Ambona

Dzieje zabytku

Ambona została wykonana w 1869 roku.

Opis

Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem z prawej strony w postaci jednobiegowych schodów. Kosz czworoboczny, na planie kwadratu, o wypukłej ściance bocznej, z półwałkiem u dołu i podwieszoną szyszką. Na ściance frontowej kwadratowa płycina ze stylizowaną rozetą w polu. Na lewej ściance bocznej żłobkowanie i płaskorzeźba przedstawiająca Siewcę. Zaplecek w kształcie wydłużonego prostokąta, flankowany dwoma pilastrami, zamknięty profilowanym gzymsem. W polu dwie pionowe płyciny, górna zamknięta łukiem półkolistym, zdobione pojedynczymi motywami ornamentalnymi. Baldachim na planie kwadratu o ściętych narożach, na brzegach zdobiony lambrekinem. Na szczycie krzyż i otwarta księga z monogramami Chrystusa i Marii, ustawione na tle promienistej glorii i obłoków. Na podniebieniu baldachimu gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii, złożonej z wiązek promieni o nierównej długości. Struktura polichromowana na kolor beżowy, detale jasnozielone i srebrzone, ornamentyka i profilowania złocone. Płaskorzeźba w kształcie poziomego prostokąta, ujęta złoconą ramą. Pośrodku kompozycji mężczyzna zwrócony trzy czwarte w lewo, lewą ręką przytrzymuje płachtę z ziarnem, prawą sieje zboże na zaorane pole. Twarz szeroka, okolona brodą, włosy długie i bujne, opadające na plecy. Ubrany w spodnie górali orawskich, krótką sukmanę oraz torbę skórzaną przy pasku. Po lewej stronie obrazu umieszczone wysokie drzewo oraz ptaki wydziobujące ziarno, po prawej woły zaprzęgnięte do pługa oraz krzyż na wysokim pagórku. W oddali pejzaż wiejski, powyżej błękitne niebo. Kolorystyka ciepła, stonowana. Na kamieniu, po lewej stronie data „1869”.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona stanowi jeden z głównych elementów wyposażenia każdego kościoła. Jej przeznaczenie wiązało się z odczytywaniem teksów liturgicznych oraz wygłaszaniem kazań. Nieznana jest jej atrybucja, prawdopodobnie wykonał ją jakiś lokalny warsztat. Szczególnie interesującym elementem jabłonkowskiej ambony jest płaskorzeźba przedstawiająca Siewcę, na temat której badacze wysunęli kilka interpretacji ikonograficznych. Pierwsza przypisuje wizerunek świętemu Izydorowi, patronowi rolników. Druga św. Wendelinowi, opiekunowi rolników i pasterzy, szczególnie popularnemu na Orawie. Trzecia interpretacja wskazuje na Chrystusa, jako Dobrego Siewcę, któremu diabły (ptaki) usiłują pożreć ziarno nadziei. Podniebienie baldachimu zdobi płaskorzeźbiona gołębica, która symbolizuje natchnienie Duchem Świętym tego, który przemawia. Strukturę charakteryzują proste formy, typowe dla dziewiętnastowiecznych ambon.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ambona powstała w 1869 roku. Nieznana jest jej atrybucja, prawdopodobnie wykonał ją jakiś lokalny warsztat. Szczególnie interesującym elementem jabłonkowskiej ambony jest płaskorzeźba przedstawiająca Siewcę, na temat której badacze wysnuli kilka interpretacji ikonograficznych. Podniebienie baldachimu zdobi gołębica na tle promienistej glorii, symbolizująca natchnienie Duchem Świętym tego, który przemawia. Całość charakteryzują proste formy, typowe dla dziewiętnastowiecznych ambon.

Bibliografia