Detal architektoniczny

Dzieje zabytku

Data powstania omawianych elementów architektonicznych we wnętrzu kościoła w Łazanach odpowiada mniej więcej czasowi, w którym ukończono budowę obecnej świątyni. W literaturze tematu często podaje się, że budowla powstała w latach 1586-1590. Wydaje się jednak, że te ramy czasowe nie do końca odpowiadają stanowi faktycznemu prac muratorskich. Ich początek rzeczywiście najprawdopodobniej nastąpił w 1586 roku, gdyż taka data widnieje na drewnianym schowku na monstrancję ufundowaną przez Sebastiana Lubomirskiego 1584 roku. Ustalenie czasu zakończenia budowy kościoła nastręcza więcej trudności. Wiadomo, że w 1597 roku trwały jeszcze prace przy wznoszeniu murów obecnej świątyni wokół poprzedniego kościoła. W wizytacji biskupiej przeprowadzonej w 1748 roku z kolei odnotowano informację o wyrytej nad sakramentarium dacie 1594 odnoszącej się do konsekracji kościoła. Na portalu prowadzącym do zakrystii umieszczona jest natomiast data 1590, która mogłaby świadczyć o tym, że część prezbiterialną świątyni wybudowano w latach 1590-1594. Z pewnością budowa świątyni była już ukończona przed 1618 rokiem.

Opis

Komplet sześciu kamiennych konsol w formie męskich, brodatych głów, na które spływają żebra krzyżowego sklepienia w nawie głównej. Postać pierwsza o twarzy szerokiej, okolonej długim zarostem oraz włosami układającymi się w loki na czole. Oczy zamknięte, wydatny, prosty nos. Widoczne rurkowate bruzdy na czole. Postać druga o twarzy pociągłej, okolonej długim zarostem artykułowanym za pomocą rurkowatych fałd. Broda na końcu nieznacznie rozdwojona. Włosy proste ponad czołem tworzą trójkątne zakola. Oczy zamknięte, czoło pokryte bruzdami. Postać trzecia o trójkątnej twarzy z niskim, pokrytym bruzdami czołem i kręconych włosach. Oczy zamknięte. Postać czwarta o owalnej, pełnej twarzy, wystających kościach policzkowych. Zarost artykułowany za pomocą równoległych fałdek. Włosy układające się w loki ponad czołem. Oczy zamknięte. Postać piąta o szerokiej, płaskiej twarzy z gęstym zarostem. Długie, falowane wąsy, zamknięte oczy. Włosy ponad czołem układające się w loki. Postać szósta o pociągłej, podłużnej twarzy z zarostem. Długi, prosty nos, zamknięte oczy, niskie czoło ponad, którym bujne, proste włosy. Na przecięciach żeber dwa polichromowane zworniki z godłem herbu Drużyna oraz syglami „S(ebastian) L(ubomirski)" umieszczonymi na czerwonym tle, pierwszy ośmioboczny, drugi w kształcie wieloliścia. W podniebiu arkady tęczowej wolutowa konsola ustawiona na kapitelu pilastra w podniebiu łuku tęczowego. U podstawy konsoli, na osi umieszczony rollwerkowy kartusz mieszczący godło herbu Drużyna oraz sygle „S(ebastian) L(ubomirski)”.

Zarys problematyki artystycznej

Świątynia w Łazanach pod względem stylistycznym stanowi połączenie cech późnogotyckich z renesansowymi i manierystycznymi. Detal rzeźbiarski i architektoniczny również łączy w sobie formy średniowieczne z nowożytnymi. Zworniki sklepienne znajdujące się na przecięciach żeber w korpusie nawowym i prezbiterium dekorowane są płaskorzeźbionymi późnogotyckimi tarczami z herbem Drużyna i syglami „S(ebastian) L(ubomirski)” odnoszącymi się do fundatora świątyni Sebastiana Lubomirskiego, podczas gdy ten sam motyw heraldyczny umieszczony u nasady archiwolty łuku tęczowego ujęty jest w manierystyczne kartusze herbowe. Żebra podtrzymujące sklepienia mają popularny w średniowiecznym budownictwie sakralnym gruszkowaty profil, a konsole, na które owe żebra spływają, przybierają popularną w XIV i XV wieku formę głów ludzkich z dużymi nosami, głęboko osadzonymi oczami i bujnymi wąsami oraz brodami. Zdaniem Bogusława Krasnowolskiego, ta różnorodność świadczy o tym, że przy kościele w Łazanach pracowały dwa odrębne warsztaty rzeźbiarskie. Pierwszy z nich tkwił jeszcze w dawnej, średniowiecznej stylistyce, drugi z kolei czerpał już z nowych wzorów, inspirując się działalnością Jana Michałowicza z Urzędowa czy Santi Gucciego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Data powstania omawianych elementów architektonicznych kościoła w Łazanach odpowiada mniej więcej czasowi, w którym ukończono budowę obecnej świątyni tj. wykonane zostały pod koniec XVI wieku. Budowla i jej detal architektoniczny pod względem stylistycznym stanowią połączenie cech późnogotyckich z renesansowymi i manierystycznymi. Omawiane zworniki sklepienne z godłem herbu Drużyna i syglami „S(ebastian) L(ubomirski)” odnoszącymi się do fundatora kościoła Sebastiana Lubomirskiego oraz konsole dekorowane motywem głów ludzkich przybierają formy późnogotyckie. Konsola w podniebiu arkady tęczowej z godłem herbu Drużyna i syglami „S(ebastian) L(ubomirski)” przybiera formę nowożytną (kartusz dekorowany motywem rollwerku). Zdaniem Bogusława Krasnowolskiego przy kościele w Łazanach pracowały dwa warsztaty rzeźbiarskie. Pierwszy tkwił w średniowiecznej stylistyce, drugi czerpał z nowych wzorów, inspirując się działalnością Jana Michałowicza z Urzędowa czy Santi Gucciego.

Bibliografia