Chrzcielnica

Dzieje zabytku

W aktach wizytacji biskupiej z 1728 roku odnotowano starą i zniszczoną chrzcielnicę, którą wizytator polecił ówczesnemu proboszczowi księdzu Andrzejowi Nechrembeckiemu wymienić na nową. Ten jednak nie wywiązał się z zalecenia. Nową chrzcielnicę sprawił ksiądz Mateusz Zabłocki, co potwierdza zapis w aktach wizytacji biskupiej z 1783 roku: "Chrzcielnica marmurowa na dwóch gradusach okrągłych z wierzchem miedzianym, złotem malarskim wyzłoconym, z miednicą y wiekiem do niej wybielanym nowa, za teraźniejszego Rządcy sprawiona; przy tey na ścianie Tablatura z obrazem S. Jana Chrzciciela niemalowana". Przez autorów "Katalogu zabytków sztuki w Polsce" niesłusznie datowana na XVII wiek.

Opis

Chrzcielnica posadowiona na szerokiej podstawie na rzucie koła, z trzonem w dolnej części lekko wklęsłym zakończonym puklowanym pierścieniem, z czarą o formie rozchylonego kielicha z regularnymi wgłębieniami zakończonego gładkim, zaoblonym brzegiem. Pokrywa miedziana w formie odwróconego kielicha zakończonego pozłacanymi kulą z krzyżem.

Zarys problematyki artystycznej

Chrzcielnica w Raciborowicach należy do interesujących przykładów dzieł barokowych i wyróżnia się nietypowym dla tego rodzaju wyrobów kształtem czary o formie rozszerzającego się kielicha. Powstała w ośrodku kamieniarskim w Dębniku koło Krzeszowic. Pierwszą tego typu chrzcielnicę tamtejsi kamieniarze wykonali do kolegiaty w Sandomierzu (1727). Jej projekt opracował krakowski architekt Kacper Bażanka. Ten wzór dębniccy kamieniarze wykorzystali kilkukrotnie. Ten sam typ (z niewielkimi zmianami) powtórzyli w chrzcielnicach do katedry w Kielcach (1734-1735) i kaplicy Szafrańców w katedrze na Wawelu w Krakowie (1759) oraz do kościołów w Mościskach (ok. 1750), Kobylance (1751), Więcborku (1779), Pełczyskach (2. poł. XVIII w.), Pilicy (2. poł. XVIII w.), Przysusze (2. poł. XVIII w.). O popularności zapoczątkowanego przez projekt Bażanki wzoru świadczy chrzcielnica do katedry we Lwowie (1779-1780) z czarnego marmuru konkolnickiego wykonana przez Jana Obrockiego.

Streszczenie

Chrzcielnica została wykonana z czarnego marmuru dębnickiego około 1783 roku. Powstała z inicjatywy proboszcza w Raciborowicach księdza Łukasza Zabłockiego. Jej kielichowy kształt nawiązuje do chrzcielnicy zaprojektowanej przez Kacpra Bażankę do kolegiaty w Sandomierzu (1727). Chrzcielnice w tym kształcie znajdują się w katedrze na Wawelu, w katedrze we Lwowie, w kościołach w Mościskach (obecnie Ukraina), Kobylance, Więcborku, Pełczyskach, Pilicy i Przysusze.

Bibliografia