Św. Jakub Starszy

Dzieje zabytku

Obraz św. Jakuba Apostoła wraz z całą strukturą ołtarza głównego powstał z fundacji księdza Jakuba Kosseckiego, plebana racławickiego w latach 1750-1764, jako wotum wdzięczności Matce Bożej za powrót do zdrowia z ciężkiej choroby, który dotknęła księdza w 1752 roku. Informację tę ksiądz Kossecki zapisał w jednym z dokumentów znajdujących się w Archiwum Parafialnym w Racławicach, którą przytoczył Kazimierz Tomczyk w pracy „Kościół parafialny pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Racławicach”: „Jakub Kossecki, pleban i sługa niegodny Jezusa i Maryi […] dar życia prawie że już konającego, przyrzekłem więc starunek ołtarza nowego, na chwałę tej tu pani i wnet [odzyskałem] zdrowie”. Rama wokół obrazu wraz z całą strukturą ołtarza została odnowiona w 1823 roku staraniem księdza Jana Tymińskiego, który „kazał poodnawiać ołtarzów pięć nadpsutych przez zaciekanie deszczów”. Prace przeprowadził miejscowy organista Wojciech Kozub „tak co do dorabiania sztuk snycerskich w figurach popsutych przez zaciek deszczów, iż snycerz lepiey nie potrafi, iako też przez danie nowego grontu i farb, niemniey srebra y złota tymże figurom i ramom w ołtarzach”. Obraz został odnowiony w 1918 roku, w 1952 roku zamalowano sceny ukazujące męczeństwo – w ich miejsce pojawiły się elementy krajobrazu. Obraz przywrócono do pierwotnego wyglądu w 1977 roku.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami z przedstawieniem św. Jakuba. Święty został ukazany w centrum kompozycji, w postawie stojącej z księgą w lewej dłoni i laską pielgrzyma w prawej. Na drugim planie, po lewej stronie obrazu scena ukazująca ścięcie świętego, a po prawej cud z powieszonym chłopcem. Święty ubrany w długą ciemnozieloną suknię z długimi rękawami przewiązaną jasnobrązowym pasem oraz ciemnozielony płaszcz pielgrzymi z czerwoną podszewką, zdobiony na piersiach dwiema muszlami. Twarz owalna, z krótką brodą, wzrok skierowany na widza; włosy długie, ciemnobrązowe, spływające na plecy. W tle pochmurne niebo. Kolorystyka ciemna, z przewagą zieleni i czerwieni.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz św. Jakuba umieszczony w ołtarzu głównym pochodzi z fundacji księdza Jakuba Kosseckiego, plebana racławickiego w latach 1750-1764. Stanowił on wotum wdzięczności Matce Bożej za powrót do zdrowia z ciężkiej choroby, która dotknęła księdza Kosseckiego w 1752 roku. Święty Jakub został ukazany w klasycznej konwencji ikonograficznej, frontalnie z tradycyjnymi atrybutami: kijem pielgrzymim i muszlami na płaszczu. W tle po lewej stronie ukazano scenę męczeńskiej śmierci, jaką poniósł święty w Jerozolimie na rozkaz Heroda Agryppy, jako pierwszy apostoł męczennik. W scenie po prawej stronie obrazu został przedstawiony cud z uratowaniem powieszonego chłopca oparty na dwunastowiecznej legendzie. Z Niemiec do Hiszpanii pielgrzymowali rodzice ze swoim synem, którego niesłusznie oskarżono o kradzież i następnie powieszono. Rodzice dotarli do grobu świętego w Santiago de Compostela, gdzie zanosili błagalne modlitwy do św. Jakuba. W drodze powrotnej znaleźli syna żywego, wiszącego na szubienicy, podtrzymywanego przez św. Jakuba. Na obrazie w Racławicach chłopiec wisi na konarze drzewa, a obok stoi święty apostoł i wskazuje na niego klęczącemu obok ojcu chłopca.

Streszczenie

Obraz świętego Jakuba umieszczony w ołtarzu głównym w kościele w Racławicach związany jest osobą księdza Jakuba Kosseckiego, który prawdopodobnie wybrał wizerunek swojego patrona do nowego ołtarza swojej fundacji. Święty Jakub został ukazany na obrazie w klasycznej konwencji ikonograficznej, frontalnie z tradycyjnymi atrybutami w dłoniach: kijem pasterskim i muszlami na płaszczu pielgrzymim. Niestety nieznana jest atrybucja obrazu.

Bibliografia