Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Biskupice
Miejscowość
Łazany
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niegowić
Parafia
Parafia Znalezienia Krzyża Świętego
Tagi
historyzm neogotyk styl eklektyczny sztuka XIX wieku
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/03487
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
1898 rok
Fundator
ksiądz Franciszek Błachut
Technika i materiał
drewno rzeźbione, polichromowane i złocone; techniki snycerskie
Autor noty katalogowej
Justyna Kuska
Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Ambona została ufundowana w 1898 roku przez księdza Franciszka Błachuta – proboszcza w Łazanach. Dzieło wykonali rzemieślnicy Jan Wilk i Antoni Zgut, którzy w tym samym czasie pod kierunkiem Sławomira Odrzywolskiego odnawiali barokowe ołtarze boczne w nawie głównej łazańskiej świątyni. W „Liber memorabilium” pod datą 1898 zapisano: „Sprawiono nową ambonę w stylu romańsko-gotyckiem według legatu(m) Ks. Ludwika Nawary robił Jan Wilk Stolarz ze Sławkowic”.

Opis

Ambona ośmioboczna o architektonicznych formach dostępna schodkami z prezbiterium. Kosz wsparty na czterech smukłych kolumienkach o złoconych trzonach ujętych w połowie wysokości pierścieniami; kapitele impostowe dekorowane girlandami. Podpory podtrzymują strukturę o formie baldachimu dekorowanego trójlistnym maswerkiem oraz czterolistną rozetką. Kosz wydzielony profilowanym gzymsem, u dołu którego podwieszony fryz arkadkowy; rozczłonkowany kolumienkami analogicznymi jak w podstawie, ale z kanelowanymi trzonami. W polach dekoracja płycinowa wypełniona symetrycznym ornamentem roślinnym i kwiatowym z wplecionymi elementami takimi jak krzyż i winne grona. Kosz zakończony parapetem w formie profilowanego gzymsu z ornamentem kostkowym. Poniżej fryz arkadkowy wypełniony motywem maswerkowym. Schody jednobiegowe, sześciostopniowe z profilowaną poręczą, złoconą i polichromowaną na kolor czarny. Balaski w formie kolumienek z prostopadłościennymi bazami oraz impostowymi kapitelami. Poręcz zakończona słupem w postaci filaru o profilowanej podstawie. Trzon z płaskorzeźbionymi złoconymi półkolumienkami i złoconą dekoracją roślinną ujętą w prostokątną płycinę zamkniętą łukiem półkolistym; powyżej rozetka. Struktura ambony malowana na czarno z czerwonymi elementami. Trzony kolumn oraz ornamentyka złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona to jeden z głównych elementów wyposażenia każdego kościoła. Jej przeznaczenie wiązało się z odczytywaniem teksów liturgicznych oraz wygłaszaniem kazań. Ambona w kościele w Łazanach reprezentuje typ ambony wolnostojącej, dostępnej nie od zakrystii, ale osobnymi schodkami od strony prezbiterium. Jej autorami są rzemieślnicy Jan Wilk i Antoni Zgut, którzy w latach 1897-1898 wykonywali różne prace renowacyjne dla kościoła w Łazanach. Pod koniec XIX wieku w omawianej świątyni wymieniono wiele elementów wyposażenia, zastępując je nowymi obiektami, zwykle utrzymanymi w stylu neogotyckim. Ambona w kościele w Łazanach to jednak dzieło, które należy zaklasyfikować jako eklektyczne.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Liczne ubytki w drewnie i polichromii.

Streszczenie

Ambona została ufundowana w 1898 roku przez księdza Franciszka Błachuta – proboszcza w Łazanach. Utrzymane w konwencji eklektyzmu dzieło wykonali rzemieślnicy Jan Wilk i Antoni Zgut, którzy w tym samym czasie pod kierunkiem Sławomira Odrzywolskiego odnawiali barokowe ołtarze boczne w nawie głównej łazańskiej świątyni.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Krasnowolski Bogusław, "Parafia i kościół pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego w Łazanach", Kraków 2013
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016

Jak cytować?

Justyna Kuska, "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-27

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności