Św. Jan Nepomucen

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Wieliczka
Miejscowość
Grabie
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niepołomice
Parafia
Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Tagi
rzeźba XVIII wieku
Miejsce przechowywania
ołtarz główny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Identyfikator
DZIELO/01615
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
przed 1747 rokiem
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, pozłacanie
Wymiary podstawowe
wysokość – 100 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Figury św. Jana Nepomucena i św. Jana Kantego prawdopodobnie pierwotnie były wolnostojące, stanowiły dekorację rzeźbiarską ołtarza głównego i powstały w tym samym czasie, przed 1747 rokiem. Najpewniej są dziełem rzeźbiarza Antoniego Gegenbaura. W późniejszym okresie figury połączono ze skrzynkami relikwiarzowymi. Rzeźby były niewątpliwie odmalowywane i pozłacane podczas odnawiania ołtarza głównego w latach 1844, 1883, 1907, 1957 i podczas generalnej konserwacji ołtarza w 1987 roku.

Opis

Rzeźba św. Jana Nepomucena jest drążona z tyłu, ustawiona na dwustopniowym cokole, który stanowią skrzynki na relikwie o wyciętych z przodu otworach. Święty ukazany jest w całej postaci, ustawiony frontalnie, w kontrapoście, z pochyloną głową skierowaną w prawo. W obu, rozłożonych na boki rękach podtrzymuje ukośnie ułożony krzyż. Twarz pociągła, o dużym i szerokim nosie, półkoliście zarysowanych łukach brwiowych, małych, migdałowatych oczach oraz pełnych, szerokich ustach. Okolona jest krótką brodą i silnie kręconymi, krótkimi włosami. Święty ubrany jest w zapinaną na guziki czarną sutannę, białą komżę lamowaną płaskorzeźbioną i pozłoconą koronką oraz zawiązaną na piersi i opadającą na ramiona czarną almucję z czerwoną podszewką i pozłacanym kołnierzem (krótką, futrzaną pelerynkę). Figura w partiach ciała polichromowana naturalistycznie.

Zarys problematyki artystycznej

W literaturze obie figury zostały słusznie przypisane Antoniemu Gegenbaurowi. Ten rzeźbiarz pochodzenia austriackiego pracował w Krakowie i okolicach w trzeciej ćwierci XVIII wieku. Sposób kształtowania figur z Grabia, szczególnie rysów twarzy i szat, odpowiada innym tworzonym przez Gegenbaura rzeźbom.
Święty Jan Nepomucen był kanonikiem kolegiaty św. Idziego w Pradze, dlatego przedstawiany jest w stroju odpowiadającym tej godności. Najczęściej ukazywany jest jako adorujący krucyfiks trzymany w ręku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Figura zabrudzona. Brak zawartości skrzynek relikwiarzowych. Figura była odmalowana i pozłacana w latach 1844, 1883, 1907, 1957 i podczas generalnej konserwacji ołtarza w 1987 roku.

Streszczenie

Figura św. Jana Nepomucena najpewniej została wykonana w czasie powstania ołtarza głównego, przed 1747 rokiem. Prawdopodobnie jest dziełem rzeźbiarza Antoniego Gegenbaura. Znacznie później została połączona ze skrzynkami relikwiarzowymi. Święty Jan Nepomucen był kanonikiem kolegiaty św. Idziego w Pradze, dlatego przedstawiany jest w stroju odpowiadającym tej godności. Najczęściej ukazywany jest jako adorujący krucyfiks trzymany w ręku.

Bibliografia

Zaleski Wincenty, "Święci na każdy dzień", Warszawa 1989
Krasnowolski Bogusław, "Brzegi i Grabie. Małe ojczyzny" , [w:] "Brzegi i Grabie pod Niepołomicami. Historia, zwyczaje, pisarstwo, dzieje jednej rodzimy" , red.Żyznowski Wiesław , Siercza 2007 , s. 17-155
Dettloff Anna, "Rzeźba krakowska drugiej połowy XVIII w. Twórcy, nurty i tendencje", Kraków 2013

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Św. Jan Nepomucen", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jan-nepomucen-3

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności