Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Opis

Figura pełnoplastyczna przedstawiająca Chrystusa Frasobliwego. Chrystus ukazany w pozycji siedzącej na kamiennym postumencie, wspierający prawą ręką głowę, a lewą rękę opierający na prawym kolanie, z głową delikatnie przechyloną na prawą stronę. Ciało o szczupłej sylwetce. Twarz podłużna, z długim i szerokim nosem, przymkniętymi oczami, okolona krótką i jasną brodą. Włosy jasne, średniej długości opadające na plecy. Na głowie Chrystus ma założoną koronę cierniową złożoną z przeplatających się symetrycznie dwóch gałązek. Perizonium złocone, ciasno oplatające biodra, silnie drapowane. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna. Cokół pomalowany na kolor zielony.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba Chrystusa Frasobliwego powstała w XIX wieku w warsztacie rzeźbiarza ludowego, na co wskazują sumarycznie oddane detale anatomicznie i pewna nieudolność w operowaniu bryłą. Reprezentuje najprostszy typ ikonograficzny Chrystusa Frasobliwego: bez dodatkowych elementów, takich jak purpurowy płaszcz, czaszka Adama, czy trzcina w ręku. Najczęściej ludowe rzeźby Chrystusa Frasobliwego umieszczano w przydrożnych kapliczkach lub w „świętym kącie” w domu. Przedstawienie Chrystusa Frasobliwego w sztuce ludowej stanowi jeden z najpopularniejszych tematów ikonograficznych podejmowanych przez rzeźbiarzy. Swoją genezą temat ten sięga jeszcze sztuki gotyckiej (rzeźby Chrystusa Frasobliwego pojawiły się w Polsce w okresie późnego gotyku, na przełomie XV i XVI wieku, a w sztuce zachodnioeuropejskiej w XIV i XV wieku). Przedstawienie ilustruje jedno z wydarzeń Drogi Krzyżowej, szeroko opisywane w literaturze średniowiecznej, według której Chrystus przed ukrzyżowaniem miał siedzieć samotnie na kamieniu z Golgoty, znajdującym się w zagłębieniu nazywanym „Carcer Christi”. Najważniejszą cechą przedstawień Frasobliwego jest ukazanie go, jako człowieka samotnego i udręczonego. Cała ekspresja dzieła skupia się na twarzy postaci. Jednak w odróżnieniu od dzieł gotyckich rzeźby ludowe Chrystusa Frasobliwego coraz mniej nawiązują do wydarzeń pasyjnych, a wyrażają ogólne pojęte prawdy religii katolickiej mocno przemawiające do prostego ludu: miłosierdzie dla biednych, współczucie i litość nad cierpiącymi. Dlatego tak jak w racławickim dziele niektóre elementy nawiązujące do Męki Chrystusa zostały pominięte. Podczas gdy w rzeźbie gotyckiej na twarzy Chrystusa panuje pełne ekspresji wyrażenie bólu, w rzeźbie ludowej pozostaje liryczny smutek i spokojne zadumanie. Świadczą o tym nie tylko cechy formalne rzeźb, ale nazwy nadawane przez kulturę ludową tym figurom: Chrystus Dumający, Święta Turbacyja, Miłosierdzie, Płaczebóg, czy najpopularniejsza nazwa Chrystus Frasobliwy.

Streszczenie

Rzeźba Chrystusa Frasobliwego powstała w XIX wieku w warsztacie rzeźbiarza ludowego, na co wskazują sumarycznie oddane detale anatomicznie i pewna nieudolność w operowaniu bryłą. Reprezentuje najprostszy typ ikonograficzny Chrystusa Frasobliwego: bez dodatkowych elementów, takich jak purpurowy płaszcz, czaszka Adama, czy trzcina w ręku. Przedstawienie ilustruje jedno z wydarzeń Drogi Krzyżowej, szeroko opisywane w literaturze średniowiecznej, według której Chrystus przed ukrzyżowaniem miał siedzieć samotnie na kamieniu z Golgoty, znajdującym się w zagłębieniu nazywanym „Carcer Christi”. Najważniejszą cechą przedstawień Frasobliwego jest ukazanie go, jako człowieka samotnego i udręczonego. Cała ekspresja dzieła skupia się na twarzy postaci. Jednak podczas gdy w rzeźbie gotyckiej oblicze Chrystusa jest pełne ekspresji i bólu, w rzeźbie ludowej wyraża liryczny smutek i spokojne zadumanie. Świadczą o tym nie tylko cechy formalne rzeźb, ale nazwy nadawane przez kulturę ludową tym figurom: Chrystus Dumający, Święta Turbacyja, Miłosierdzie, Płaczebóg, czy najpopularniejsza nazwa Chrystus Frasobliwy.