Św. Mateusz

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Wadowice
Miejscowość
Ponikiew
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wadowice Południe
Parafia
Św. Aleksego
Tagi
św. Mateusz
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/12138
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
1862-1863 lub 1979 rok
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromia, złocenie
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Figury czterech ewangelistów były częścią wystroju ołtarza głównego od momentu jego budowy w latach 1862-1863. Ołtarz uległ spaleniu w 1974 roku, a jego odbudowę w 1979 roku nadzorował Mirosław Mąka. Trudno określić wielkość spowodowanych pożarem zniszczeń oraz to, czy rzeźby zostały gruntownie odnowione, czy wykonano ich wierne kopie.

Opis

Rzeźba pełna umieszczona na cokole przedstawiająca św. Mateusza Ewangelistę. Święty ukazany jest w pozycji stojącej, frontalnie, w kontrapoście, z lewą nogą zgiętą w kolanie. W prawej ręce trzyma pióro, którym pisze w otwartej księdze przytrzymywanej lewą, głowę ma opuszczoną, wzrok kieruje na wykonywaną czynność. Ma pociągłą twarz o wąskim nosie i małych ustach, okoloną zwiniętymi w wyraźne loki włosami zakrywającymi uszy oraz wąsy i krótką brodę. Ubrany jest w granatową suknię lamowaną przy krawędziach złotem oraz w ciemnobrązowy, podbity beżowym materiałem i lamowany złotem płaszcz zakrywający nogi i plecy, układający się w głębokie fałdy. Stopy bose. Przy prawej nodze świętego widoczna niewielka, klęcząca ze złożonymi rękami postać ludzka o jasnych włosach, okryta złotym płaszczem. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Mateusz, apostoł i ewangelista, był celnikiem w Kafarnaum. Legenda głosi, że był misjonarzem w Etiopii, gdzie poniósł męczeńską śmierć. Towarzyszący mu atrybut w postaci młodzieńca nawiązuje do początku spisanej przez niego Ewangelii, w której ukazany jest ziemski ród Jezusa oraz do wyobrażeń z wizji proroka Ezechiela (Ez 1, 4-12) i św. Jana (Ap 4, 6-8) interpretowanych jako symbole czterech ewangelistów. Zgodnie z powszechnym zwyczajem został przedstawiony z księgą.
Figury czterech ewangelistów charakteryzuje uproszczona, schematyczna forma, czerpiąca wciąż z tradycji barokowej, co można rozpoznać po sposobie formowania szat – głównie obszernych, udrapowanych płaszczy. Nie najwyższy poziom wykonania widoczny zwłaszcza w sposobie kształtowania twarzy oraz dłoni, zapóźniona forma oraz konwencjonalne ujęcia przekonują, iż rzeźby są przykładem produkcji prowincjonalnej. Możliwe również, że subtelności wyrazu pozbawiła je ostatnia konserwacja.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, niewielkie ubytki warstwa polichromii.

Streszczenie

Figury czterech ewangelistów były częścią wystroju ołtarza głównego od momentu jego budowy w latach 1862-1863. Ołtarz uległ spaleniu w 1974 roku i został odbudowany w 1979 roku. Trudno określić, czy rzeźby zostały gruntownie odnowione, czy wykonano ich wierne kopie. Charakteryzuje je uproszczona, schematyczna forma, czerpiąca wciąż z tradycji barokowej.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Życie Parafii Ponikiew, s. 42-43.

Jak cytować?

Agata Felczyńska , "Św. Mateusz", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-mateusz-3

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności