Co łączyło króla Władysława Warneńczyka z kościołem w Gdowie?

W kościele Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Gdowie znajdują się dwa obrazy, na których została zilustrowana i opisana historia łask, jakimi Matka Boska Gdowska obdarzyła króla Władysława Warneńczyka i jego dziękczynienia za nie. Każdy z obrazów podzielony jest na dwie sceny przedstawiające różne wydarzenia. Pierwszy ilustruje łaski uzdrowienia króla i jego wydostania się z puszczy niepołomickiej, w której, według podań miejscowych, miał błądzić trzy dni.

Drugi obraz ilustruje dwie sceny, w tym wykonanie zapisu przez Warneńczyka na rzecz kościoła w Gdowie za łaski jakie otrzymał za sprawą obrazu Matki Boskiej Gdowskiej oraz odnalezienia zaginionego dokumentu w Gdańsku i jego powrotu do Gdowa.

Władysław Warneńczyk nadał przywilej kościołowi gdowskiemu w dniu święta Narodzenia Najświętszej Marii Panny, a więc 8 września 1444. Napisał w nim - „w młodym wieku naszym, kiedy już straciliśmy nadzieję uratowania życia – skoro tylko ofiarowaliśmy się w modłach do kościoła Onej Dziewicy w Gdowie, życie i zdrowie odzyskaliśmy. A potem w puszczy niepołomickiej – kiedy oddani polowaniu, zabłądziliśmy, czas dłuższy błąkając się wśród niebezpieczeństw, skoro tylko skierowaliśmy śluby nasze do tegoż kościoła w Gdowie, znów od wszelkich niebezpieczeństw ocaleni, wyszliśmy cało z przygody”.

Zapis Warneńczyka na rzecz kościoła gdowskiego opiewał na największego jelenia upolowanego w puszczy niepołomickiej, 17 grzywien, 30 sosen i pięć dębów, które miały być oddawane proboszczowi co roku po zimowym wyrębie. Przywilej z 1444 roku wystawiony przez Warneńczyka uzyskał potwierdzenie królów Zygmunta Augusta (1564), Augusta II (1724) i Augusta III (1755). Pozwala to domyślać się, że musiał zaginąć w XVII wieku, być może podczas wojen szwedzkich, a zostać odnaleziony na początku XVIII wieku, w okresie panowania Augusta II, przed 1724 rokiem. Dokument miał znaleźć sługa Lubomirskich w Gdańsku w „pańskich papierach”, czyli zapewne w archiwum rodzinnym. Jest to o tyle prawdopodobne, że Lubomirscy z linii rzeszowskiej byli właścicielami klucza gdowskiego. Zapewne to właśnie August III, który jako ostatni ze wskazanych królów zatwierdzał tę fundację, zredukował ją do 800 złotych wypłacanych kościołowi rocznie. Dzięki informacjom zawartym w dokumencie w Archiwum Parafialnym z 1906 roku wiadomo, że w 1779 roku cesarz Józef ponownie zmniejszył zapis do 200 florenów, a w roku powstania tego źródła (czyli w 1906) kościół otrzymywał jedynie 168 koron rocznie. Zapis ten był realizowany do II wojny światowej.

Według daty widniejącej na jednym z omawianych obrazów, zostały one wykonane w 1877 roku. Zgodnie z relacją w dokumencie z 1906 roku dzieła te „zastąpiwszy dawniejsze, z których widziałem jeno strzępy płótna niestety nic już prawie malatury na sobie niemające”. Omawiane dzieła zostały zatem wykonane w miejsce dawnych obrazów ilustrujących te historie. Na podstawie powyższych informacji można się jednak domyślać, że wcześniejsze obrazy zostały wykonane w XVIII wieku, a więc już po odnalezieniu dokumentu w Gdańsku i po redukcji zapisu do 800 złotych, gdyż elementy te zostały uwzględnione w dziele i podpisie, a więc mogły powstać  pomiędzy 1755 a 1779 rokiem.

Omawiane obrazy z 1877 roku zapewne powtarzają kompozycję wcześniejszych, osiemnastowiecznych obrazów z Gdowa i ich napisy. Wskazują na to chociażby stroje ukazanych postaci odwołujące się do tych charakterystycznych dla XVIII stulecia. Na obu omawianych obrazach pojawił się również osiemnastowieczny ołtarz główny z kościoła w Gdowie, który namalowany został w nieco uproszczony sposób, ale oddaje pierwotną architekturę retabulum z czasu jej powstania (kondygnacja zwieńczona glorią promienistą, przed 1748), a która została zmieniona w XX wieku, oraz obraz Matki Boskiej Gdowskiej z pierwszej połowy XVIII wieku. Twórca pierwowzorów z trzeciej ćwierci XVIII wieku musiał zatem widzieć wnętrze gdowskiego kościoła lub wykonał obrazy na miejscu.