni (wg projektu Tadeusza Stryjeńskiego). Jak zapisano w „Liber memorabilium” parafii i kościoła w Łazanach w 1893 roku: „rozpoczęła W(ielmożna) P(ani) Ewelina Brzezińska budowę kaplicy na grzebalnym cmentarzu, z grobowcem familijnym, którą prowadził Józef Janicki budowniczy w Krakowa. Stanęła ta kaplica w stylu gotyckim w miesiącu Wrześniu 1893 w Listopadzie ustawił rzeźbiarz Wakulski ołtarz w stylu gotyckim, ławki boczne w Grudniu poświęcił miejscowy Pleban kaplicę w delegacyi Jego Eminacyi Księcia Kardynała w tym samym miesiącu przeniesiono zwłoki do grobowca”.

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny, jednoosiowy. Mensa drewniana, prostopadłościenna na cokole. Antepedium dekorowane płyciną w formie leżącego prostokąta mieszczącą medalion z monogramem IHS w otoku z glorii promienistej. Retabulum o neogotyckich formach umieszczone na niewielkim cokole z monogramem PX na osi. W centrum ostrołukowa płycina ujęta złoconymi neogotyckimi kolumienkami mieszcząca rzeźbiony krucyfiks. W tle malowana dekoracja w postaci wici roślinnej oraz równoramiennych krzyży. Całość ujęta ażurowymi uszami w formie ostrołukowych, wypełnionych maswerkiem arkadek zwieńczonych pinaklami. Całość zamknięta od góry wimpergą zdobioną złoconymi żabkami oraz zwieńczoną krzyżem. Struktura malowana w odcieniach brązu, zieleni i czerwieni. Detal architektoniczny oraz ornamentyka złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Omawiany ołtarz, podobnie jak architektura kaplicy grobowej, w której jest umieszczony, reprezentuje popularny pod koniec XIX wieku styl neogotycki. Autor nastawy Kazimierz Wakulski był działającym w drugiej połowie XIX stulecia rzeźbiarzem. Urodzony w 1837 roku w Działoszynie artysta, pracował wraz z Tadeuszem Stryjeńskim przy renowacji ołtarza głównego w kościele Mariackim w Krakowie, a także przy odnawianiu stall oraz ołtarza w katedrze na Wawelu. Artysta zmarł w 1904 roku w Krakowie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz w stylu neogotyckim umieszczony w kaplicy na cmentarzu parafialnym w Łazanach powstał w 1893 roku z fundacji Eweliny Dunin-Brzezińskiej, wdowy po właścicielu wsi Julianie Dunin-Brzezińskim. Dzieło wykonał rzeźbiarz Kazimierz Wakulski, który rok wcześniej sporządził także nowy ołtarz główny dla łazańskiej świątyni (wg projektu Tadeusza Stryjeńskiego). Wakulski był rzeźbiarzem czynnym w drugiej połowie XIX wieku – oprócz wykonywania ołtarzy zajmował się także renowacją zabytków. Pracował m.in. w kościele Mariackim w Krakowie i katedrze na Wawelu.

Bibliografia