Ambona

Dzieje zabytku

Ambona została wykonana w 1859 roku przez Piotra Sikorę i obniżona w 1912 roku przez rzeźbiarza Jarząbka z Kęt.

Opis

Ambona przyścienna, wisząca, dostępna schodami z podestem. Ich balustrada jest pełna, o poręczy w formie woluty, dekorowana płyciną. Kosz na profilowanym cokole; na planie prostokąta o wypukłej ściance frontowej i wklęsłej bocznej, wydzielonymi dwoma spływami wolutowymi, z płycinami. Od frontu kartusz dekorowany fragmentami rocaille’a i kampanulami z czernioną inskrypcją „KTO Z BOGA / JEST, SŁÓW / BOŻYCH SŁUCHA / JAN VIII”. Parapet w postaci profilowanego gzymsu wyłamanego nad wolutami. Spód kosza w kształcie wklęsło-wypukłego, odwróconego stożka zakończonego szyszką utworzoną z winnego grona otoczonego różami. Zaplecek w formie wydłużonego prostokąta ujętego pilastrami o trzonach dekorowanych płycinami i malowanymi złotem kampanulami. W polu płaskorzeźbione tablice Dekalogu. Baldachim powtarza plan kosza, składa się w podstawy utworzonej z profilowanego gzymsu z podwieszonym lambrekinem, na której symetrycznie ustawiono pięć schodzących się do środka wolut podtrzymujących cokół z figurą Chrystusa Dobrego Pasterza. Na gzymsie dwie uskrzydlone główki anielskie; w podniebiu baldachimu rzeźbiona gołębica Ducha Świętego w glorii, na niebieskim tle. Struktura w odcieniu bladego różu, płyciny marmoryzowane; dekoracja i profile złocone i srebrzone. Polichromia w odcieniu bladego różu, ścianki marmoryzowane; dekoracja i profile złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona, dawniej miejsce czytania tekstów liturgicznych i głoszenia kazań, choć jest we współczesnej liturgii już praktycznie nieużywana, pozostaje częścią wystroju większości kościołów. Miejsce, w którym ją lokowano – przy pierwszym lub środkowym filarze nawy głównej, ustaliło się w późnym średniowieczu. Typ ambony zawieszonej na ścianie lub filarze, z wejściem po schodkach, wykształcił się w XVI wieku.
Ambona kościoła w Ponikwi wykazuje cechy stylowe okresu późnego baroku. Świadczy o tym m.in. wklęsło-wypukły profil kosza i baldachimu, dekorujący go ornament lambrekinowy oraz jasna kolorystyka z obfitym zastosowaniem złoceń. Informacje o czasie powstania ambony w 1859 roku pozwalają uznać ją za dzieło neorokokowe, czerpiące z historycznych inspiracji wspomnianym nurtem.
Figura Chrystusa Dobrego Pasterza stylistycznie najbliższa jest rzeźbom św. Piotra i św. Pawła z ołtarza głównego. Podobnie potraktowano fałdy szat, które łamią się ostro i ściśle przylegają do ciał postaci oraz dłonie, których każdy palec odchyla lub zgina się pod nieco innym kątem.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ambona kościoła w Ponikwi została wykonana w 1859 roku przez Piotra Sikorę. Mieści się w stylu neorokokowym, o czym świadczy jej wklęsło-wypukły kształt, jasna polichromia, obfitość złoceń oraz zastosowana ornamentyka.

Bibliografia