Matka Boska ze św. Stanisławem i św. Wojciechem

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego od góry łukiem półkolistym z przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem tronującej między świętymi. Madonna ukazana frontalnie, w półpostaci, z podtrzymywanym obiema rękami Dzieciątkiem Jezus na kolanach. Ma owalną twarz z podłużnym nosem, drobnymi ustami i dużymi, wyraźnie zaznaczonymi oczami. Dzieciątko spogląda na widza, prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma jabłko królewskie. Ma owalną, delikatną twarz z wąskim nosem, małymi ustami i okrągłymi oczami, otoczoną puklami jasnych włosów. Matka Boska jest ubrana w widoczną tylko przy nadgarstkach czerwoną suknię i obszerny, zarzucony na głowę niebieski płaszcz zdobiony przy brzegu rzędem pereł oraz złotą taśmą. Dzieciątko ubrane w jasnoróżową sukienkę przewiązaną w pasie. Na głowach postaci zamknięte korony zdobione kamieniami szlachetnymi, a wokół uskrzydlone główki anielskie. W dolnej partii obrazu klęczą, spoglądając na Marię z Jezusem św. Stanisław po lewej stronie i św. Wojciech po prawej. Obaj mają nad głowami nimby. Święty Stanisław w lewej ręce trzyma pastorał, a prawą ma uniesioną na wysokości mostka. Jest ubrany w strój biskupi: infułę, albę, humerał, stułę, na to założoną ma obszerną, złotą kapę, która spięta pod szyją ozdobną fibulą okrywa ramiona i spływa do ziemi, wywijając się obszernymi fałdami. Za nim stoi Piotrowin ukazany jako starszy, modlący się mężczyzna okryty w pasie białą tkaniną. Święty Wojciech prawą rękę wyciąga przed siebie, a w lewej trzyma krzyż misyjny. Jest ubrany w białą albę, czerwoną stułę, której końce są widoczne na wysokości kolan, czerwony ornat o wykroju w szpic dekorowany złotą kolumną. Pod szyją ma biały humerał, na głowie białą infułę zdobioną złotymi paskami i krzyżami greckimi. W tle skłębione obłoki, szaro-niebieskie na wysokości świętych, wyżej gęste, ujmujące od dołu Marię z Dzieciątkiem, w górnej partii przechodzą w brunatne, rozświetlone za plecami tronujących.

Zarys problematyki artystycznej

Omawiany obraz zalicza się do grupy przedstawień określanych mianem Sacra Conversazione (z wł. święta rozmowa). Są to wyobrażenia Marii tronującej z Dzieciątkiem między stojącymi poniżej postaciami świętych. Typ był bardzo popularny w malarstwie włoskim od XIV do XVI wieku. Początkowo podkreślano zażyłość i bezpośredni kontakt między rozmawiającymi, późniejsze przedstawienia ujmują temat bardziej oficjalnie. Na płótnie w Mucharzu Maria została przedstawiona między zaliczanymi do najważniejszych polskich świętych – św. Stanisławem z lewej strony obrazu i św. Wojciechem z prawej.
Święty Stanisław urodził się w Szczepanowie, po latach studiów został biskupem krakowskim, był również gorliwym duszpasterzem. Zdecydowana większość przedstawień, tak jak omawiane, łączy go z jednym wydarzeniem z jego życia. Wskazuje na to ukazany za biskupem siedzący starszy mężczyzna nawiązujący do legendy o wskrzeszeniu Piotrowina. Stanisław oskarżony przez króla Bolesława o bezprawne przywłaszczenie wsi należących do Piotrowina, aby dowieść swojej niewinności przywrócił życie zmarłemu, byłemu właścicielowi. Ożywiony Piotr (Piotrowin) osobiście zaświadczył, że majątek został nabyty legalnie, a wszyscy, którzy zeznawali inaczej zasługują na karę. Stanisław dowiódł prawdy, jednak z powodu konfliktu z Bolesławem Szczodrym został z polecenia króla zamordowany w 1079 roku, według tradycji podczas mszy świętej w kościele św. Michała na Skałce.
Święty Wojciech natomiast urodził się w Czechach, podczas bierzmowania przyjął imię Adalbertus. Był biskupem Pragi, misjonarzem na Węgrzech, w Polsce i w Prusach, gdzie został zamordowany w 997 roku. Na obrazie w Mucharzu został ukazany bez identyfikujących go jednoznacznie atrybutów, jedynie trzymając ferulę – pastorał zakończony krzyżem – która pozwala ujrzeć w nim jednego z biskupów.
Stanisław i Wojciech są bardzo często ukazywani razem, zajmując wyjątkowe miejsce wśród związanych z Polską świętych.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz z przedstawieniem Matki Boskiej tronującej z Dzieciątkiem między świętymi został namalowany w końcu XIX lub na początku XX wieku. Zalicza się do grupy przedstawień określanych mianem Sacra Conversazione (z wł. święta rozmowa), typu popularnego w malarstwie włoskim od XIV do XVI wieku. Na płótnie w Mucharzu Maria została przedstawiona między zaliczanymi do najważniejszych polskich świętych – św. Stanisławem z lewej strony obrazu i św. Wojciechem z prawej.

Bibliografia