Ołtarz boczny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Jordanów
Miejscowość
Osielec
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Apostołów Filipa i Jakuba
Tagi
Eljasz Wojciech malarstwo XIX wieku ołtarz boczny św. Filip św. Jakub św. Mikołaj
Miejsce przechowywania
nawa boczna zachodnia
Identyfikator
DZIELO/05053
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
około 1869 roku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Waksmund
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

W polu głównym ołtarza umieszczony jest obraz Wojciecha Eljasza z około 1869 roku przedstawiający apostołów św. Filipa i św. Jakuba, a w zwieńczeniu płótno tego samego malarza przedstawiające św. Mikołaja. Prawdopodobnie w tym czasie powstała również struktura ołtarza, którą około 1869 roku wykonał Andrzej Czesacz z Waksmundu.

Opis

Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Mensa ołtarzowa prostopadłościenna, antepedium ujęte w ramę z dekoracją ornamentalną z greckim krzyżem pośrodku. Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki, ujęte po bokach parą kanelowanych pilastrów, wspierających profilowany gzyms i trójkątny przyczółek, za którym stoi prosty tron wystawienia w formie podwyższonego cokołu. Drzwiczki w kształcie stojącego prostokąta z wpisaną w polu złoconą dekoracją winnej latorośli i motywem kielicha z hostią. Retabulum ołtarzowe wsparte na dwustrefowym cokole, ujęte po bokach parą zdwojonych pilastrów. Kondygnacja flankowana parą złoconych kolumn z kompozytowymi kapitelami, ustawionych na tle pilastrów. Podpory wspierają pełne belkowanie wyłamane nad polem środkowym. Na osi kolumn usadzona jest para klęczących aniołów. W polu głównym obraz w kształcie stojącego prostokąta zakończonego łukiem półkolistym przedstawiający świętych apostołów: Filipa i Jakuba. W górnych przyłuczach pola środkowego para gałązek palmowych przeplecionych przez wianki. Fryz zdobiony wicią z liści akantu, na impostach rozetki, wyżej czerwony gzyms dekorowany kostkowaniem i kimationem. Zwieńczenie w kształcie stojącego prostokąta, flankowane parą kanelowanych pilastrów o korynckich kapitelach podtrzymujących wyłamany gzyms w kształcie łuku nadwieszonego. W polu owalny obraz św. Mikołaja. U szczytu zatknięta promienista gloria z wpisanym pośrodku monogramem IHS na czerwonym tle w wieńcu utworzonym z obłoków. Struktura polichromowana w kolorze jasnozielonym, detale, ornamentyka i profilowania złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz boczny w kościele w Osielcu prawdopodobnie wykonał Andrzej Czesacz około połowy XIX wieku. Struktura opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej. Nastawa jest posadowiona na wysokim cokole, z polem głównym flankowanym podporami, z obrazem w pierwszej kondygnacji oraz glorią promienistą w zwieńczeniu. Klęczące w partii zwieńczenia figury aniołów powstały również w XIX wieku. Andrzej Czesacz (Czesarz) żył na przełomie XVIII i XIX wieku, był stolarzem i rzeźbiarzem, pochodził z Waksmundu. Jest autorem ołtarzy bocznych i ambony w Czarnym Dunajcu, ołtarza głównego w kościele w Osielcu oraz tabernakulum w kościele św. Jana Chrzciciela w Olszówce. Jego dzieła znajdują się również w Klikuszowej i Nowym Targu. Prace artysty zostały wysoko ocenione przez Józefa Łepkowskiego i Józefa Jerzmanowskiego: „wielkie tym utworom zalety przyznać należy”. Biografia artysty jest jednak jak dotąd mało znana. Dekorację malarską ołtarza wykonał krakowski malarz Wojciech Eljasz. Artysta jest autorem szeregu obrazów o tematyce religijnej, znajdujących się obecnie na terenie województwa małopolskiego, w tym dla kościołów w Krakowie. Był uczniem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Pracował przy restauracji ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim. Często kopiował znane schematy kompozycyjne, niemniej wykazując dużą swobodę i opanowanie rzemiosła. Nazywany jest jednocześnie „akademikiem i ostatnim barokowym malarzem religijnym”. W kościele w Osielcu znajdują się różne obrazy, umieszczone w ołtarzach bocznych: „Św. Mikołaj”, „Św. Zofia z córkami” i „Św. Michał Archanioł” i „św. Filip i św. Jakub”. Dzięki sygnaturze umieszczonej na obrazie św. Zofii wiadomo, że wszystkie dzieła malarza, znajdujące się w kościele powstały około 1869 roku, a wraz z nimi prawdopodobnie wykonano w tym czasie ołtarze.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz boczny w kościele w Osielcu wykonał nieznany artysta około 1869 roku w stylu neobarokowym. Struktura opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej. Dekorację malarską ołtarza wykonał krakowski malarz Wojciech Eljasz. W polu głównym znajduje się obraz jego autorstwa Św. Filip i św. Jakub, a w zwieńczeniu kolejny przedstawiający św. Mikołaja.

Bibliografia

"Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, t. 2", Wrocław 1975
Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian , "Sztuka Ziemi Krakowskiej", Kraków 1982
Kociołek Janusz, "Najcenniejsze zabytki architektury powiatu suskiego", Sucha Beskidzka 2001
Łepkowski Józef, Jerzmanowski Józef, "Ułamek z podróży archeologicznej po Galicyi odbytej w r. 1849. Okolica podkarpacka: obwód sądecki", Warszawa 1850
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953

Jak cytować?

Maria Działo, "Ołtarz boczny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-76

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności