Ambona

Dzieje zabytku

Dzieje omawianej ambony nie są dobrze znane. Mogła ona powstać w trzeciej ćwierci XVII wieku (przed 1673) tj. w czasie kiedy wdowa po Karolu Szembeku, jednym z fundatorów gorenickiej świątyni, Krystyna Dembian (Dembińska) przy wsparciu swoich dwóch kolejnych mężów ukończyła budowę murowanego kościoła w Gorenicach lub około 1731 roku kiedy wyposażenie świątyni zostało częściowo wymienione przy okazji prac prowadzonych przez Michała Stanisława Tarnowskiego i jego żonę Różę z Rylska Ściborównę.

Opis

Ambona przyścienna, drewniana, polichromowana i złocona, z baldachimem, dostępna schodkami od strony prezbiterium. Kosz ambony na rzucie czworoboku o ściętych narożach oraz wklęsłych bokach ustawiony na profilowanym cokole, ujęty w narożach wolutowymi pilastrami dźwigającymi bogato profilowane, pełne belkowanie z wydatnym gzymsem. Pola kosza wklęsłe, dekorowane prostokątnymi płycinami. Całość ujęta od dołu czterema wolutami; pod spodem podwieszone pełnoplastyczne, złocone winne grono. Baldachim na rzucie czworoboku o ściętych narożach i wklęsłych bokach; bogato profilowany. Zwieńczony pełnoplastyczną, polichromowaną figurą św. Jana Ewangelisty trzymającego kielich ustawioną na ażurowej konsoli wspartej na wolutach. Na podniebiu płaskorzeźbione, złocone i srebrzone przedstawienie gołębicy Ducha Świętego. Ambona polichromowana (w tym marmoryzowana) w dwóch odcieniach jasnej, pastelowej zieleni. Detale elementów architektonicznych złocone. Figura św. Jana w pełni polichromowana.

Zarys problematyki artystycznej

Obiekt został wzmiankowany przez księdza Jana Wiśniewskiego w wydanym w 1935 roku „Historycznym opisie kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem”, który jednak nie podał szczegółowych informacji dotyczących dziejów ani problematyki artystycznej ambony oraz w „Katalogu zabytków sztuki w Polsce" poświęconym zabytkom ówczesnego województwa krakowskiego. Autorstwo dzieła nie jest znane, jak już wspomniano ambona mogła powstać w trzeciej ćwierci XVII wieku, kiedy ukończono budowę gorenickiej świątyni. Wydaje się jednak mało prawdopodobne, by ambona należała do pierwotnego wystroju tego kościoła. Obiekt posiada cechy późnobarokowe, co wskazuje raczej na to, że ufundowano go w drugiej ćwierci XVIII wieku. W 1731 roku dzięki staraniom Michała Stanisława Tarnowskiego i Róży z Rylska Ściborówny znacząco przebudowano kościół w Gorenicach, m.in. wymieniając fasadę świątyni i wznosząc na nowo jej mury. Podczas tych prac ufundowano również dużą część wyposażenia, w tym ołtarz główny oraz liczne paramenty i szaty liturgiczne. Brakuje jednak przekazów dotyczących fundacji omawianej ambony.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry, stan zachowania wskazuje na przeprowadzoną niedawno konserwację.

Streszczenie

Dzieje omawianej ambony oraz jej autorstwo ze nie są znane. Ambona mogła powstać w trzeciej ćwierci XVII wieku, kiedy ukończono budowę gorenickiej świątyni. Wydaje się jednak mało prawdopodobne, by ambona należała do pierwotnego wystroju tego kościoła. Obiekt posiada cechy późnobarokowe, co wskazuje raczej na to, że ufundowano go w drugiej ćwierci XVIII wieku. W 1731 roku dzięki staraniom Michała Stanisława Tarnowskiego i Róży z Rylska Ściborówny znacząco przebudowano kościół w Gorenicach oraz ufundowano dużą część jego wyposażenia, w tym ołtarz główny oraz liczne paramenty i szaty liturgiczne. Brakuje jednak przekazów dotyczących fundacji omawianej ambony.

Bibliografia