Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

W polu głównym ołtarza umieszczony jest obraz Wojciecha Eljasza z około 1869 roku przedstawiający św. Michała Archanioła, a w zwieńczeniu płótno tego samego malarza „Św. Zofia z córkami. Prawdopodobnie w tym czasie powstała również struktura ołtarza i figury aniołów.

Opis

Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Mensa ołtarzowa prostopadłościenna, antepedium ujęte w ramę dekoracją ornamentalną z greckim krzyżem pośrodku. Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki, ujęte po bokach parą kanelowanych pilastrów, wspierających profilowany gzyms i trójkątny przyczółek, za którym stoi prosty tron wystawienia w formie podwyższonego cokołu. Drzwiczki w kształcie stojącego prostokąta z wpisaną w polu złoconą dekoracją winnej latorośli i motywem kielicha z hostią. Retabulum ołtarzowe wsparte na dwustrefowym cokole, ujęte po bokach parą zdwojonych pilastrów. Kondygnacja flankowana parą złoconych kolumn z kompozytowymi kapitelami, ustawionych na tle pilastrów. Podpory wspierają pełne belkowanie wyłamane nad polem środkowym. Na osi kolumn usadzona jest para klęczących aniołów. W polu głównym obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający św. Michała Archanioła. W górnych przyłuczach pola środkowego para gałązek palmowych przeplecionych przez wianki. Zwieńczenie w kształcie stojącego prostokąta, flankowane parą kanelowanych pilastrów o korynckich kapitelach podtrzymujących wyłamany gzyms w kształcie łuku nadwieszonego. W polu owalny obraz św. Zofii. U szczytu zatknięta promienista gloria z wpisanym pośrodku monogramem maryjnym na niebieskim tle w wieńcu utworzonym z obłoków. Struktura polichromowana w kolorze jasnozielonym, detale, ornamentyka i profilowania złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz boczny w kościele w Osielcu wykonał prawdopodobnie Andrzej Czesacz około połowy XIX wieku. Struktura opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej. Nastawa jest posadowiona na wysokim cokole, z polem głównym flankowanym podporami, z obrazem w pierwszej kondygnacji oraz glorią promienistą w zwieńczeniu. Klęczące w partii zwieńczenia figury aniołów powstały również w XIX wieku. Andrzej Czesacz (Czesarz) żył na przełomie XVIII i XIX wieku, był stolarzem i rzeźbiarzem, pochodził z Waksmundu. Jest autorem ołtarzy bocznych i ambony w Czarnym Dunajcu, ołtarza głównego w kościele w Osielcu oraz tabernakulum w kościele św. Jana Chrzciciela w Olszówce. Jego dzieła znajdują się również w Klikuszowej i Nowym Targu. Prace artysty zostały wysoko ocenione przez Józefa Łepkowskiego i Józefa Jerzmanowskiego: „wielkie tym utworom zalety przyznać należy”. Biografia artysty jest jednak jak dotąd mało znana. Dekorację malarską ołtarza wykonał krakowski malarz Wojciech Eljasz. Artysta jest autorem szeregu obrazów o tematyce religijnej, znajdujących się obecnie na terenie województwa małopolskiego, w tym dla kościołów w Krakowie. Był uczniem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Pracował przy restauracji ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim. Często kopiował znane schematy kompozycyjne, niemniej wykazując dużą swobodę i opanowanie rzemiosła. Nazywany jest jednocześnie „akademikiem i ostatnim barokowym malarzem religijnym”. W kościele w Osielcu znajdują się różne obrazy, umieszczone w ołtarzach bocznych: „Św. Mikołaj”, „Św. Zofia z córkami” i „Św. Michał Archanioł” i „Św. Filip i św. Jakub”. Dzięki sygnaturze umieszczonej na obrazie św. Zofii można datować wszystkie dzieła malarza, znajdujące się w kościele na około 1869 roku, który stanowi również prawdopodobny czas powstania ołtarzy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz boczny w kościele w Osielcu wykonał prawdopodbnie Andrzej Czesacz około 1869 roku w stylu neobarokowym. Struktura opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej. Dekorację malarską ołtarza wykonał krakowski artysta Wojciech Eljasz. W polu głównym znajduje się obraz jego autorstwa „Św. Michał Archanioł”, a w zwieńczeniu kolejny – „Św. Zofia”.

Bibliografia