Chrzcielnica

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Biskupice
Miejscowość
Łazany
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niegowić
Parafia
Parafia Znalezienia Krzyża Świętego
Tagi
renesans rzeźba XVI wieku sztuka późnorenesansowa sztuka renesansowa sztuka XVI wieku
Miejsce przechowywania
kościół, nawa
Identyfikator
DZIELO/03488
Kategoria
chrzcielnica
Ilość
1
Czas powstania
koniec XVI wieku
Fundator
Sebastian Lubomirski (?)
Technika i materiał
piaskowiec, drewno, miedź cynowana; techniki kamieniarskie i snycerskie
Wymiary podstawowe
wysokość – 120 cm
Wymiary szczegółowe
Średnica czary – 36,5 cm
Wymiary szczegółowe
Średnica czary – 36,5 cm
Autor noty katalogowej
Justyna Kuska
Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0

Dzieje zabytku

Omawiana chrzcielnica należy do najstarszych elementów wyposażenia obecnego kościoła w Łazanach. Świątynia została wybudowana w latach 1586-1590 z fundacji Sebastiana Lubomirskiego. Wcześniej na jej miejscu stał mniejszy, drewniany kościół, wokół którego powstawały mury nowej budowli. O wyposażeniu pierwotnego kościoła w Łazanach można przeczytać w wizytacji biskupiej kardynała Jerzego Radziwiłła przeprowadzonej w 1597 roku. Wizytator wymienia w niej kamienną chrzcielnicę, być może tożsamą z obecnie zachowaną: „Item Habet Fontem lapideum achenum mundum cum aqua munda in se continentem bene clausum”. W kolejnych wizytacjach z 1617, 1629, 1663 roku powtarza się skrótowa informacja o kamiennej chrzcielnicy z miedzianą misą i pokrywą. Dopiero w dokumencie biskupa Kazimierza Łubieńskiego sporządzonym w 1703 roku wizytator odnotował więcej szczegółów dotyczących omawianej chrzcielnicy. Według tej relacji było to dzieło kamienne z czterema wykutymi herbami dookoła, ustawione na jednostopniowym podwyższeniu. Pokrywa chrzcielnicy wykonana była z drewna i zwieńczona globem oraz krzyżem: „Baptisterium. Lapideum, cum quatuor incis Stemmatibus circumcirca, cum uno gradu(s). [...] Tectum baptisterii vetus coloratum ligneum, cum globo et cruce in sumitate”. W 1898 roku chrzcielnica została odnowiona z inicjatywy proboszcza w Łazanach, księdza Franciszka Błachuta.

Opis

Piaskowcowa, płaskorzeźbiona chrzcielnica ustawiona na prostopadłościennym, profilowanym postumencie z uskokiem. Trzon o przekroju ośmiobocznym dekorowany płaskorzeźbionym, symetrycznym ornamentem roślinnym. Czara półkolista, puklowana; w narożach owalne tarcze z godłami herbów: Odrowąż, Gryf, Drużyna i Warna oraz syglami „S(ebastian) L(ubomirski)”. W otoku czary ornament analogiczny jak na trzonie. Pokrywa drewniana o podstawie ośmiobocznej z dekoracją płycinową. Zwieńczona przecinającymi się kabłąkami dekorowanymi kaboszonami, zamknięta kulą oraz równoramiennym krzyżem o ramionach zakończonych trójlistnie.

Zarys problematyki artystycznej

Chrzcielnica to ustawiony we wnętrzu kościoła zbiornik na święconą wodę używaną podczas sakramentu chrztu. Na terenie Polski najpowszechniej spotykane są chrzcielnice o kształcie kielichowym, wykonane z kamienia, drewna lub metalu. Omawiane dzieło zostało wyrzeźbione w piaskowcu, przybiera uproszczone formy architektoniczne (profilowany postument i prosty, ośmioboczny trzon). Zastosowana ornamentyka w postaci symetrycznego ornamentu o osiowym przebiegu przypomina renesansową arabeskę. Herby na czarze chrzcielnicy oraz inicjały S. L. odnoszą się najprawdopodobniej do fundatora murowanego kościoła w Łazanach – Sebastiana Lubomirskiego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Omawiana chrzcielnica należy do najstarszych elementów wyposażenia obecnego kościoła w Łazanach. Murowana świątynia została wybudowana w latach 1586-1590 z fundacji Sebastiana Lubomirskiego na miejscu starszej, drewnianej budowli. Dzieło o formach architektonicznych i renesansowej ornamentyce dekorowane jest herbami: Odrowąż, Gryf, Drużyna i Warna, a inicjały S. L. odnoszą się najprawdopodobniej do Sebastiana Lubomirskiego – fundatora obecnego kościoła w Łazanach.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Krasnowolski Bogusław, "Parafia i kościół pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego w Łazanach", Kraków 2013
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Justyna Kuska, "Chrzcielnica", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/chrzcielnica-24

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności