Epitafium Andrzeja Strzałkowskiego

Dzieje zabytku

Epitafium powstało w pierwszej ćwierci XVIII wieku. W inwentarzu kościoła z 1839 roku epitafium zostało opisane w następujący sposób: „Na ścianie z lewej strony przy tym ołtarzu iest portret na płótnie malowany w ramach okrągłych drewnianych niegdyś śp. X Andrzeja Strzałkowskiego, pod którym iest na drzewie czarno pomalowany złotemi literami wypisany pomnik”. Z opisu wynika, iż portret wraz z płytą epitafijną znajdował się pierwotnie na północnej ścianie korpusu.

Opis

Płyta owalna, malowana na czarno. W polu łacińska inskrypcja, litery złocone: „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / HIC IACET AD(MOD)UM R(EVERE)NDUS D(OMI)N(U)S / ANDREAS STRZAŁKOWSKI / QUONDAM / ECCLESIAE COLLEGIATAE / S(ANCTORUM) OMNIU(M) CRAC(OVIAE) VICARIUS. / POSTEA / PACZUŁTOVIENSIS ET RACŁAVIENSIS / INDIGNUS PASTOR / REGIME(N) DUXIT ISTIUS ECCLESIAE / AB ANNO D(OMI)NI 1684 USQVE AD / AN(N)UM 17 [..] NATUS A(NNO) D(OMINI) 1642 OBIIT / AN(N)O D(OMI)NI 17 [...] VIATOR UTI PRO / PECCATORE / ET ANIMA IPSIUS / NO(N) SIT TIBI GRAVE DICERE / MARIAE / AVE".

Zarys problematyki artystycznej

Epitafium o oszczędnej formie, imitującej wyroby z czarnego marmuru. Prawdopodobnie epitafium wraz z portretem księdza zawieszonym powyżej, mogły stanowić jedno dzieło i być połączone jedną, niezachowaną do dziś strukturą. Kazimierz Tomczyk w pracy „Kościół parafialny pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Racławicach” dokonał niezbyt wiernego tłumaczenia inskrypcji: „Bogu Najlepszemu Najwyższemu / Tu spoczywa Najprzewielebniejszy Pan / Andrzej Strzałkowski / Kolegiaty Wszystkich Świętych / Późniejszy proboszcz / paczółtowicki i racławicki / Zarządzał tym kościołem / Od roku Pańskiego 1684 aż do / Roku 17… urodzony R. P. 1642 / Zmarł w Roku Pańskim 17… / Przechodniu niech będzie dla Ciebie / Pobożnym ciężarem / Zwrócenie się do Maryi / Z modlitwą za niego / Jako grzesznika i jego duszy / Z modlitwą / Zdrowaś”. Ksiądz Andrzej Strzałkowski był plebanem racławickim w latach 1684-1704, a wcześniej wikarym w kościele pw. Wszystkich Świętych w Krakowie. Ponadto pełnił funkcję plebana w pobliskich Paczółtowicach. Ksiądz Strzałkowski zapisał się w historii kościoła zwłaszcza dzięki fundacji w latach 1700-1703 trzech ołtarzy bocznych: ołtarza św. Andrzeja, ołtarza św. Piotra oraz ołtarza Ukrzyżowania. W kościele w Racławicach oprócz portretu nad epitafium zachował się drugi wizerunek duchownego umieszczony na ołtarzu Ukrzyżowania w obrazie stanowiącym tło krucyfiksu. Fundator został ukazany wraz z pięcioma członkami Bractwa Ubogich Chrystusa Pana między Matką Bożą, a krucyfiksem. Z jego ust płynie modlitwa: „Qui me plasmasti miserere mei” („Któryś mnie utworzył, zmiłuj się nade mną”).

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry; epitafium odnowiono w latach dziewięćdziesiątych XX wieku.

Streszczenie

Epitafium księdza Andrzeja Strzałkowskiego, plebana racławickiego w latach 1684-1704, fundatora trzech ołtarzy bocznych w kościele. Płyta stanowi przykład charakterystycznego dla polskiej sztuki barokowej epitafium. Niestety nieznana jest jego atrybucja.

Bibliografia