Św. Jan Kanty

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Siepraw
Miejscowość
Zakliczyn
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Myślenice
Parafia
Wszystkich Świętych
Tagi
Feeg Johann rzeźba XVIII wieku św. Jan Kanty
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/17584
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
około 1775 roku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Kieżmark (?)
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Wymiary szczegółowe
Wysokość figury – 157 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Rzeźba św. Jana Kantego powstała wraz z całą nastawą ołtarzową wkrótce po wybudowaniu kościoła, czyli około 1775 roku prawdopodobnie w warsztacie Johanna Feega. W ołtarzu tym, w polu głównym umieszczono obraz przedstawiający Wszystkich Świętych z początku XVIII wieku (przeniesiony z poprzedniej świątyni); na zasuwie obraz „Ukrzyżowanie” z drugiej połowy XVIII wieku, fundacji księdza Wojciecha Brandysiewicza, dziekana dobczyckiego. Z kolei w zwieńczeniu umieszczono płótno nieznanego artysty, przedstawiające Wniebowzięcie Matki Boskiej z 1775 roku. Ponadto ołtarz zdobią figury trzech innych polskich świętych: św. Wojciecha, św. Stanisława i św. Kazimierza, a także dwie rzeźby aniołków. Ołtarz razem z dekoracją rzeźbiarską był wielokrotnie odnawiany. Jedną z konserwacji (z lat 1884-1887) odnotowano na spodnich częściach baz kolumn. Kolejną wykonał w 1969 roku Jacek Radałowicz, a następną przeprowadzono w 1995 roku. Podczas konserwacji w 1969 roku zbudowano nową mensę z pustaków i nowe stopnie ołtarzowe, podwyższono też ołtarz o około 30 cm (pierwotnie nastawa z glorią sięgała do stropu prezbiterium), usunięto glorię, a w jej miejsce wstawiono kartusz z konfesjonału św. Marii Magdaleny. Ostatnia konserwacja odbyła się w latach 2013-2014.

Opis

Rzeźba św. Jana Kantego, ścięta z tyłu, drążona. Święty ustawiony frontalnie w delikatnym kontrapoście z prawą nogą ugiętą w kolanie, ręce zgięte w łokciach, dłonie ułożone w teatralnych gestach. Twarz trójkątna, o uwypuklonych kościach policzkowych, dużym i bulwiastym nosie, wąskich oczach oraz niewielkich ustach; okolona krótką, gęstą i kręconą brodą. Włosy krótkie, skręcone w pukle po bokach głowy. Święty ubrany jest w długą złoconą suknię, przylegającą do ciała; togę rektorską o szerokich rękawach, rozchylającą się na boki, ze srebrzoną załogą (pelerynką) i złoconą befką; na stopach pełne buty. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, szaty złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Z tego samego warsztatu, co omawiana rzeźba św. Jana Kantego pochodzą również figury: św. Wojciecha, św. Stanisława, św. Jana Kantego oraz dwa putta. Na podstawie analizy stylistycznej rzeźby te można przypisać Johannowi Feegowi – rzeźbiarzowi, który wykonał szereg prac w kościołach polskiego Spisza, m.in. ołtarze boczne i ambony w Niedzicy, Łapszach Wyżnych oraz komplet ołtarzy w Jurgowie. Rzeźby Feega charakteryzują się naturalnymi pozami, obfite fałdy szat modelowane są w postaci ostro załamujących się płaszczyzn, przypominających połamaną blachę, a twarze posiadają znamienny typ anatomiczny o specyficznych cechach, takich jak pulchne policzki, na wpół otwarte usta i duże nosy. Ołtarz i znajdujące się w nim rzeźby są przykładami tzw. spiskiego rokoka, stylu który stopniowo kształtował się od lat czterdziestych XVIII stulecia i cechował się wyjątkową dekoracyjnością środków wyrazu. Twórczość kieżmarskiego rzeźbiarza Johanna Feega, prawdopodobnego autora omawianego dzieła, stanowiła kulminacyjne osiągnięcie tego stylu. Rzeźba przedstawia św. Jana Kantego (1390-1473), który był wykładowcą na Uniwersytecie Krakowskim (dlatego ukazany jest w todze profesorskiej). Święty znany był z uczynków miłosierdzia. Jest patronem Polski, archidiecezji krakowskiej, Krakowa, profesorów i młodzieży.

Streszczenie

Rzeźba św. Jana Kantego powstała wraz z całą nastawą ołtarzową wkrótce po wybudowaniu kościoła, czyli około 1775 roku. Na podstawie analizy stylistycznej figurę tę można przypisać Johannowi Feegowi – rzeźbiarzowi, który wykonał szereg prac w kościołach polskiego Spisza, m.in. ołtarze boczne i ambony w Niedzicy, Łapszach Wyżnych oraz komplet ołtarzy w Jurgowie.

Bibliografia

Mysiński Aleksander, "Dzieje parafii pw. Wszystkich Świętych w Zakliczynie k. Myślenic", Zakliczyn 2001
Skorupa Andrzej , "Jeszcze o Johannie Feegu, Imrichu Jagušiču i kościele w Jurgowie" , „Prace Pienińskie” , s. 328-332
Skorupa Andrzej , "Johann Feeg i Imrich Jagušič na polskim Spiszu" , „Prace Pienińskie” , s. 85-97
Chmelinova Katarína , "Johann Feeg a spišské umenie 18. storočia" , „Almanach Muszyny” , s. 135-145
Janicka-Krzywda Urszula , "Patron – atrybut – symbol", Poznań 1993

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum Muzeum Archidiecezjalnego im. Kardynała Karola Wojtyły w Krakowie, Dokumentacja prac konserwatorskich do ołtarza głównego z kościoła parafialnego pw. Wszystkich Świętych w Zakliczynie k. Myślenic.

Archiwum parafialne w Zakliczynie, Inwentarz parafii Wszystkich Świętych w Zakliczynie, oprac. ks. Józef Stopka, 2018, s. 51-52.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Maria Działo, "Św. Jan Kanty", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jan-kanty-16

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności