Matka Boska Niepokalanie Poczęta

Dzieje zabytku

Obraz namalował w 1869 roku Emilian Partykiewicz do pola głównego ołtarza Matki Boskiej Nieustającej Pomocy (pierwotnie Matki Boskiej Łaskawej). Ołtarz został ufundowany przez Jacka i Elżbietę Kierkorowiczów oraz górników wielickich. Wizerunek jest trzecim z kolei dziełem o tej samej treści znajdującym się w tym ołtarzu. Pierwszy obraz Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej zasłaniał obraz Matki Boskiej Łaskawej, który był odsłaniany codziennie przed Prymarią w uroczystym nastroju przy dźwiękach hejnału lub pieśni do Matki Boskiej Łaskawej. Z inicjatywy gwardiana o. Franciszka Śliwy ołtarz wraz z obrazami poddano konserwacji w czasie drugiej wojny światowej. Prace nad omawianym dziełem prowadził również Józef Nawałka w 1976 roku, a kolejne prace wykonano z polecenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w latach 1977-1978.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami, od dołu półkoliście wycięty. W centrum kompozycji przedstawienie Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, ukazanej frontalnie stojącej na półksiężycu i globie, ze złączonymi dłońmi odchylonymi na prawy bok. Twarz szeroka, z długim i wąskim nosem, z oczami wzniesionymi ku górze; włosy jasne, długie, z przedziałkiem pośrodku, opadające na plecy. Matka Boska ubrana w białą suknię z długimi i szerokimi rękawami oraz niebieski płaszcz zarzucony na lewe ramię. Ma bose stopy, wokół głowy złoty okrągły nimb oraz wieniec z gwiazd dwunastu. Półksiężyc skierowany rogami do góry, przy jednym końcu owinięty wąż z jabłkiem w pysku. Po bokach Matki Boskiej dwa aniołki z gałązkami białych lilii. Powyżej uskrzydlone główki aniołków. Tło utworzone z szarych obłoków. Rama drewniana, profilowana i złocona.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz „Matka Boska Niepokalanie Poczęta” namalował w 1869 roku Emilian Partykiewicz. Wizerunek ma cechy typowe dla malarstwa XIX wieku. Jest kopią znajdującego się wcześniej w ołtarzu obrazu Michała Stachowicza z 1809 roku i stanowi już trzeci z kolei obraz o tym samym przedstawieniu z tego ołtarza. Matka Boska Niepokalanie Poczęta została ukazana w tradycyjnej konwencji ikonograficznej, w nawiązaniu do słów z Apokalipsy św. Jana: „I wielki znak ukazał się na niebie: Niewiasta w słońce obleczona, I księżyc pod jej stopami, a na jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu” (Ap 12,1). Symbolika księżyca pod stopami Marii jest wieloznaczna. Przeważnie tłumaczy się go jako symbol zła. Według komentatorów Apokalipsy rogi księżyca powinny być skierowane ku dołowi, gdyż oświetlało go z góry słońce, w które odziana jest Niewiasta. Zwykle jednak, ze względów kompozycyjnych artyści kierowali je ku górze, podobnie jak na obrazie w kościele w Wieliczce. Wąż z jabłkiem w pysku umieszczony pod stopami Marii również oznacza walkę ze złem. Nawiązuje też do wydarzeń Starego Testamentu, w których postać Ewy odczytuje się jako prefigurację Matki Boskiej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, spękania warstwy malarskiej i ubytki w miejscu łączenia desek podobrazia.

Streszczenie

Obraz „Matka Boska Niepokalanie Poczęta” namalował w 1869 roku Emilian Partykiewicz. Jest kopią znajdującego się wcześniej w ołtarzu obrazu Michała Stachowicza z 1809 roku i stanowi już trzeci z kolei obraz o tym samym przedstawieniu z tego ołtarza. Wizerunek ma cechy typowe dla malarstwa XIX wieku. Matka Boska Niepokalanie Poczęta została ukazana w tradycyjnej konwencji ikonograficznej, w nawiązaniu do słów z Apokalipsy św. Jana: „I wielki znak ukazał się na niebie: Niewiasta w słońce obleczona, I księżyc pod jej stopami, a na jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu” (Ap 12,1). Symbolika księżyca pod stopami Marii jest wieloznaczna. Przeważnie tłumaczy się go jako symbol zła. Według komentatorów Apokalipsy rogi księżyca powinny być skierowane ku dołowi, gdyż oświetlało go z góry słońce, w które odziana jest Niewiasta.

Bibliografia