ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Szaflary
Miejscowość
Szaflary
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Biały Dunajec
Parafia
Św. Andrzeja Apostoła
Miejsce przechowywania
nawa główna
Identyfikator
DZIELO/14361
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
koniec XIX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno modrzewiowe, techniki snycerskie, lakierowanie, złocenie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Ambona najprawdopodobniej powstała w warsztacie Wita Wisza (zm. 1930) pod koniec XIX wieku wraz z ołtarzem głównym i dwoma ołtarzami bocznymi.

Opis

Przyścienną ambonę wspartą na masywnym filarze ustawiono przy północnej ścianie nawy, obok wejścia do kaplicy Matki Boskiej Szaflarskiej. Wejście na nią prowadzi z kruchty północnej. Ambona z wejściem połączona jest za pomocą podestu z drewnianą, ażurową balustradą, utworzoną z półokrągłych arkadek wspartych na wysmuklonych tralkach. Filar ambony ustawiono na dwupoziomowym cokole na planie czworoboku o ściętych narożach. Cokół w górnej części przechodzi w ośmioboczny filar zwieńczony stylizowanymi i złoconymi liśćmi akantu ułożonymi kielichowo. Boki filaru zdobią stylizowane, złocone kampanulle. Kosz ambony wykonano na planie czworoboku. W narożach pojawiły się pilastry podtrzymujące wyłamane belkowanie stanowiące parapet ambony, dekorowane stylizowaną wicią akantową z palmetami. Ścianki kosza ozdobione zostały podwójnymi, prostokątnymi płycinami, zamkniętymi łukiem odcinkowym, które wypełniono płaskorzeźbioną i złoconą, stylizowaną wicią akantu. Również pilastry na narożach ozdobiono stylizowaną wicią liści akantu, wieńcząc je kapitelami kompozytowymi. Przy dolnej krawędzi kosza zawieszono płaskorzeźbione i złocone girlandy kwiatowo-roślinne. Wysoki zaplecek ambony uzyskał architektoniczną formę flankowaną przez dwie kolumny z attyckimi bazami na wysokich postumentach, z pierścieniem w połowie wysokości i kapitelami kompozytowymi. Kolumny podtrzymują belkowanie dodatkowo wsparte na czterech konsolkach. W polu pomiędzy kolumnami na tle prostokątnej zwieńczonej półokrągło płyciny wyobrażono dwie płaskorzeźbione, półokrągłe tablice Dekalogu, dekorowane diagonalnymi rozetkami. Ponad amboną zawieszono baldachim na planie czworoboku o ściętych narożach, zwieńczonych małymi pinaklami. Jego boki ozdabia stylizowany ornament akantowy z muszlami. Na podniebieniu wyobrażono rzeźbioną gołębicę Ducha Świętego. Całość baldachimu wieńczy ażurowa latarnia na planie ośmioboku, o ośmiu kolumnach wspierających belkowanie, z daszkiem zwieńczonym krzyżykiem.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona w Szaflarach stanowi ciekawy przykład modyfikacji neogotyckiego wzoru, którego istotnym elementem jest podtrzymujący kosz wieloboczny filar. Jednocześnie ozdobiono ją dekoracją w duchu historycyzmu popularnego w środowisku krakowskim na przełomie XIX i XX wieku. Na uwagę zasługuje fakt, że boki kosza nie zostały wypełnione tradycyjnymi przedstawieniami czterech ewangelistów. Zastąpiono ich stylizowaną wicią akantową. W ten sposób artysta, łącząc bogatą, złoconą ornamentację z "surową" lakierowaną i bajcowaną strukturą czerwonawego drewna modrzewiowego, uzyskał efekt zbliżający swe dzieło do rodzimych prac snycerskich powstających na Podhalu na przełomie XIX i XX wieku. Za autorstwem Wita Wisza przemawia dekoracja ambony zbliżona do tej zastosowanej przez niego w sygnowanym ołtarzu głównym i dwóch ołtarzach bocznych w Szaflarach.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono na przełomie XX i XXI wieku.

Literatura

Sz. Tracz, Kościół parafialny św. Andrzeja w Szaflarach, Szaflary 2012, s. 21-22.

Streszczenie

Ambona najprawdopodobniej powstała w warsztacie Wita Wisza (zm. 1930) pod koniec XIX wieku wraz z ołtarzem głównym i dwoma ołtarzami bocznymi.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-105

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności