Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Figura została zamówiona zapewne w warsztacie Gottlieba Mireckiego w Bielsku do ołtarza, który wykonali w 1893 roku stolarze z Żywca na wzór wcześniejszej o kilka lat nastawy ołtarza bocznego Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Opis

Gipsowa, pełnoplastyczna figura św. Antoniego z Dzieciątkiem Jezus ustawiona została na ciemnym, niewysokim prostopadłościennym postumencie o ściętych narożach. Święty został ukazany całopostaciowo w lekkim kontrapoście w nieznacznym esowatym wygięciu. W prawej ręce trzyma lilię, a na lewym ramieniu małego Jezusa. Antoniego przedstawiono jako młodego mężczyznę o kędzierzawych włosach z tonsurą. Ma pociągłą, lekko wychudzoną twarz o jasnej karnacji z wyrazistymi oczami, prostym nosem i wydatnymi ustami. Głowę otacza owalny druciany nimb. Ubrany jest w brązowy habit franciszkański przewiązany podwójnym sznurem z węzłem przy jednym z końców. Z prawej strony przez sznur przewieszony jest czarny różaniec. Trzymane przez niego Dzieciątko zostało ujęte w trzech czwartych w prawo. Mały Jezus obiema rączkami zdaje się trzymać Antoniego. Głowę o jasnych włosach Zbawiciel odwraca w stronę widza, patrząc przed siebie. Ma wysokie czoło, rumiane policzki, wyraziste oczy i usta oraz prosty nos. Ubrany jest w bladoróżową tunikę, odsłaniającą fragment lewej stopy.

Zarys problematyki artystycznej

Jawiszowickie wyobrażenie św. Antoniego z Padwy wyrasta z tradycyjnej ikonografii świętego ukazywanego najczęściej z Dzieciątkiem Jezus na rękach i lilią. W takim kształcie przedstawienia św. Antoniego produkowano masowo. Figura pod względem formalno-artystycznym jest prawie identyczna z dwiema wcześniejszymi figurami św. Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej, które powstały wraz z nastawą ołtarza bocznego w 1877 roku w bielskim zakładzie Gottlieba Mireckiego. Stąd też można wnioskować, iż w tym samym miejscu wykonano statuę św. Antoniego, podobnie jak i drugą figurę z ołtarza - św. Józefa. Obie figury, podobnie jak statuy z lewego ołtarza, wzorowane są na bardzo popularnych rzeźbach sprowadzanych na przełomie XIX i XX wieku z warsztatów tyrolskich.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację rzeźby wraz nastawą przeprowadzili Dorota i Bogusław Krówkowie z Krakowa w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku.

Literatura

R. Kalinowski, Ecclesia Sancti Martini Jawiszowice, Kraków 2017, s. 90.

Streszczenie

Figura została zamówiona zapewne w warsztacie Gottlieba Mireckiego w Bielsku do ołtarza, który wykonali w 1893 roku stolarze z Żywca na wzór wcześniejszej o kilka lat nastawy ołtarza bocznego Najświętszego Serca Pana Jezusa. Jawiszowickie wyobrażenie św. Antoniego z Padwy wyrasta z tradycyjnej ikonografii świętego ukazywanego najczęściej z Dzieciątkiem Jezus na rękach i lilią.