ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Brzeszcze
Miejscowość
Brzeszcze
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Urbana
Miejsce przechowywania
filar przytęczowy lewy (północny)
Identyfikator
DZIELO/24026
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
1877 rok
Fundator
Karol Haempel
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno rzeźbione, polichromowane, złocone
Wymiary podstawowe
szerokość – 110 cm
wysokość – ok. 390 cm
głębokość – 110 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Ambonę ufundował w 1877 roku Karol Haempla, dzierżawca miejscowego dworu. W 1895 roku odnowiono ją ze składek parafian.

Opis

Przyścienna, wisząca ambona składa się z kosza i prowadzących do niego jednobiegowych schodów z balustradą, zaplecka oraz baldachimu. Wieloboczny kosz ustawiono na profilowanym, łamanym cokole. Poniżej widoczne jest podwieszenie utworzone ze zmniejszających się profilów układających się w spłaszczony stożek. Boki kosza artykułowano za pomocą diagonalnie ustawionych filarków na cokolikach podtrzymujących imposty z profilowanym i łamanym belkowaniem. Trzony filarków ozdobiono prostokątnymi płycinami z rozetą w środku. Płaszczyzny pomiędzy filarkami udekorowano prostokątnymi płycinami obwiedzionymi obramieniami z wolich oczu z geometryzowanym, płaskorzeźbionym ornamentem roślinno-kwiatowym w polu. Płyciny pomiędzy impostami przy górnych krawędziach ozdobiono ornamentem kostkowym. Zaplecek ambony ujęto dwoma pilastrami o płaskich głowicach zdobionych motywem stylizowanych liści. Trzony pilastrów przedzielono na środku medalionem z rozetą i dwiema palmetami. Pomiędzy pilastrami umieszczono pole obrazowe w kształcie wydłużonego prostokąta o ściętych narożach w części górnej. W polu znajduje się obraz z całopostaciowym przedstawieniem Chrystusa jako Dobrego Pasterza. Ponad zapleckiem zawieszono wieloboczny baldachim utworzony z łamanego, profilowanego belkowania i podwieszonego lambrekinu, zwieńczony wielobocznymi spływami, na szczycie których umieszczono na poduszce zamkniętą księgę, a za nią na obłokach w otoczeniu promieni dwie tablice Dekalogu. Strukturę architektoniczną ambony polichromowano w kolorze opalizującej zieleni, profile, ornamenty wyzłocona, a tablice Dekalogu i obłoki posrebrzono.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona w Brzeszczach reprezentuje strukturę, wywodzącą się z form stosowanych w dobie baroku. Jednakże występujące załamania profili, wprowadzenie płycin z ornamentami inspirowanymi zdobnictwem o proweniencji renesansowej wskazuje na mocny wpływ stylistyki historyzującej obecnej w sztuce Galicji od drugiej połowy XIX wieku. Jednocześnie mocny akcent został położony na uwypuklenie nowego przekazu ideowego, o czym świadczy obraz Chrystusa jako Dobrego Pasterza w zaplecku, a także obecność w zwieńczeniu księgi Ewangelii oraz tablic Dekalogu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono na początku XXI wieku.

Literatura

Szyszka, Dzieje parafii Brzeszcze, Brzeszcze 1996
Kalendarium parafii św. Urbana w Brzeszczach, Brzeszcze 2004

Streszczenie

Ambonę ufundował w 1877 roku Karol Haempla, dzierżawca miejscowego dworu. W 1895 roku odnowiono ją ze składek parafian. Obiekt wykonał w duchu dziewiętnastowiecznego historycyzmu.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-114

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności