Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Rzeźbę św. Wojciecha wraz z całym ołtarzem bocznym zamówił i ufundował ksiądz Michał Bochenek, proboszcz parafii w Krzeszowie w latach 1900-1945, tuż po wybudowaniu nowego kościoła w 1903 roku. Wydarzenie to fundator odnotował w kronice parafialnej „Ja na swój rachunek zamówiłem trzy ołtarze w Tyrolu u Stuflessera (St. Urlich-Gröden)”.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna, ustawiona na niskim cokole. Święty ukazany w pozycji stojącej, frontalnie, z wiosłem w prawej dłoni i pastorałem w lewej. Twarz podłużna, z długim i wąskim nosem, wzrokiem skierowanym ku górze, okolona średniej długości brodą. Święty ubrany jest w długą, białą albę, dekorowaną u dołu geometrycznymi wzorami, zieloną rokietę, czerwony ornat z oliwkowo-zieloną podszewką, biały paliusz i złotą infułę na głowie. Wszystkie szaty dekorowane są na brzegach złoconą dekoracją ornamentalną. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba św. Wojciecha wraz z całym ołtarzem bocznym powstała do nowo wybudowanego kościoła Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Krzeszowie około 1903 roku w pracowni tyrolskiego rzeźbiarza Ferdinanda Stuflessera. Fundatorem dzieła był wieloletni proboszcz parafii w Krzeszowie ksiądz Michał Bochenek. W kościele oprócz ołtarza bocznego z jego rzeźbiarskim wystrojem znajdują się inne dzieła Stuflessera, tj. ołtarz główny i drugi ołtarz boczny oraz płaskorzeźbione stacje drogi krzyżowej. Ferdinand Stuflesser prowadził jeden z wiodących warsztatów w Gröden, który założył w 1875 roku, prawdopodobnie po swoim powrocie z Monachium, gdzie studiował pod kierunkiem Josefa Knabla. Stuflesser nie aspirował do projektowania i wykonywania indywidualnych dzieł artystycznych, lecz próbował przekazać ekspresję i ducha religijnego pod wpływem stylu nazarejskiego. Precyzja detalu była o wiele ważniejsza niż swoboda tworzenia, a użycie w tym celu pomocy technicznych było zrozumiałe i uzasadnione. Do malowania ornamentów używał szablonów. Polichromia szat jest adekwatna do ikonografii świętych, dodatkowo zawsze na brzegach obwiedziona złotymi krawędziami. Ulubioną techniką stosowaną w jego pracowni był tzw. Bologneser Grund (efekt porcelany), też „miërmul”, do którego wykorzystywano proszek gipsowy otrzymany ze specjalnego kamienia alpejskiego. Rzeźba św. Wojciecha została wkomponowana w ołtarz wykonany w stylu neogotyckim, który nawiązywał do wzorów średniowiecznych. W trójosiowym ołtarzu bocznym złożono elementy stosowane w architekturze gotyckiej, takie jak ażurowe wieżyczki zwieńczone pinaklami, dekorujące je kwiatony oraz żabki, łuki ostre, wimpergi, czy maswerki. Rzeźba przedstawia św. Wojciecha, który żył w latach 956-997. Był biskupem Pragi od 983 roku. W 997 roku wyruszył do Polski, a następnie do Prus nawracać pogan, gdzie zginął śmiercią męczeńską prawdopodobnie przeszyty włóczniami. Ciało świętego wykupił i pochował w Gnieźnie Bolesław Chrobry. W ikonografii św. Wojciech przedstawiany jest w stroju biskupim oraz z wiosłem w dłoni, które ma nawiązywać do historii, według której biskup wyruszył do Prus z misją nawracania pogan, płynąc tam łodzią przez Wisłę.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Streszczenie

Rzeźba św. Wojciecha wraz z całym ołtarzem bocznym powstała do nowo wybudowanego kościoła Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Krzeszowie około 1903 roku w pracowni tyrolskiego rzeźbiarza Ferdinanda Stuflessera. Fundatorem dzieła był wieloletni proboszcz parafii w Krzeszowie ksiądz Michał Bochenek. Rzeźba przedstawia św. Wojciecha, który żył w latach 956-997. W 997 roku wyruszył do Polski, a następnie do Prus nawracać pogan, gdzie zginął śmiercią męczeńską prawdopodobnie przeszyty włóczniami.