Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Ołtarz powstał wkrótce po wybudowaniu kościoła, czyli około 1775 roku, prawdopodobnie w warsztacie spiskiego artysty Johanna Feega. W polu głównym umieszczono obraz Ecce Homo z 1730 roku, a w zwieńczeniu św. Jana Nepomucena z XVIII wieku. Antepedium pochodzi z 1948 roku. Ołtarz poddano konserwacji w 1884-1887, 1969, 1993 oraz w 2014 roku. Na ołtarzu ustawione jest tabernakulum pochodzące prawdopodobnie z niezachowanego ołtarza św. Józefa. Pierwotnie na zasuwie omawianego ołtarza znajdował się obraz św. Antoniego, który obecnie przechowywany jest na plebani.

Opis

Nastawa architektoniczna, jednokondygnacyjna, jednoosiowa ze zwieńczeniem. Ołtarz drewniany, prostopadłościenny. Antepedium w kształcie leżącego prostokąta, ujęte profilowaną, polichromowaną, złoconą i srebrzoną ramą z ornamentyką roślinną. Pole wypełnione czerwoną tkaniną z haftem z gorejącym sercem oplecionym koroną cierniową pośrodku, flankowanym parą przeciwstawnie ustawionych gałązek białej lilii. Tabernakulum w kształcie prostopadłościennej skrzynki na niskim cokole, z lekko wypukłą ścianką przednią, flankowaną parą pilastrów z przylegającymi do nich półkolumienkami wspierającymi wyłamujący się ponad nimi gzyms, lekko wypukły w środkowej partii. Drzwiczki w kształcie stojącego prostokąta, ujęte profilowaną i złoconą ramą, zdobione grawerowanym, złoconym i srebrzonym przedstawieniem krzyża łacińskiego z wiązkami promieni wychodzących z miejsca przecięcia ramion oraz monogramem IHS. Nastawa ustawiona na zdwojonym, uskokowym cokole, ujęta parą filarów na rzucie kwadratu i stojącą na ich tle parą kolumn o gładkich trzonach i akantowo-wolutowych kapitelach, wspierających wyłamujące się ponad nimi, skośnie ustawione, przerwane belkowanie z silnie wysuniętym gzymsem. Zwieńczenie w formie kartusza o faliście ukształtowanych bokach, zamknięte przerwanym gzymsem w kształcie łuku wklęsło-wypukłego, flankowane przerwanym przyczółkiem ukształtowanym wolutowo, zakończone rocaille'ami. Pole środkowe retabulum w dolnej i górnej partii zdobione ornamentyką rocaille'ową oraz motywem gałązek różanych. W polu głównym nastawy obraz Ecce Homo, a w zwieńczeniu obraz św. Jana Nepomucena. Struktura polichromowana w kolorze czerwieni i czerni, detal architektoniczny i ornamentyka złocone oraz srebrzone. Według dokumentacji konserwatorskiej z 2014 roku na trzonie kolumny znajduje się napis „[...] Pozłotnicy, i z Warszawy emigrant”.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz boczny w kościele w Zakliczynie powstał wkrótce po wybudowaniu kościoła (około 1775 roku) w stylu rokokowym. Reprezentuje typ jednokondygnacyjnej, jednoosiowej nastawy, zdobionej ornamentem rokokowym, adekwatnie do czasu powstania. Wraz z dwoma ołtarzami (głównym i drugim bocznym) oraz amboną tworzy integralny wystrój kościoła prawdopodobnie wykonany przez warsztat kieżmarskiego artysty Johanna Feega. Feeg jest autorem szeregu prac w kościołach polskiego Spisza, m.in. ołtarzy bocznych i ambon w Niedzicy, Łapszach Wyżnych oraz kompletu ołtarzy w Jurgowie. Omawiany zespół ołtarzy jest przykładem tzw. spiskiego rokoka, stylu który stopniowo kształtował się od lat czterdziestych XVIII stulecia i cechował się wyjątkową dekoracyjnością środków wyrazu. Twórczość kieżmarskiego rzeźbiarza Johanna Feega, prawdopodobnego autora omawianego dzieła, stanowiła kulminacyjne osiągnięcie tego stylu.

Streszczenie

Ołtarz powstał wkrótce po wybudowaniu kościoła, czyli około 1775 roku, prawdopodobnie w warsztacie spiskiego artysty Johanna Feega. W polu głównym umieszczono obraz Ecce Homo z 1730 roku, a w zwieńczeniu św. Jana Nepomucena z XVIII wieku. Na ołtarzu ustawione jest tabernakulum pochodzące prawdopodobnie z niezachowanego ołtarza św. Józefa. Pierwotnie na zasuwie omawianego ołtarza znajdował się obraz św. Antoniego, który obecnie przechowywany jest na plebani. Ołtarz reprezentuje typ jednokondygnacyjnej, jednoosiowej nastawy, zdobionej ornamentem rokokowym, adekwatnie do czasu powstania. Wraz z dwoma ołtarzami (głównym i drugim bocznym) oraz amboną tworzy integralny wystrój kościoła prawdopodobnie wykonany przez warsztat kieżmarskiego artysty Johanna Feega.

Bibliografia