Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Wadowice
Miejscowość
Ponikiew
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wadowice Południe
Parafia
Św. Aleksego
Tagi
ambona sztuka XIX wieku
Miejsce przechowywania
północna ściana nawy głównej
Identyfikator
DZIELO/05559
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
1859 rok
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, polichromia, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Ambona została wykonana w 1859 roku przez Piotra Sikorę i obniżona w 1912 roku przez rzeźbiarza Jarząbka z Kęt.

Opis

Ambona przyścienna, wisząca, dostępna schodami z podestem. Ich balustrada jest pełna, o poręczy w formie woluty, dekorowana płyciną. Kosz na profilowanym cokole; na planie prostokąta o wypukłej ściance frontowej i wklęsłej bocznej, wydzielonymi dwoma spływami wolutowymi, z płycinami. Od frontu kartusz dekorowany fragmentami rocaille’a i kampanulami z czernioną inskrypcją „KTO Z BOGA / JEST, SŁÓW / BOŻYCH SŁUCHA / JAN VIII”. Parapet w postaci profilowanego gzymsu wyłamanego nad wolutami. Spód kosza w kształcie wklęsło-wypukłego, odwróconego stożka zakończonego szyszką utworzoną z winnego grona otoczonego różami. Zaplecek w formie wydłużonego prostokąta ujętego pilastrami o trzonach dekorowanych płycinami i malowanymi złotem kampanulami. W polu płaskorzeźbione tablice Dekalogu. Baldachim powtarza plan kosza, składa się w podstawy utworzonej z profilowanego gzymsu z podwieszonym lambrekinem, na której symetrycznie ustawiono pięć schodzących się do środka wolut podtrzymujących cokół z figurą Chrystusa Dobrego Pasterza. Na gzymsie dwie uskrzydlone główki anielskie; w podniebiu baldachimu rzeźbiona gołębica Ducha Świętego w glorii, na niebieskim tle. Struktura w odcieniu bladego różu, płyciny marmoryzowane; dekoracja i profile złocone i srebrzone. Polichromia w odcieniu bladego różu, ścianki marmoryzowane; dekoracja i profile złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona, dawniej miejsce czytania tekstów liturgicznych i głoszenia kazań, choć jest we współczesnej liturgii już praktycznie nieużywana, pozostaje częścią wystroju większości kościołów. Miejsce, w którym ją lokowano – przy pierwszym lub środkowym filarze nawy głównej, ustaliło się w późnym średniowieczu. Typ ambony zawieszonej na ścianie lub filarze, z wejściem po schodkach, wykształcił się w XVI wieku.
Ambona kościoła w Ponikwi wykazuje cechy stylowe okresu późnego baroku. Świadczy o tym m.in. wklęsło-wypukły profil kosza i baldachimu, dekorujący go ornament lambrekinowy oraz jasna kolorystyka z obfitym zastosowaniem złoceń. Informacje o czasie powstania ambony w 1859 roku pozwalają uznać ją za dzieło neorokokowe, czerpiące z historycznych inspiracji wspomnianym nurtem.
Figura Chrystusa Dobrego Pasterza stylistycznie najbliższa jest rzeźbom św. Piotra i św. Pawła z ołtarza głównego. Podobnie potraktowano fałdy szat, które łamią się ostro i ściśle przylegają do ciał postaci oraz dłonie, których każdy palec odchyla lub zgina się pod nieco innym kątem.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ambona kościoła w Ponikwi została wykonana w 1859 roku przez Piotra Sikorę. Mieści się w stylu neorokokowym, o czym świadczy jej wklęsło-wypukły kształt, jasna polichromia, obfitość złoceń oraz zastosowana ornamentyka.

Bibliografia

"Słownik terminologiczny sztuk pięknych", Warszawa 2011
Książek Stanisław, "Ponikiew. Śladami naszych przodków 1395-2005. Monograficzny zarys dziejów wsi i jej kolonii", Ponikiew 2008

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Kronika budowli kościoła w Ponikwi, s. 8.
Kronika Ks. Władysława Ruczajewicza 1945.

Jak cytować?

Agata Felczyńska , "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-40

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności