Racławice

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Jerzmanowice-Przeginia
Tagi
epidemia I Brygada Legionów królewszczyzna Olkusz potop szwedzki powstanie listopadowe powstanie styczniowe prawo niemieckie Rabsztyn starostwo tenuta wojna północna Wyżyna Olkuska zaraza
Autor opracowania
Artur Karpacz
Uznanie autorstwa 4.0

Zabytki

Parafie

Opis topograficzny

Racławice Olkuskie leżą w Dolinie Racławki, na wysokości około 370 m n.p.m., w obrębie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Potok Racławka wije się wśród zalesionych wzgórz, odsłaniających skałki jurajskie i ostańce. Jego dolny odcinek łączy się z Krzeszówką, dając początek rzeczce Rudawie. W pobliżu znajduje się trudno dostępna Jaskinia Racławicka zwana też Grzmiączką. Miejscowość graniczy z Żarami, Paczółtowicami, Gorenicami i Czubrowicami.

Streszczenie dziejów

Racławice Olkuskie powstały najpewniej na przełomie XIII i XIV wieku. Nie jest znana dokładna data lokacji osady, lecz musiało to nastąpić przed 1358 rokiem. Areał ziemski wsi wynosił ponad 20 ról kmiecych (około 420 ha) w układzie łanowo-leśnym. Podstawę egzystencji ludności stanowiła produkcja rolna, a trzon mieszkańców stanowili kmiecie. Od początku XV wieku wieś wchodziła w skład klucza majątkowego starostwa rabsztyńskiego, należącego formalnie do króla polskiego, a dzierżonego przez rodziny Melsztyńskich, Tęczyńskich, Bonerów, Firlejów, Wolskich i Myszkowskich. W 1655 roku Rabsztyn zdobyły i doszczętnie spaliły oddziały szwedzkie (najeźdźca ze Skandynawii okupował Kraków i okolicę również podczas wielkiej wojny północnej w latach 1702-1708). Po trzecim rozbiorze Rzeczpospolitej w 1795 roku Racławice znalazły się w zaborze austriackim, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii. Na mocy postanowień Kongresu Wiedeńskiego w 1815 roku miejscowość wcielono do Królestwa Polskiego, pozostającego pod protektoratem cara Aleksandra I. W XIX wieku klęski żywiołowe, nieurodzaj, głód i zarazy często nawiedzały okolicę (lata 1811-1813, 1829-1831 i 1853-1855). W trakcie powstania styczniowego w 1863 roku w pobliskich lasach ukrywały się polskie oddziały oraz ochotnicy z Węgier, Włoch a nawet Francji. Po wybuchu pierwszej wojny światowej w 1914 roku konfiskaty żywności, trudności aprowizacyjne, głód i przemarsze wojsk potęgowały choroby zakaźne czy epidemie. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku większość mieszkańców nadal zajmowała się rolnictwem. Trudy kolejnej wojny spadły na racławiczan w 1939 roku, kiedy okupanci wcielili osadę do Generalnego Gubernatorstwa. Hitlerowcy wprowadzili obowiązkowe dostawy produktów rolnych i zwierząt hodowlanych. Młodych mężczyzn wcielano do Służby Budowlanej Rzeszy „Baudienst”, a niekiedy wywożono na prace przymusowe w głąb kraju. Już w 1940 roku na terenie gminy zawiązała się komórka Związku Walki Zbrojnej, włączona do krzeszowickiego pododdziału Armii Krajowej. W styczniu 1945 roku wojska sowieckie „wyzwoliły” miejscowość, grabiąc przy okazji dobytek tutejszej ludności. Za rządów PRL w Racławicach zrealizowano szereg inwestycji, w tym m.in. elektryfikację, powołanie straży pożarnej, budowę szkoły, założenie biblioteki czy utwardzenie dróg gminnych.

Dzieje miejscowości

Najstarsze ślady bytności człowieka na terenie Racławic pochodzą z epoki neolitu i sięgają lat 5200-3700 p.n.e. (są to pozostałości po różnych narzędziach: odłupki, wióry, drapacze oraz fragmenty naczyń glinianych). Podczas badań archeologicznych odkryto również dużo późniejsze relikty z okresu wpływów Cesarstwa Rzymskiego, pochodzące z IV wieku n.e. Niemniej nieprzerwaną ciągłość osadnictwa w Racławicach Olkuskich datuje się dopiero od końca XIII stulecia. Wieś wymieniono w najstarszym spisie świętopietrza z terytorium Królestwa Polskiego (lata 1325-1327), określając ją jako Radlawicz. W następnych aktach kamery apostolskiej z przełomu 1350 i 1351 roku miejscowość pojawiła się pod nazwą Raczslavicz. Niestety nie jest znana dokładna data lokacji osady, aczkolwiek musiało to nastąpić przed 1358 rokiem, bowiem w źródłach wymieniono ówczesnego sołtysa Mikołaja (kolejnym odnotowanym w dokumencie z 1389 roku był Mikołaj Grella z Przegini). Zgodnie z prawem lokacyjnym opartym o niemiecki model ustrojowy, sołtysi w zamian za służbę wojskową posiadali liczne przywileje, jak możliwość wystawienia karczmy i młyna oraz pobieranie jednej trzeciej opłat od kar sądowych orzeczonych przez „ławę” wiejską i szóstą część od czynszów. Areał ziemski Racławic wynosił ponad 20 ról kmiecych (około 420 ha) wytyczonych w formie podłużnych pasów biegnących prostopadle od doliny w kierunku zboczy. Wieś posiadała łanowo-leśny system układu gruntów, z zabudowaniami mieszkalnymi i gospodarskimi w pobliżu potoku oraz polami uprawnymi położonymi na tyłach działek. Obszar wspólny zwany nawsie znajdował się pośrodku osady i był wykorzystywany głównie jako łąka, pastwisko czy targowisko. Podstawę egzystencji ludności stanowiła produkcja rolna, a nadwyżki zbożowe sprzedawano w Olkuszu. Najbogatsi byli kmiecie z jedną rolą, dwiema parami wołów, krowami, końmi, świniami i drobiem. Ich dochód pod koniec średniowiecza wahał się między 4 a 6 grzywnami, ulegając później znacznemu obniżeniu. Najliczniejszą grupę mieszkańców Racławic tworzyli zagrodnicy z małym polem i drobnym inwentarzem. Z kolei w pierwszym rejestrze poborowym z 1581 roku odnotowano ośmiu komorników (w tym sześciu bez bydła), bytujących na samym dole drabiny społecznej.
Od początku XV wieku wieś wchodziła w skład klucza majątkowego starostwa rabsztyńskiego, należącego formalnie do króla polskiego, a dzierżonego przez rodziny Melsztyńskich i Tęczyńskich. W 1515 roku zamek wykupił uszlachcony krakowski bankier Seweryn Boner, przyczyniając się do rozbudowy warowni w stylu renesansowym. Po śmierci jego syna Seweryna w 1592 roku włości dziedziczyli kolejno Firlejowie, Wolscy i Myszkowscy. Ci ostatni nadali fortecy manierystyczne detale architektoniczne, dzieląc ją na część dolną z wewnętrznym dziedzińcem oraz górną z pałacem mieszkalnym. Niestety w 1655 roku Rabsztyn zdobyły i doszczętnie spaliły oddziały szwedzkie. Spadkobiercy po ówczesnym właścicielu, kanclerzu wielkim koronnym Stefanie Korycińskim nie odbudowali już zamku. Okupacja wrogich wojsk dotknęła także Racławice, gdzie według inwentarza z 1660 roku działały cztery naprawione niedawno młyny z wiatrakami, od których odprowadzano 8 złotych czynszu). Kmiecie płacili 5 złotych i 19 groszy podatku od użytkowanych ról oraz odrabiali jedno- bądź dwudniową pańszczyznę na sołtysich polach. Zobowiązani byli też do różnych świadczeń na rzecz starostów, jak stróża (pilnowanie obiektów folwarcznych przed pożarem czy złodziejami), powaba (pomoc przy wysiewie, orce i żniwach) oraz szarwarki (naprawy dróg, mostów, grobli, a niekiedy nawet warowni). Ponadto oddawano daninę w naturze, na którą składały się przede wszystkim drób, jaja i osep – 16 korców owsa lub żyta (w połowie XVII stulecia było to około 1000 litrów z łana).
Już na początku wielkiej wojny północnej (1700-1721) żołnierze szwedzcy zajęli Kraków, grabiąc okoliczne miejscowości. Chłopów zmuszano do przekazywania kontrybucji w postaci żywności i zwierząt gospodarskich. Niemałego spustoszenia w regionie dopuściła się chorągiew niejakiego Rybińskiego, który zmierzając przeciw oddziałom Stanisława Leszczyńskiego splądrował kilka osad w pobliżu Paczółtowic. Wprawdzie za rządów Augusta III Sasa (1733-1763) Rzeczpospolita powoli podnosiła się ze zniszczeń wojennych, lecz dla ludności wiejskiej był to okres dalszego ubożenia. W 1769 roku król Stanisław August Poniatowski potwierdził dawne przywileje młynarzy z Racławic. Właścicielami „kół” byli wówczas: Stanisław Kling z Agnieszką, Walenty Kling z Katarzyną oraz Jan Pieniążek z Magdaleną. W 1780 roku gromada z wójtem Błażejem Matluchem wniosła pozew sądowy przeciwko staroście Kazimierzowi Mieczkoskiemu o naruszenie powinności wyznaczonych w inwentarzu z 1649 roku. Dwór zdecydował się pobierać 5 złotych z łanu zamiast ospu w naturze oraz jednego złotego powaby w miejsce 15 groszy. Ponadto zmuszano chłopów do odbywania większej pańszczyzny i stróży. Ostatecznie podniesiono opłaty za śledzie i wódkę podawane w karczmie oraz zatrzymano wozy, konie i woły, którymi pracowano na polach czy odwożono daniny do warowni. Po procesie sąd referendarski nakazał tenutariuszowi zapłatę odszkodowania w wysokości 2829 złotych. W rezultacie kmieci zwolniono od ospu i czynszów dwa lata, wystawiając kwit dłużny na 857 złotych. Zgodnie z lustracją starostwa z 1789 roku uiszczali oni 33 złotych podatku (plus 40 złotych z młyna folwarcznego). Mieszkańcy utrzymywali stróża doglądającego gospodarstw pańskich, płacąc aż 48 złotych rocznie. Łączny dochód z wszystkich świadczeń pieniężnych i naturalnych na rzecz zamku rabsztyńskiego wynosił 1229 złotych. Z powodu wyczerpania pokładów kruszczu w sąsiedniej Kamiennej Górze nie pobierano już olbory (4 złote), czyli opłaty od wydobywanego surowca. Z lat 1783-1792 pochodzą precyzyjne informacje na temat rzemieślników we wsi. W źródłach wymieniono kowala, szewca i niejakiego „knapiego”, wyrabiającego płótna zgrzebne i konopne.
Po trzecim rozbiorze Rzeczpospolitej w 1795 roku Racławice znalazły się w zaborze austriackim, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii. Na mocy traktatu z Schönbrunn w 1809 roku wieś przyłączono do Księstwa Warszawskiego, lecz już sześć lat później po finalnej klęsce Napoleona Bonaparte i ustaleniach kongresu wiedeńskiego miejscowość wcielono do Królestwa Polskiego, pozostającego pod protektoratem cara Aleksandra I. Administracyjnie Racławice podlegały początkowo guberni krakowskiej (do 1837), by w latach czterdziestych przejść w zarząd guberni radomskiej, a w okresie 1866-1915 należeć do guberni kieleckiej. Granica między Austrią a Rosją biegła w pobliżu Gorenic i Paczółtowic (oznaczono ją dwoma pasami kopców). Osada liczyła wówczas 143 domy i 972 osób. Pierwsza połowa XIX wieku była trudnym momentem dla małopolskich chłopów. Klęski żywiołowe, nieurodzaj, głód i zarazy często nawiedzały okolicę (lata 1811-1813, 1829-1831 i 1853-1855). Wójt gminy Rabsztyn i lokalny pleban w raportach do władz gubernialnych pisali, że:
„[…] włościanie wsi Racławic tak dalece są wyniszczonemi, iż nie tylko nie mają za co nabyć żywności dla zgłodniałego żołądka, który jedynie łodygami, i to niektórzy bez soli zasielają, a co gorsza, iż większa połowa jest takich, którzy tak na zimę, jak i na wiosnę jedli mało co, a drudzy nic nie siali”.
Równie uciążliwa okazała się obowiązkowa służba w wojsku, zmuszająca mężczyzn do opuszczenia domów rodzinnych i życia przez kilka lat z obcymi ludźmi w nieznanych rejonach państwa. Najbliższa komenda werbunkowa znajdowała się w Olkuszu (po 1815 roku przejęli ją Rosjanie). Nie posiadamy jednoznacznych informacji o udziale tutejszych rekrutów w powstaniu listopadowym w 1830 roku (wiadomo tylko, że w bunt zaangażowali się bracia Wójcikowie z Paczółtowic). Istnieją natomiast niezbite dowody na uczestnictwo racławiczan w zrywie styczniowym z 1863 roku. W pobliskich lasach ukrywały się oddziały powstańcze oraz ochotnicy z Węgier, Włoch a nawet Francji, przekraczający słabo strzeżoną granicę z Austrią na północ od Krakowa. Wieś parokrotnie przemierzały jednostki rosyjskie poszukujące kompanii pułkownika Józefa Grekowicza. 5 kwietnia 1863 roku doszło po bitwy pod Szklarami, niestety przegranej przez powstańców. W nocy z 20 na 21 kwietnia na ziemię olkuską od strony Doliny Będkowskiej dostała się silna grupa majora Anastazego Mossakowskiego w liczbie 317 osób. Warty pełnili mieszkańcy okolicznych wsi, ostrzegając zawczasu o niebezpieczeństwach, a niekiedy przekupując strażników alkoholem w zamian za cenne informacje. Po stłumieniu powstania przez kilka lat prześladowano żołnierzy, aresztując, wywłaszczając oraz zsyłając ich na Syberię. Rozpoczęto także silną rusyfikację Polaków, a garnizon przygraniczny obsadzono Kozakami.
28 czerwca 1914 wybuchła pierwsza wojna światowa, w której uczestniczyli wszyscy trzej zaborcy. Zwolennicy proaustriackiej opcji niepodległościowej powołali w Krakowie oddziały strzeleckie pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Na początku sierpnia kompania kadrowa wyruszyła z Oleandrów, udając się w kierunku Miechowa. Paradoksalnie widok polskich mundurowych nie wywołał wielkiego entuzjazmu wśród chłopów (jedna z kobiet awanturowała się, że za skonfiskowaną gęś zapłacono jej tylko 2 złote!). Jednostki austro-węgierskie przebywały w regionie niemal do końca wojny w 1918 roku. Okupacja przyniosła rekwizycje żywności, płodów rolnych i zwierząt hodowlanych oraz konfiskatę cennych przedmiotów domowych czy dzwonów kościelnych. Trudności aprowizacyjne, głód i przemarsze wojsk potęgowały choroby zakaźne (ospa) i epidemie (tyfus). Z tego powodu każdego roku umierało ponad 100 mieszkańców parafii (apogeum osiągnięto w 1915 roku, kiedy zmarło 136 osób). Ciężka sytuacja materialna w przyfrontowych wsiach doprowadziła do zawiązania się kilku inicjatyw spółdzielczych, jak np. Stowarzyszenie Spożywców Powiatu Olkuskiego czy Stowarzyszenie Spożywcze „Rola”. Jesienią 1917 roku działalność wznowiła szkoła ludowa składająca się z trzech placówek ulokowanych w prywatnych domach. Z okazji święta Konstytucji 3 Maja dzieci odśpiewały utwory patriotyczne, wyrecytowały wiersze oraz nawet odegrały scenę uchwalenia ustawy zasadniczej (sic!). Po odzyskaniu niepodległości większość mieszkańców nadal trudniła się rolnictwem, aczkolwiek metody uprawy ziemi stosowane w dawnym zaborze rosyjskim były przestarzałe i mało wydajne. Glebę nawożono naturalnymi środkami, a niemal połowa gospodarstw nie posiadała koni. W 1930 roku na 1455 osób przypadało zaledwie trzech kowali oraz po jednym piekarzu, rzeźniku, kołodzieju i stolarzu. Przy młynie należącym do Wawrzyńca Chochoła funkcjonował mały zakład produkujący olej lniany. Na parceli, gdzie obecnie stoi remiza strażacka działała piekarnia i sklep spożywczy Żyda Hercyga Lewkowicza.
Na początku września 1939 roku racławiczanie byli świadkami exodusu ludności cywilnej z Żywiecczyzny, Śląska i południowej Małopolski po napaści III Rzeszy na Rzeczpospolitą. W listopadzie wieś przyłączono do dystryktu krakowskiego w Generalnym Gubernatorstwie. Na urzędzie sołtysim okupanci pozostawili radnego gminy Rabsztyn, Jana Hrabiego (zamieniono go w 1943 roku na Melchiora Pomiernego z Paczółtowic). Hitlerowcy wprowadzili obowiązkowe dostawy produktów rolnych (zboża, ziemniaki, mleko) oraz zwierząt hodowlanych (kury, krowy, świnie). Podziałem kontyngentów zajmował się Zarząd Gminy w Sułoszowej, a magazyny ulokowano w Ojcowie. Pozostały inwentarz chłopi mogli sprzedawać wyłącznie po cenach ustalonych przez Niemców, które znacznie odbiegały od kwot wolnorynkowych. Równie dużym obciążeniem dla rolników były podwody, polegające na wożeniu policjantów (zwanych granatowymi) i żandarmów czy transporcie drewna do tartaków. Z czasem gospodarce niemieckiej nastawionej na potrzeby wojenne zaczął doskwierać niedobór robotników. Młodych mężczyzn wcielano do Służby Budowlanej Rzeszy „Baudienst”, a niekiedy wywożono na prace przymusowe w głąb kraju. Po wysiedleniu Polaków z Wielkopolski w Racławicach znalazły schronienie rodziny Walczaków z Sieradza i Tomczyków z Warszawy, a także Wiktoria Nowakowska z Kalisza i Florencja Chmielowska z Poznania. W 1941 roku do wsi przybyła liczna grupa Żydów wygonionych z Krzeszowic. Trudne warunki bytowe wymusiły funkcjonowanie tzw. czarnego rynku oraz przemyt towarów do pobliskiego Olkusza, znajdującego się w Rzeszy. Już w 1940 roku na terenie gminy zawiązała się komórka Związku Walki Zbrojnej pod wodzą rodziny Domagałów. Dwa lata później włączono ich do krzeszowickiego pododdziału Armii Krajowej. Konspiratorzy zajmowali się głównie dystrybucją podziemnej prasy oraz werbunkiem kandydatów do Wojskowej Służby Ochrony Powstania (WSOP) i Wojskowej Służby Kobiet (WOK). Obie organizacje skupiały się na przygotowaniu cywilów do ochrony strategicznych obiektów (drogi, mosty, połączenia kolejowe, sieci telekomunikacyjne) oraz pomocy sanitarnej i łącznościowej na wypadek wybuchu powstania. W obliczu nadciągającej ofensywy Armii Czerwonej w połowie 1944 roku jednostka Józefa Domagały „Setnego” (wcześniej „Szczęsnego”) zaatakowała i rozbroiła członków Sonderdienstu (policji rekrutującej się przeważnie z Volskdeutschów) oraz żołnierzy Wehrmachtu w Krzeszowicach. Warto dodać, że w Dolinie Racławki z hitlerowcami walczył komunistyczny oddział „Szturm” kapitana Karawajewa, który Niemcy rozbili 24 sierpnia 1944 w potyczce pod lasem Dubie. W styczniu 1945 roku wojska sowieckie „wyzwoliły” miejscowość, grabiąc przy okazji dobytek tutejszej ludności.
Za rządów Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej wieś wcielono do gminy w Przegini, a po reformie administracyjnej w 1954 roku w Racławicach Olkuskich powstała osobna Gromadzka Rada Narodowa. Sołtysem mianowano Jana Mirka, którego zastępcą został Józef Tomczyk „Kapitan”. Funkcjonariusze powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa w Olkuszu aresztowali byłego członka Armii Krajowej Józefa Domagałę, lecz po krótkim przesłuchaniu wypuszczono go na wolność. Pod koniec lat czterdziestych władze samorządowe przystąpiły do szeregu inwestycji. Zelektryfikowano gospodarstwa chłopskie (1947-1949), powołano Ochotniczą Straż Pożarną (1946), izbę porodową (1949) czy Gminną Spółdzielnię „Samopomoc Chłopska” („GS”). Działały też dwa kółka rolnicze: „Wiejskie Koło Rolnicze” pod przewodnictwem wspomnianego Józefa Tomczyka i „Kółko Rolnicze Krupka”. W kolejnej dekadzie wzniesiono remizę straży pożarnej (1953-1957) i pierwszą profesjonalną szkołę (1957-1962). Następnie w czynie społecznym utwardzono główną drogę pod przyszłe pokrycie jej asfaltem (co udało się dopiero w 1990 roku). Po założeniu biblioteki w 1966 roku we wsi ożywiło się życie kulturalne. Powstał też „Klub Młodego Rolnika” z własną klubokawiarnią wyposażoną w telewizor, radio i prasę. W miejscowości cyklicznie pojawiało się kino objazdowe wyświetlające filmy w remizie. Wraz z likwidacją powiatów w 1975 roku Racławice powróciły do województwa krakowskiego. W latach osiemdziesiątych sfinalizowano kilka inwestycji drogowych z asfaltowym pokryciem, komunikując miejscowość z przysiółkami Podskale, Polesie i Krupce. W 1988 roku przy klasyfikacji gruntów zmodernizowano sieć elektryczną, a domy przyłączono do wodociągów odchodzących od studni głębinowej (1991-1993). Po transformacji ustrojowej otwarto ośrodek zdrowia (1990) i gabinet stomatologiczny (1996). W okresie 1995-1998 odbyła się gazyfikacja Racławic (ułożono 24 km rurociągów i podłączono 309 budynków). Z kolei przed 2000 rokiem zakończono montaż instalacji kanalizacyjnej i telefonicznej. Obecnie na terenie wsi mieszka około 1500 osób.

Ciekawostki

W czasie okupacji niemieckiej na okolicy Racławic grasowała banda złodziei pod wodzą niejakiego Guzika. W końcu listopada 1943 roku w trakcie zasadzki zastrzelono herszta, a pozostałych bandytów aresztowała żandarmeria.

Kalendarium

1
od 01.01.1325 do 01.01.1327

wieś wzmiankowana w spisie świętopietrza z terytorium Królestwa Polskiego (określana jako Radlavicz);

2
14 wiek

lokacja wsi, w źródłach jako pierwszy sołtys wymieniany jest Mikołaj

3
15 wiek

wieś wchodziła w skład klucza majątkowego starostwa rabsztyńskiego, które formalnie należało do króla polskiego, a było dzierżone przez rodziny Melsztyńskich i Tęczyńskich

4
16 wiek

zgodnie z lokalną tradycją wzniesiono wówczas kościół parafialny pw. Najświętszej Marii Panny

5
16 wiek

do kościoła sprawiono Grupę Ukrzyżowania na belkę tęczową, późnogotycki obraz św. Jana Jałmużnika oraz retabulum dedykowane Świętej Rodzinie (dwa ostatnie znajdują się w depozycie Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie)

6
1581

parafia pw. Najświętszej Marii Panny liczyła wokoło 580 wiernych

7
17 wiek

ściany wewnątrz kościoła pokryto polichromiami, które ilustrowały sceny z życia Chrystusa i Męki Pańskiej;

8
1609

powołano Bractwo Ubogich Chrystusa Pana z ołtarzem św. Krzyża, ufundowanym przez plebana Andrzeja Strzałkowskiego

9
od 01.01.1752 do 01.01.1764

z inicjatywy księdza Koseckiego powstał ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, który został zakupiony przez proboszcza Krzysztofa Tyliszewskiego w 1666 roku w Olkuszu

10
01.01.1795

po rozbiorze Rzeczpospolitej Racławice znalazły się w zaborze austriackim, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii

11
19 wiek

proboszczem w parafii został ksiądz Jan Tymiński, który zastał świątynię i resztę obiektów plebańskich w złym stanie

12
01.01.1815

miejscowość wcielono do Królestwa Polskiego, pozostającego pod protektoratem cara Aleksandra I

13
01.01.1830

carska Komisja Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zatwierdziła projekt gruntowej restauracji kościoła

14
01.01.1841

proboszcz Antoni Szczepanowski założył nowy cmentarz

15
od 01.01.1859 do 01.01.1870

z inicjatywy księdza Felicjana Słomczyńskiego odremontowano kościół

16
01.01.1863

mieszkańcy Racławic uczestniczyli w powstaniu styczniowym

17
01.08.1914

przemarsz I Kompani Kadrowej pod dowództwem Józefa Piłsudskiego, która przez Racławice kierowała się w stronę Miechowa

18
01.01.1931

w czasie sprawowania posługi przez proboszcza Juliana Króla założono Akcję Katolicką oraz Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej i Żeńskiej

19
01.11.1939

wieś przyłączono do powiatu miechowskiego w dystrykcie krakowskim Generalnego Gubernatorstwa

20
od 01.11.1947 do 01.11.1949

zelektryfikowano wieś, założono izbę porodową oraz Gminną Spółdzielnię „Samopomoc Chłopska” („GS”); działały też dwa kółka rolnicze

21
01.11.1954

za rządów Polskiej Republiki Ludowej wieś wcielono do gminy w Przegini, a po reformie administracyjnej w 1954 roku w Racławicach Olkuskich powstała osobna Gromadzka Rada Narodowa

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Natanek Piotr, "Informator Archidiecezji Krakowskiej 2000. Parafie i kościoły", Kraków 2000
Tomczyk Kazimierz, "Dzieje wsi i parafii Racławice. Od średniowiecza do czasów współczesnych", Kraków 2000
Tomczyk Kazimierz, "Kościół parafialny pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Racławicach", Racławice 2014
Wiśniewski Jan, "Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem", Marjówka Opoczyńska 1933
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016

Jak cytować?

Artur Karpacz, "Racławice", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/miejscowosci/raclawice-3

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności