Święte Dziewice oraz sceny Męki Pańskiej

Dzieje zabytku

Skrzydła poliptyku poddano konserwacji w latach 1955-1957 oraz w 1994 roku.

Opis

Na awersach ukazano osiem świętych dziewic: św. Urszulę i św. Katarzynę w kwaterze górnej skrzydła lewego, św. Małgorzatę i św. Agnieszkę w kwaterze dolnej. Na awersie skrzydła prawego św. Dorotę i św. Barbarę w kwaterze górnej oraz św. Helenę i św. Apolonię w kwaterze dolnej. Święte ukazane w powtarzalnych pozach, zwrócone ku środkowi poliptyku z odpowiednimi im atrybutami w dłoniach. Twarze o braku zindywidualizowanych rysów, pełne, o wysokich czołach z długimi nosami, pełnymi ustami i silnie zarumienionymi policzkami. Na głowach mają korony, a wokół nich koliste i złocone nimby. Ubrane są długie suknie i różnokolorowe płaszcze spięte na dekolcie. Szaty miękko drapowane. Tło do wysokości trzech czwartych zajmuje ciemna kotara, w górnej części scen tło złocone, grawerowane w ukośną kratę wypełnioną w polach rozetami.

Na rewersach ukazano sceny z Męki Pańskiej: na skrzydle prawym Biczowanie (kwatera górna) i Cierniem Ukoronowanie (kwatera dolna), zaś na rewersie skrzydła lewego scenę Ukrzyżowanie (kwatera górna) i Zmartwychwstanie (kwatera dolna). W scenie Ukrzyżowania u stóp Matki Boskiej i św. Jana przedstawiono klęczących fundatorów: mężczyznę w czarnej szacie, który trzyma w dłoniach otwartą księgę oraz kobietę w czarnej sukni i białej chuście na głowie.

Zarys problematyki artystycznej

Kompozycje scen ze świętymi dziewicami utrzymane są w konwencji tradycyjnej, opartej na wzorach późnogotyckich. Uwagę zwraca powtarzalność póz i brak zindywidualizowanych rysów twarzy. Jedyną cechą pozwalającą rozpoznać święte są ich atrybuty. Z kolei szaty są już wolne od gotyckiej tradycji stylu łamanego. Sceny przedstawione na rewersach mają już w pełni nowożytny charakter. Są dynamiczne, pełne ruchu, o dobrze opanowanej anatomii i proporcji ciała, silnym zaakcentowaniu muskulatury, tła architektonicznego oraz krajobrazowego. Skrzydła te stanowiły pierwotnie część penaptyku. Autor malowideł lub autorzy naśladowali na awersach malarstwo późnogotyckie, a na rewersach wykorzystywali manierystyczną grafikę. Dlatego też należy sądzić, iż skrzydła powstały u schyłku XVI wieku.

Streszczenie

Skrzydła poliptyku powstały u schyłku XVI wieku. Przedstawiają święte dziewice na awersie oraz sceny Męki Pańskiej na rewersie. Kompozycje scen ze świętymi dziewicami utrzymane są w konwencji tradycyjnej, opartej na wzorach późnogotyckich. Sceny przedstawione na rewersach mają już w pełni nowożytny charakter.

Bibliografia