Św. Stanisław

Dzieje zabytku

Rzeźba św. Stanisława powstała wraz z całą nastawą ołtarzową wkrótce po wybudowaniu kościoła, czyli około 1775 roku prawdopodobnie w warsztacie Johanna Feega. W ołtarzu tym, w polu głównym umieszczono obraz przedstawiający Wszystkich Świętych z początku XVIII wieku (przeniesiony z poprzedniej świątyni); na zasuwie obraz „Ukrzyżowanie” z drugiej połowy XVIII wieku, fundacji księdza Wojciecha Brandysiewicza, dziekana dobczyckiego. Z kolei w zwieńczeniu umieszczono płótno nieznanego artysty, przedstawiające Wniebowzięcie Matki Boskiej z 1775 roku. Ponadto ołtarz zdobią figury trzech innych polskich świętych: św. Wojciecha, św. Kazimierza i św. Jana Kantego, a także dwie rzeźby aniołków. Ołtarz razem z dekoracją rzeźbiarską był wielokrotnie odnawiany. Jedną z konserwacji (z lat 1884-1887) odnotowano na spodnich częściach baz kolumn. Kolejną wykonał w 1969 roku Jacek Radałowicz, a następną przeprowadzono w 1995 roku. Podczas konserwacji w 1969 roku zbudowano nową mensę z pustaków i nowe stopnie ołtarzowe, podwyższono też ołtarz o około 30 cm (pierwotnie ołtarz z glorią sięgał do stropu prezbiterium), usunięto glorię, a w jej miejsce wstawiono kartusz z konfesjonału św. Marii Magdaleny. Ostatnia konserwacja odbyła się w latach 2013-2014.

Opis

Rzeźba ścięta z tyłu, drążona, przedstawiająca św. Stanisława Biskupa. Święty ustawiony frontalnie, w delikatnym kontrapoście, w lewej ręce trzyma pastorał, prawą ugiętą w łokciu czyni gest błogosławieństwa. Twarz szeroka o silnie zaznaczonym podbródku, dużym nosie, ściągniętych brwiach, dużych oczach patrzących na wprost oraz niewielkich, rozchylonych ustach. Włosy krótkie, ciemnobrązowe i silnie skręcone po bokach głowy. Święty ubrany jest w albę, obficie drapowaną u spodu; rokietę z dekoracyjnym obszyciem u brzegu; kapę zapiętą na piersi; złocone buty, rękawice i infułę na głowie. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, szaty i pastorał złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Figura przedstawia św. Stanisława Biskupa, którego rzeźbiarz ukazał zgodnie z tradycją ikonograficzną – w stroju biskupim i z pastorałem w dłoni. Święty urodził się około 1030 roku w Szczepanowie. Z powodu konfliktu z Bolesławem Szczodrym został z polecenia króla zamordowany w 1079 roku, według tradycji podczas mszy świętej w kościele św. Michała na Skałce. Był biskupem krakowskim, jest jednym z głównych patronów Polski. Z tego samego warsztatu pochodzą również rzeźby: św. Wojciecha, św. Kazimierza, św. Jana Kantego oraz dwa putta. Na podstawie analizy stylistycznej figury te można przypisać Johannowi Feegowi – rzeźbiarzowi, który wykonał szereg prac w kościołach polskiego Spisza, m.in. ołtarze boczne i ambony w Niedzicy, Łapszach Wyżnych oraz komplet ołtarzy w Jurgowie. Rzeźby Feega charakteryzują się naturalnymi pozami, obfite fałdy szat modelowane są w postaci ostro załamujących się płaszczyzn, przypominających połamaną blachę, a twarze posiadają znamienny typ anatomiczny o specyficznych cechach, takich jak pulchne policzki, na wpół otwarte usta i duże nosy. Ołtarz i znajdujące się w nim rzeźby są przykładami tzw. spiskiego rokoka, stylu, który stopniowo kształtował się od lat czterdziestych XVIII stulecia i cechował się wyjątkową dekoracyjnością środków wyrazu. Twórczość kieżmarskiego rzeźbiarza Johanna Feega, prawdopodobnego autora omawianego dzieła, stanowiła kulminacyjne osiągnięcie tego stylu.

Streszczenie

Rzeźba św. Stanisława powstała wraz z całą nastawą ołtarzową wkrótce po wybudowaniu kościoła, czyli około 1775 roku. Na podstawie analizy stylistycznej figurę tę można przypisać Johannowi Feegowi – rzeźbiarzowi, który wykonał szereg prac w kościołach polskiego Spisza, m.in. ołtarze boczne i ambony w Niedzicy, Łapszach Wyżnych oraz komplet ołtarzy w Jurgowie.

Bibliografia