Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Michałowice
Miejscowość
Raciborowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Kraków Prądnik
Parafia
Św. Małgorzaty
Tagi
gloria mała architektura późny barok
Miejsce przechowywania
lewa strona łuku tęczowego
Identyfikator
DZIELO/05917
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
lata osiemdziesiąte XVIII wieku (po 1783 roku)
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ambona powstała prawdopodobnie w latach osiemdziesiątych XVIII wieku, ale po 1783 roku, gdyż w aktach wizytacji z tego roku w kościele znajdowała się jeszcze „Ambonka staroświecka mała”.

Opis

Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem od strony prezbiterium w postaci jednobiegowych, zakręconych w górnej partii schodów z pełną balustradą dekorowaną płycinami w kształcie rombów oraz poręczą w formie profilowanego gzymsu. Kosz na planie kwadratu o ściętych narożach i wklęsłych bokach, ustawiony na ćwierćkolistym wałku dekorowanym liśćmi i muszlą; z podwieszeniem w formie ostrosłupa o ściętym wierzchołku i narożach ujętych czterema spływami wolutowymi dekorowanymi akantem i muszlą, zakończonym szyszką. Kosz ujęty w narożach spływami wolutowymi, zdobionymi akantem i kampanulami, podtrzymującymi niepełne belkowanie z silnie wysuniętym gzymsem stanowiącym parapet. W polach ścianek kartusze z podwieszonymi girlandami. W narożu pulpit w postaci postumentu z rzeźbioną księgą. Zaplecek w formie wydłużonego prostokąta flankowanego pilastrami dekorowanymi zwisami, zakończonymi konsolami dźwigającymi imposty z silnie wysuniętym gzymsem oraz fragmenty przerwanego, wolutowego, odwróconego przyczółka. W polu zawieszony obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Zaplecek ujęty spływami wolutowymi oraz uszami w postaci strzępionych liści palmowych. Całość zwieńczona glorią promienistą z tablicami Dekalogu w centrum, w otoczeniu obłoków. Struktura polichromowana na sposób imitujący marmoryzację w kolorze beżowym, ornamentyka i profile złocone, detale srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Typ ambony bez baldachimu, zwieńczonej glorią promienistą, był stosunkowo rozpowszechniony w Małopolsce w drugiej połowie XVIII wieku. Po raz pierwszy takie rozwiązanie zastosował Antoni Frączkiewicz w 1727 roku w Tuchowie. Czerpał on inspiracje z postberninowskiej twórczości Baltazara Fontany, który konstruował ołtarze zwieńczone glorią. Ambony pozbawione baldachimu i zwieńczone glorią pojawiały się w twórczości różnych warsztatów rzeźbiarskich działających w Małopolsce, czego przykładem są ambony w kaplicy św. Jana w Kętach, kościele św. Floriana w Krakowie, kolegiacie św. Marcina w Opatowie i wiele innych. Ornamentyka dekorująca ambonę ma charakter eklektyczny, z wykorzystaniem motywów kampanuli, zwisów kwiatowych, muszli, liści palmowych i akantu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Drobne przetarcia polichromii, lekkie zabrudzenia.

Streszczenie

Ambona powstała prawdopodobnie w latach osiemdziesiątych XVIII wieku (po 1783 roku). Ambony pozbawione baldachimu i zwieńczone glorią pojawiały się w twórczości różnych warsztatów rzeźbiarskich działających w Małopolsce, czego przykładem są ambony w kaplicy św. Jana w Kętach, kościele św. Floriana w Krakowie, kolegiacie św. Marcina w Opatowie i wiele innych.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-69

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności