Św. Jan Ewangelista

Dzieje zabytku

Figury św. Jana i Matki Boskiej powstały około 1500 roku. Pierwotnie znajdowały się na belce tęczowej, flankując krucyfiks. Zostały usunięte z tego miejsca w XVII lub XVIII wieku. Najpewniej w XIX wieku ustawiono je na wspornikach po dwóch stronach arkady tęczowej.

Opis

Figura ścięta z tyłu. Święty ukazany frontalnie, w kontrapoście, z głową silnie zadartą do góry, przechyloną w prawo. Lewa ręka podtrzymuje z przodu płaszcz, prawa jest złożona na piersi. Twarz ma szczupłą, o oczach skierowanych w górę, małym nosie i wąskich ustach, okoloną silnie kręconymi włosami sięgającymi ramion, z czubem nad czołem. Święty ubrany jest w przylegającą do ciała zieloną tunikę z kołnierzykiem oraz przewiązany diagonalnie przez lewe ramię czerwony płaszcz. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźbę charakteryzuje smukła, wydłużona sylwetka. Ekspresja wyrażona jest poprzez układ silnie zadartej do góry głowy oraz rąk, silnie przyciśniętych do ciała. Tkanina drapowana jest w proste fałdy, pozbawione dynamiki, odzwierciedlające pozę postaci. Figura reprezentuje tendencje naturalistyczne w rzeźbie małopolskiej charakterystyczne dla okresu przed wpływem twórczości Wita Stwosza na szesnastowieczną rzeźbę Małopolski.
Święty Jan był rybakiem, bratem św. Jakuba Większego, wybranym przez Jezusa na swojego ucznia. Był autorem Ewangelii, Apokalipsy i trzech Listów. W ikonografii przedstawiany był zawsze jako młodzieniec, gdyż według tradycji był uważany za najmłodszego, a przez to najbardziej umiłowanego przez Chrystusa ucznia. Przedstawienie Ukrzyżowania z Marią i św. Janem zostało zaczerpnięte ze sceny, która wydarzyła się podczas męczeńskiej śmierci Chrystusa na krzyżu, a którą opisuje Ewangelia św. Jana: „Kiedy więc Jezus ujrzał Matkę i stojącego obok Niej ucznia, którego miłował, rzekł do Matki: «Niewiasto, oto syn Twój». Następnie rzekł do ucznia: «Oto Matka twoja». I od tej godziny uczeń wziął Ją do siebie” (J 19, 26-27). Chwilę później Chrystus skonał i ten właśnie moment opłakiwania z postaciami Marii i św. Jana przedstawia grupa rzeźbiarska.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Silne zabrudzenia.

Streszczenie

Figury św. Jana i Matki Boskiej powstały około 1500 roku. Pierwotnie znajdowały się na belce tęczowej, flankując krucyfiks. Zostały usunięte z tego miejsca i prawdopodobnie w XIX wieku ponownie ustawione na wspornikach po dwóch stronach arkady tęczowej. Figura reprezentuje tendencje naturalistyczne w rzeźbie małopolskiej charakterystyczne dla okresu przed wpływem twórczości Wita Stwosza na szesnastowieczną rzeźbę Małopolski.

Bibliografia