Św. Jacek

Dzieje zabytku

Rzeźbę św. Jacka wraz z całym ołtarzem bocznym zamówił i ufundował ksiądz Michał Bochenek, proboszcz parafii w Krzeszowie w latach 1900-1945, tuż po wybudowaniu nowego kościoła w 1903 roku. Wydarzenie to fundator odnotował w kronice parafialnej „Ja na swój rachunek zamówiłem trzy ołtarze w Tyrolu u Stuflessera (St. Urlich-Gröden)”.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna, stojąca frontalnie w delikatnym kontrapoście na niskim, szarym cokole. Święty Jacek w prawej dłoni trzyma monstrancję, a w lewej figurę Matki Boskiej, głowę przechyla delikatnie na prawe ramię. Ma idealizowane rysy twarzy, lekko przymknięte oczy, długi i wąski nos, zarumienione policzki, na głowie tonsurę, a wokół niej okrągły nimb. Ubrany jest w biały habit ze szkaplerzem i czarny płaszcz dominikański, które na brzegach obwiedzione są złotą lamówką. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba wraz z całym ołtarzem bocznym powstała do nowo wybudowanego kościoła Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Krzeszowie około 1903 roku w pracowni tyrolskiego rzeźbiarza Ferdinanda Stuflessera. Fundatorem dzieła był wieloletni proboszcz parafii w Krzeszowie ksiądz Michał Bochenek. W kościele oprócz ołtarza bocznego z jego rzeźbiarskim wystrojem znajdują się inne dzieła Stuflessera, tj. ołtarz główny i drugi ołtarz boczny oraz płaskorzeźbione stacje drogi krzyżowej. Ferdinand Stuflesser prowadził jeden z wiodących warsztatów w Gröden, który założył w 1875 roku, prawdopodobnie po swoim powrocie z Monachium, gdzie studiował pod kierunkiem Josefa Knabla. Ferdinand Stuflesser nie aspirował do projektowania i wykonywania indywidualnych dzieł artystycznych, lecz próbował przekazać ekspresję i ducha religijnego pod wpływem stylu nazarejskiego. Precyzja detalu była dla niego o wiele ważniejsza niż swoboda tworzenia, a użycie w tym celu pomocy technicznych było zrozumiałe i uzasadnione. Do malowania ornamentów używał szablonów. Polichromia szat jest adekwatna do ikonografii świętych, dodatkowo zawsze na brzegach obwiedziona złotymi krawędziami. Ulubioną techniką stosowaną w jego pracowni był tzw. Bologneser Grund (efekt porcelany), też „miërmul”, do którego wykorzystywano proszek gipsowy otrzymany ze specjalnego kamienia alpejskiego. Rzeźba św. Jacka została wkomponowana w ołtarz wykonany w stylu neogotyckim, który nawiązywał do wzorów średniowiecznych. W trójosiowym ołtarzu bocznym złożono elementy stosowane w architekturze gotyckiej, takie jak ażurowe wieżyczki zwieńczone pinaklami, dekorujące je kwiatony oraz żabki, łuki ostre, wimpergi, czy maswerki. Stuflesser ukazał św. Jacka w stroju dominikańskim z tradycyjnymi atrybutami w dłoniach: monstrancją oraz figurą Matki Boskiej, tzw. Matki Boskiej Jackowej. Przedmioty te nawiązują do legendy z życia świętego, według której św. Jacek miał uratować z pożaru kościoła w Kijowie (według innej wersji przed profanacją pogan) monstrancję oraz figurę Matki Boskiej. Maria miała do niego zawołać, gdy ten wybiegał już ze świątyni z monstrancją w dłoni „A mnie samą tu zostawisz?”. Na te słowa św. Jacek wrócił i uratował również figurę Matki Boskiej. Święty Jacek za życia studiował we Włoszech, gdzie z rąk św. Dominika otrzymał habit dominikański. Zmarł w 1257 roku i został pochowany w kościele Dominikanów w Krakowie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Streszczenie

Rzeźba św. Jacka wraz z całym ołtarzem bocznym powstała do nowo wybudowanego kościoła Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Krzeszowie około 1903 roku w pracowni tyrolskiego rzeźbiarza Ferdinanda Stuflessera. Fundatorem dzieła był wieloletni proboszcz parafii w Krzeszowie ksiądz Michał Bochenek. Stuflesser ukazał św. Jacka w stroju dominikańskim z tradycyjnymi atrybutami w dłoniach: monstrancją oraz figurą Matki Boskiej, tzw. Matki Boskiej Jackowej.

Bibliografia